بخشی از مقاله
نفس کشیدن و نبض از علائم حیاتی هستند . در مواقع اورژانس باید به نکات زیر توجه نمود :
(1) را تنفسی بیمار تمیز و پاک بوده و قادر به نفس کشیدن باشد .
(2) سیستم گردش خون آسیب ندیده باشد .
یک راه تنفسی باز
ضروری ترین کار در موارد بر خورد با یک فرد مصدوم ، بررسی باز بودن را تنفسی وی می باشد . اگر فرد مصدوم مدتی از تنفس محروم شود ، آسیبهای شدید مغزی و حتی مرگ در انتظار او خواهد بود .
کنترل وضعیت تنفسی
(1) به حرکت سینه یا شکم مصدوم توجه نمائید ( مطمئن شوید که این حرکت ، نرم و منظم است ) .
(2) گوش خود را نزدیک دهان یا بینی مصدوم برده تا صدای نفس او را بشنوید .
(3) شما باید قادر باشید که برخورد نفس بیمار به صورتتان را حس کنید .
اگر مصدوم به راحتی نفس می کشد ، شما می توانید بدنبال سایر آسیبهای وارده باشید . اگر مصدوم بیهوش است ، وی را در وضعیت ریکاوری ( recovery ) که در صفحات بعد توضیح خواهیم داد قرار دهید .
اگر تنفس وجود ندارد
در این صورت شما باید برای بیمار را تنفسی باز کنید ، اگر سینه و شکم بیمار حرکت دارند اما هیچگونه حرکت ورود یا خروج هوا از دهان یا بینی احساس نمی شود ، نشاندهندة انسداد را تنفسی است و شما باید سریعاً اقدام به باز کردن این راه نمایید .
باز کردن راه تنفسی
(1) را تنفسی ممکن است با وضعیت قرار گیری سر مصدوم ، بسته شود ( شکل a )
(2) برای ایجاد یک وضعیت مناسب برای سر ، با یک دست پیشانی را به سمت پایین فشار دهید و با دست دیگرتان ، گردن مصدوم را بالا بیاورید ( شکل b ) .
(3) دستتان را از زیر گردن بیرون آورده و چانه مصدوم را بالا بکشید ( شکل c ) . این عمل باعث می شود که زبان فرد آسیب دیده جلوی را تنفس را نگیرد .
0 اگر هنوز تنفس ایجاد نشده است ، ممکن است راه تنفسی بیمار بسته شده باشد .
پاک کرده راه تنفسی
(1) سر را به یک سمت بچرخانید بطوریکه چانه بطرف جلو بوده و بالای سر بطرف عقب باشد . ( شکل a )
(2) با دو انگشت خود که بصورت قلاب در آورده اید ، دهان بیمار را پاک کنید و هرگونه شیئی خارجی را بیرون بیاورید ( شکل b ) . این کار را سریع انجام دهید و وقت را تلف نکنید .
(3) وضعیت تنفسی راکنترل نمائید .
(4) نبض را منترل کنید
0 اگر هنوز هم تنفس بر قرار نشده ، شروع به تنفس مصنوعی نمایید .
0 اگر تنفس و نبض هیچکدام وجود ندارند ، وفوراً شروع به تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی نمایید .
گردش خون
وضعیت گردش خون توسط نبض مشخص می شود . نبض بر اثر انقباض قلب و خروج خون از بطن چپ به سرخرگها ایجاد می شود . تعداد و کیفیت نبض می تواند بسیار متنوع باشد ( سریع یا کند – ضعیف یا قوی ) . در هنگام شوک ، نبض بصورت ضعیف اما سریع دیده می شود . در این موارد نبض می تواند بقدری ضعیف باشد که بزحمت بتوان آن را لمس کرد . به همین دلیل گرفتن نبض فرد مصدوم در محل همیشگی ( یعنی مچ دست ) ( شک a ) مشکل می باشد . بنا بر این شما همیشه باید نبض کاروتید را در گردن لمس نمایید . کاروتیدها ، شریانهای بزرگی هستند که در هر دو طرف گردن در پشت سیب آدم ( حنجره ) قرار دارند .
کنترل نبض
(1) از نوک دو انگشت خود استفاده کنید و آنها را بدون فشار آوردن در کنار سیب آدم قرار دهید
(2) نوک انگشتان را به سمت عقب و در طول سیب آدم محکم بلغزانید بطوریکه در شیار عمودی بین سیب آدم و عضله کنار آن قرار گیرد ( شکل c ) .
تنفس مصنوعی
هدف از انجام تنفس مصنوعی ، رساندن هوا به بیمار است . هوایی که شما از دهان خارج می کنید ( بازدم ) هنوز دارای مقادیر کافی اکسیژن هست که شخص دیگری هم از آن استفاده کند. در انجام تنفس مصنوعی نباید تأخیر نمود و شما باید مطمئن باشید که تنفس مصنوعی را بدرستی انجام می دهید .
طریقة انجام تنفس مصنوعی
(1) نبض را کنترل کنید
(2) اگر نبض وجود ندارد ، شروع به ماساژ قلبی نمایید .
(3) اگر نبض وجود دارد ، دهان مصدوم را از اجسام خارجی پاک نمایید .
(4) جانه مصدوم را با یک دست بکشید و سر را به عقب ببرید .
(5) با یک دست ، بینی مصدوم را ببندید ) شکل a (
(6) یک نفس عمیق بکشید ، دهانتان را کاملاً باز کنید و بر روی دهان بیمار قرار دهید . (شکل b )
(7) در حالیکه با قدرت نفستان را خارج می کنید ، بلند شدن سینه بیمار بلند شدن سر بیمار نگاه کنید . ( شکل c )
(8) همینکه سینه بیمار بلند شد ، سر خود را بچرخانید تا پایین آمدن سینه را ببینید . ( شکل d ) .
(9) نبض را کنترل کنید .
(10) اقدامات شماره (5) تا (9) را تا هنگامیکه بیمار شروع به نفس کشیدن کند ، ادامه دهید .
به غیر از تنفس دهان به دهان ، می توان از تنفس دهان به بینی نیز در مواردی که تنفس دهان به دهان مشکل می باشد استفاده نمود . برای این کار دهان بیمار را محکم بسته و به بینی او بدمید .
0 اگر سینه بیمار بالا نمی آید ، موارد زیر را کنترل کنید .
(1) مطمئن شوید که بینی او محکم بسته شده است .
(2) مطمئن شوید که دهان خود را محکم به دهان او چسبانده اید .
(3) مطمئن شوید که نفس خود را با شدت می دمید .
0 اگر با وجود تمام این اقدامات ، بازهم موفق نشدید ، احتمالاً در راه تنفسی یک انسداد وجود دارد .
ماساژ قلبی
اگر نبض لمس نمی شود ، شروع به ماساژ قلبی نمایید . البته منظور از '' ماساژ قلبی '' این نیست که قلب را ماساژ دهیم ، بلکه باید آن را تحت فشار دهیم .
قلب ، فضای وسیعی را در مرکز سینه ، بین جناغ در جلو و ستون فقرات در پشت اشغال می کند.
از آنجاییکه قسمت جلویی قفسه سینه بطور طبیعی قابل حرکت است ، این امکان به ما داده می شود که با فشار آوردن بر روی جناغ و دنده ها ، قلب را تحت فشار قرار دهیم . قلب از دریچه هایی تشکیل شده که جازه عبور خون را فقط از یک سمت می دهند . هر گونه فشاری بر روی قلب باعث به حرکت درآمدن خون در سیستم گردش خون می گردد . انجام ماساژ قلبی ، بدون تنفس مصنوعی دهان به دهان ، اقدامی بیهوده است . هدف از انجام ماساژ قلبی ، ایجاد گردش خون حاوی اکسیژن است . بنا بر این شما باید با تنفس دهان به دهان ، اکسیژن را به بیمار برسانید .
طریقة انجام ماساژ قلبی
(1) بیمار را به پشت خوابانده و در کنار او زانو بزنید .
(2) زاویه دنده ها را در پایین سینه لمس نمایید .
(3) دست دیگرتان را هم بر روی آن دست بگذارید . انگشتان دست باید بالا نگهداشته شوند
به جلو خم شوید بطوریکه شانه هایتان بالای جناغ قرار گیرد .
بازوهایتان را مستقیم نگهدارید ( شکل a ) .
(4) بطور عمودی به سمت پایین فشار وارد نمایید (شکل c ) بطوریکه دیواره جلویی قفسه سینه به میزان 4 تا 5 سانتیمتر فرو برود . این اندازه برای افراد بالغ است . در مورد کودکان باید 5/2 تا 4 سانتیمتر فشار وارد کرد . این کار را 15 بار تکرار کنید بطوریکه هر فشار کمتر از یک ثانیه طول بکشد .
(5) دو تنفس مؤثر دهان به دهان انجام دهید .
(6) فراموش نکنید که بالا آمدن قفسه سینه را مشاهده نمایید .
(7) دوباره 15 بار ماساژ قلبی داده و دوباره تنفس دهان به دهان انجام دهید تا زمانیکه علایم بهبودی مشاهده شود یا برایتان کمک برسد و یا تا هنگامیکه دیگر قدرت انجام کار نداشته و خسته شده باشید .
(8) هر سه دقیقه نبض گردن را کنترل نمایید .
نشانه های بهبودی عبارتن از :
0رنگ کبود یا خاکستری مصدوم نا پدید شده و پوست رنگ طبیعی خود را باز می یابد .
0 نبض دوباره بر قرار می شود .
0ممکن است ناله کرده و یا حرکت کند .
0تنفس دوباره بر قرار می شود و شما ممکن است در هنگام دادن تنفس مصنوعی با مقاومت روبرو شوید .
اقدامات احیاء توسط دو نفر
اگر احیاء مصدوم توسط دو نفر صورت گیرد ، خستگی کمتر خواهد بود و این عملیات را می توان به مدت طولانی تری انجام داد . در این موارد بعد از هر پنج ماساژ قلبی ، یک تنفس دهان داده می شود . توجه داشته باشید که هیچگاه در همان موقعیکه ماساژ قلبی داده می شود ، تنفس دهان به دهان همزان صورت نگیرد .
طریقه احیاء توسط دو نفر
(1) مطمئن شوید که را تنفسی باز است .
(2) با دو تنفس دهان به دهان شروع کنید . ( شکل a )
(3) نبض را کنترل کنید .
(4) نفر دیگر باید پنج ماساژ قلبی ، یک تنفس دهان به دهان بدهد .
(5) اقدامات شماره (4) و (5) را تا هنگام بهبودی یا رسیدن کمک ادامه دهید .
(6) هر دو دقیقه ، نبض گردن را کنترل نمایید .
وضعیت ریکاوری ( recovery )
وقتی که فردی بحالت بیهوشی یا نیمه بیهوشی به پشت خوابیده باشد ، در خطر جدی قرار گرفته است زیرا در این حالت عضلات شل بوده و واکنش ها طبیعی که سبب باز بودن را تنفسی می شود ممکن است بخوبی عمل نکنند . برای پرهیز از این خطر ، از وضعیت ریکاوری استفاده می شود .
خطرات بیهوشی
0زبان ممکن است به عقب بر گشته و را تنفسی را ببندد .
0 از آنجاییکه محل ورودی به حنجره ممکن است بطور خودکار بسته نشود ، هر گونه موادی مانند خون یا استفراغ ممکن است وارد نای شود .
0چنین مواردی ممکن است با استنشاق پایین تر رفته و با انسداد را تنفسی ، سبب ایجاد یک پنومونی شدید و خطر ناک شود .
0 اگر احتمال آسیب به ستونفقرات را می دهید یا اگر فرد مصدوم ، بیهوش نیست ، از وضعیت ریکاوری استفاده نکنید .
نحوه گذاشتن مصدوم در وضعیت ریکاوری
(1) در یک طرف فرد مصدوم زانو بزنید .
(2) دستی را که طرف شما قرار دارد را به حالتی قرار دهید که با بدنش زاویه 90 درجه بسازد ( شکل a )
(3) دست دیگر فرد مصدوم را بطرف مقابل آورده بطوریکه کف دست او زیر صورتش قرار بگیرد ( شکل b ) .
(4) زانوی پای طرف مقابل را بلند کنید .
(5) به آرامی زانو را بطرف خود کشیده و مصدوم را بطرف خودتان بچرخانید .
(6) مطمئن شوید که زانو با بدن زاویه 90درجه را ومی سازد . ( شکل e )
(7) برای اطمینان از باز بودن را تنفسی ، سر مصدوم را به عقب بکشید و تنفس او را کنترل کنید ( شکل f )
خونریزی شدید و نقاط فشار
در مواردی که خونریزی شدیدی وجود دارد و تنها با فشار مستقیم آوردن بر روی محل خونریزی ، خونریزی بند نمی آید ، بعنوان تنها چاره می تواند از فشار غیر مستقیم بر روی
.
شریانی که آن قسمت از بدن را خونرسانی می کند استفاده کرد . عملاً تنها می توان از فشار غیر مستقیم برایس شریانهای اصلی دست و پا استفاده نمود .
نقاط فشار
شریان اصلی بازو از کنار داخلی استخوان بازو ( شکل A ) می گذارد و در قسمت میانی بازو می توان این شریان را بخوبی تحت فشار قرار داد .
شریان اصلی پا در قسمت میاننی کشاله ران وارد پا می گردد . در این نقطه ، این شریان از روی یک لبه استخوانی لگن عبور می کند (شکل b ) ، که در این نقطه می توان فشار را بر آن وارد کرد .
0هیچگاه بیش از 15 دقیقه بر روی شریان فشار وارد نیاورد ، زیرا خطر از بین رفتن آن قسمت از بدن که آن شریان به آن خورسانی می کند وجود دارد .
0 هیچگاه از تورنیکه ( نوعی بندیا تسمه ) استفاده نکنید .
جلوگیری از خونریزی دست
(1) دست آسیب دیده را بالاتر از سر مصدوم نگهدارید .
(2) نوک انگشتان خود را بطور محکم در سمت داخلی بازو ، در بین عضلات به داخل و بالا فشار دهید تا بتوانید استخوان بازو را لمس کنید ( شکل a ) و در این موقع مشاهده کنید که خونریزی بطور عمده ای کاهش می یابد .
جلوگیری از خونریزی پا
(1) فرد مصدوم را خوابانیده بطوریکه زانوهای او کمی خم شده باشد .
(2) شما باید شریان را در قسمت لبه استخوان لگن با دست فشار دهید ( شکل b ) . برای فشار کافی آوردن روی این شریانهای بزرگ تقریباً نیروی زیادی لازم است .
انتقال دادن افراد مصدوم
اصول اولیه در انتقال دادن مصدوم ، حفظ سلامتی و راحتی او می باشد و وشعیت او نباید بدتر از حالت قبل از انتقال شود .
زمان انتقال دادن فرد مصدوم
فقط هنگامی که کمکهای پزشکی در دسترس نیست یا خطر مرگ وجود دارد باید مصدوم را حرکت دهیم . موارد زیر مثالهایی در این مورد هستند :
0 در یک جاده شلوغ
0 در ساختمانی که آتش گرفته یا احتمال ریزش آن وجود دارد .
0در محلی که گاز و دودهای سمی پر شده است مثل گاراژ اتومبیل که پر از منوکسید کربن باشد .
قبل از اینکه یک مصدوم را حرکت بدهید به نکات زیر توجه کنید :
0 اگر امکان دارد ، قبل از حرکت دادن مصدوم ، ماهیت و شدت آسیب را ارزیابی کنید . سر ، گردن ، سینه ، شکم و دستها و پاها را معاینه کنید تا در هنگام انتقال مصدوم از این نواحی محافظت شود .
0اگر هرگونه شکی در میزان شدت آسیب وجود دارد ، شخصی را که باید انتقال دهید را دقیقاً به همان صورتی که اول او را پیدا کرده اید حرکت دهید ( در مورد مصدومی که هوشیار بوده و براحتی نفس می کشد ).
0از حرکت دادن مصدومی که تصادف شدیدی کرده است خودداری کنید .
قوانین کلی در مورد انتقال مصدوم
0 در کنار مصدوم قرار بگیرید .
0 زانوهایتان را خم کنید اما پشتتان را خم نکنید .
0مصدوم را محکم بچسبید .
0با استفاده از پایتان ( و نه پشتتان ) و حمایت شانه هایتان ، مصدوم را بلند کنید .
0 اگر مصدوم از دستتان لیز می خورد ، اجازه دهید که برای پرهیز از آسیب بیشتر ، به آرامی بر روی زمین قرار گیرد .
0 سعی نکنید که از افتادن مصدوم جلوگیری کنید زیرا ممکن است به پشت خودتان آسیب برسانید .
0 سعی نکنید که مصدومین سنگین وزن را بلند کنید . در این موارد منتظر رسیدن کمک باشید .
از کدام روش استفاده کنیم
روشهای مختلفی برای حرکت یا بلند کردن یک فرد مصدوم وجود دارد . روشی که در هر مورد بکار می رود بستگی به نکات زیر دارد :
0 تعداد افراد کمک کننده .
0 اندازه و وزن مصدوم .
0 مسافتی که باید مصدوم را حرکت دهیم .
0نوع زمینی که باید مصدوم را در آن محل انتقال دهیم .
0نوع شدت آسیب وارده .
0لوازم و تجهیزاتی که در دسترس داریم .
تنها یک نفر کمک کننده باشد .
کشاندن مصدوم روی زمین
از این روش تنها باید در هنگامی استفاده کنیم که مصدوم را نمی توانیم بلند کنیم ، مصدوم هم قادر به ایستادن نباشد و مجبور باشیم سریعاً او را انتقال دهیم . برای این کار از روش زیر استفاده می شود :
(1) هر دو دست مصدوم را بر روی سینه اش قرار دهید ( شکل a ) .
(2) کت یا ژاکت وی را در حالی که تکمه هایش را باز کرده اید به عقب کشیده و در زیر سرش قرار دهید ( شکل b )
(3) شانه های مصدوم را گرفته و او را به آرامی بکشید .
0اگر مصدوم ژاکت یاکت نپوشیده است ، باید زیر بغل وی را گرفته و او را به آرامی بکشید .
تکیه گاه با عصای انسانی
از این روش هنگامی می توانیم استفاده کنیم که مصدوم قادر به راه رفتن می باشد اما نیاز به کمک هم دارد . این روش عبارتست از :
(1) در کنار مصدوم قرار بگیرید .
(2) دست مصدوم را از روی گردنتان گذرانده و دست او را بگیری .
(3) دست دیگرتان را به دور کمر او حلقه بزنید و لباس او را بپسبید .
0 اگر آسیب در دستهای مصدوم ایجاد شده ، از این روش استفاده نکنید .
روش در بغل گرفتن
این روش برای کودکان یا مصدومین سبک وزن مناسب می باشد . در این روش ، یک دست خود را زیر پاها و دست دیگرتان را در بالای کمر مصدوم قرار دهید .
روش به دوش گرفتن
مصدومین کوچک و سبک وزن که هوشیار بوده و در ضمن قدرت کافی داشته باشند را می توان با روش به دوش گرفتن ، انتقال داد .
روش مأمور آتشنشانی
هرگاه فرد کمک کننده نیاز داشته باشد که یک دستش آزاد باشد ، از این روش استفاده می کنیم . در این موارد مصدوم می تواند هوشیار یا بیهوش باشد ، اما باید کودک یا سبک وزن باشد . روش مأمور آتش نشانی به طریقة زیر می باشد :
(1) به مصدوم کمک کنید تا بایستد .
(2) دست راست مصدوم را با دست چپتان بگیرید . ( شکل a ) .
(3) زانوهایتان را خم کرده ، به جلو خم شوید و به دقت شانه راست خود را در کشاله ران مصدوم روی شانه شما بیفتد .
(4) دست راست خود را به دور و پشت زانوهای مصدوم قرار دهید . ( شکل b )
(5) بایستید و وزن مصدوم را بر روی شانه تان تنظیم کنید .
0اگر مصدوم قادر به ایستادن نیست ، او را به شکم بر روی زمین خوابانده و سپس او را بلند نمایید . در این حالت دستهای خود را در زیر بقلهای فرد مصدوم حلقه بزنید .
کمک رساندن توسط دو نفر
اگر دو نفر کمک کننده وجود داشته باشند می توانند برای مصدوم با دستهای خود یک صندلی بسازند .
روش صندلی چهار دستی
از این روش هنگامی استفاده می شود که یک یا دو دست مصدوم توان گرفتن یکی از کمک کننده ها را داشته بشد . نحوه انجام روش صندلی چهار دستی بطریق زیر می باشد :
(1) هر کدام از کمک کننده ها با دست راست ، مچ دست چپ خودش را می گیرد ، سپس با دست چپش ، مچ دست راست نفر دیگر را می گیرد ( شکل a )
(2) هر دو کمک کننده بر روی زمین می نشینند .
(3) مصدوم روی دست آنها نشسته و دستهایش را بر روی گردن کمک کننده ها حلقه می زند ( شکل b ) .
(4) هر دو کمک کننده با هم بلند می شوند .
روش صندلی دو دستی
این روش در مواردی بکار می رود که مصدوم بعلت آسیبی که به دستهایش رسیده قادر به گرفتن کمک کنندها نمی باشد . این روش به طریق زیر انجام می گردد .
(1) دو کمک کننده در دو طرف مصدوم قرار می گیرند و می نشینند .
(2) کمک کنندها ساعد خود را در پشت مصدوم قرار داده و لبساس مصدوم قرارداده و لباس مصدوم را می چسبند ( شکل a ) .
(3) مصدوم را کمی بلند کرده و دستهای خود را زیر ران وی قرار داده و مچ دست همدیگر را می گیرند . ( شکل b . )
(4) کمک کنندها هر دو همزمان بلند می شوند و قدمهای یکسان بر می دارند .
0 روش صندلی آشپزخانه
اگر قرار است که مصدوم را در مسیری طولانی تر یا از پله به پایین یا بالا ببریم از این روش استفاده می شود . در این حالت مصدوم باید هوشیار بوده و آسیب شدیدی نداشته باشد :
(1) ابتدا صندلی را بررسی کنید که آیا راحت بوده و توان وزن مصدوم را دارد .
(2) با پارچه یا باند ، تنه و رانهای مصدوم را به صندلی ببندید ( شکل a ) .
(3) یک کمک کننده در جلو و دیگری در عقب مصدوم قرار گرفته و صندلی را به عقب خم می کنند ( با زاویه 30 درجه ) ( شکل b ) .
(4) نفر جلویی باید پایه های جلویی صندلی را بگیرد و نفر پشتی قسمت پشت صندلی را می چسبد و صندلی را بلند می کنند .
برانکار
برانکارها برای انتقال مصدوم در مسافتهای طولانی بسیار مفید هستند . برانکاری که در اینجا روش ساختش را شرح می دهیم برای دو کمک کننده مناسب می باشد . بعنوان یک قانون کلی ، در هنگام کاربرد یک برانکارد ، مطمئن شوید که سر و گردن مصدوم در امتداد بدنش قرار می گیرد و را تنفسی وی مسدود نمی گردد .
روش ساختن برانکار
(1) دو یا سه کت یا ژاکت محکم پیدا کنید .
(2) آستین کتها را به داخل ببرید ( شکل a ) .
(3) تکمه یا زیپ کتها ی ژاکتها را ببندید ( شکل b ) .
(4) بعد از اینکه مطمئن شدید که برانکار محکم ساخته شده ، مصدوم را روی آن قرار دهید .
نحوه گذاشتن مصدوم روی برانکار
(1) مصدوم را بطرف قسمتی که آسیب ندیده است بچرخانید .
(2) برانکار را در پشت مصدوم قرار دهید .
(3) مصدوم را بر روی برانکار قرار دهید .
کمک توسط بیش از دو نفر
در مصدومی که مشکوک به آسیب به ستون فقرات هستیم ، در هنگامیکه وی استفراغ می کند او را به یک سمت بچرخانیم تا محتویات استفراغ باعث خفگی او نگردد. برای انجام اینکار به 6 نفر
نیاز داریم ، بطوریکه سه نفر در یک طرف ، دو نفر در طرف دیگر و یک نفر در بالای سر مصدوم قرار گیرد . بدون هیچگونه خم کردن ستون فقرات ، مصدوم را بدقت به یک سمت بچرخانید .
0سر مصدوم همیشه باید در امتداد بدنش قرار گرفته و بچرخد .
در مصدومی که مشکوک به شکستگی ستون فقرات هستیم ، به 7 نفر برای حرکت دادن وی نیاز داریم . نحوه این عمل به روش زیر می باشد :
(1) سر ، شانه ها و لگن مصدوم را محکم گرفته و بین رانها ، زانوها و مچ پای او بالشتکهای نرمی قرار دهید . ( شکل a ) .
(2) پا های مصدوم را به هم ببندید .
(3) در هر طرف مصدوم ، سه نفر قرار بگیرند .
(4) نفر هفتم باید در بالای سروتنة مصدوم قرار گرفته و مراقب باشد که سر و تنة مصدوم در یک راستا قرار می گیرند . برای اینکار باید سر مصدوم را با هر دو دست بگیرد .
(5) مصدوم را کمی تکام بدهید تا افراد بتوانند دستشان را زیر بدن وی قرار بدهند ( شکل c )
درآوردن لباس و کلاه خود
گاهی اوقات لازم است که لباس مصدوم در آورده شود تا درمان صورت گیرد .
درآوردن کت ، ژاکت و پیراهن
(1) مصدوم را بلند کرده لباسش را از روی قسمت شانه بکشید ( شکل a ) .
(2) دست مصدوم را در قسمتی که آسیب ندیده ، خم کنید و لباس را از آن سمت درآورید .
(3) به آرامی لباس را از دست دیگر هم درآورید ، ( شکل b ) .
0اگر در آوردن لباس با مشکلی روبرو است ، در سمتی که ضایعه وجود دارد لباس را پاره کنید .
درآوردن شلوار
(1) اگر ساق پا یا زانو ، آسیب دیده است ، پاچه شلوار را بالا بزنید ( شکل a )
(2) اگر ران آسیب دیده است ، شلوار را از کمر به پایین بکشید ( شکل b )
0 اگر در آوردن شلوار مشکل است ، آنرا پاره کنید .
درآوردن کفش
(1) مچ پای مصدوم را بچسبید ( شکل a ) .
(2) بند کفشهارا باز کرده یا پاره کنید ( شکل b )
(3) کفش را بیرون بیاورید ( شکل c ) .
0 اگر درآوردن چکمه با مشکل روبروست ، آنرا با تیغ یا چاقو پاره نمایید .
درآوردن جوراب
اگر در آوردن با مشکل روبرو است از روش زیر برای انجام اینکار استفاده کنید :
(1) دو انگشتان را بداخل جوراب ببرید .
(2) سپس از بالای انگشتان شروع به بریدن جوراب نمایید .
درآوردن کلاه خود
در آوردن دونوع کلاه خود در ابنجا شرح داده می شود . البته بطور کلی لازم است که از در آوردن کلاه خود در مواقع غیر ضروری خودداری کنید زیرا در صورت شکستگی گردن ، در آوردن کلاه خود ممکن است سبب فلج یا حتی مرگ شود .
در اکثر موارد در صورت وجود کلاه خود ، از آسیبهای شدید به سر جلوگیری می شود . با اینحال اگر مجبور به درآوردن کلاه خود هستید به نکات زیر توجه نمایید :
(1) ابتدا باید عینک مصدوم را بیرون بیاورید .
(2) اگر خود مصدوم قادر به درآوردن کلاه خود می باشد ، بهتر است که اینکار را خودش انجام دهد .
روش برداشتن کلاه خود نیمه
(1) بند کلاه را باز کرده یا پاره کنید ( شکل a ) .
(2) کمک کننده دیگر باید سر و گردن مصدوم را نگهدارد .
(3) اطراف کلاه را باز کنید .
(4) کلاه خود را از سمت بالا و عقب در آورید ( شکل b ) .
