بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطهی سه سبک فرزندپروری - مستبدانه،سهلگیرانه،مقتدرانه - باعلائم اختلال سلوک بود. پژوهش حاضر از نوع پژوهشهای توصیفی- همبستگی بودکه جامعه آماری آن را تمام دانشآموزان مقطع پنجم شهر اردبیل در سال تحصیلی93-94 تشکیل داده بودند که تعداد150نفر بصورت نمونه گیری خوشهای انتخاب شده وبه همراه مادرانشان دراین تحقیق شرکت داده شدندو پرسشنامهی سبک های فرزندپروری بامریند، پرسشنامه CSI-4مقیاس اختلال سلوک استفاده شد.
یافتهها نشان داد که بین سبک سهلانگارانه با علایم اختلال سلوک رابطه مثبت معنادار و بین سبک مقتدرانه با علائم اختلال سلوک رابطه منفی معنا داروجوددارد.شیوه های تربیتی و سبکهای فرزندپروری رابطهی تنگاتنگی با اختلالات ناسازگارانه از جمله اختلال سلوک دارند. تاثیرخانواده به عنوان نخستین و موثرترین واحد اجتماعی برفرزندان، امری بدیهی ومشخص است. اهمیت پژوهش حاضر در این است که به منظور پیشگیری از مشکلات و ناسازگاریهای بعدی می-توان از نتایج آن برای انتخاب بهترین سبک تربیتی بهره برد.
مقدمه
اختلال سلوک1، مجموعهای از رفتارهای ضداجتماعی پایدار در کودکان است که باعث اختلال در چند زمینهی عملکردی آنان میشود و ویژگی آن پرخاشگری و تجاوز به حقوق دیگران است. علامت اساسی اختلال سلوک، الگوی تکراری و پیوسته رفتاری است که در آن حقوق اساسی دیگران متناسب با سن فرد نقض میشود. این گونه رفتارها در سه مورد - یا بیشتر - از معیارهای زیر در 12 ماه گذشته بایدوجود داشته باشند: رفتار پرخاشگرانه که موجب تهدید یا صدمه رساندن به سایرین یا حیوانات میشود، رفتاری که موجب وارد آوردن زیان یا خسارت مالی میشود، رفتاری که موجب وارد آوردن زیان یا خسارت مالی میشود، فریبکاری یا دزدی، نقض جدی مقررات - سادوک و سادوک، . - 2000 این کودکان به شدت درمعرض طرد همسالان، عملکرد ضعیف تحصیلی و افزایش تدریجی رفتار پرخاشگرانه هستند.
به گزارش پنجمین ویراست راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی - - DSM-54 اختلال سلوک در نوجوانی و کودکی شایع است میزان شیوع 2 تا 10 درصد است - میانگین حدود 4درصد - . این اختلال در کودکان والدین مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی و وابستگی به الکل از جمعیت کلی شایعتر است. همچنین سن متوسط شروع سلوک در پسرها پایین تر از دختران است - APA ،. - 2013 در باب سبب شناسی این اختلالهای رفتاری عوامل متعددی از جمله سبک های فرزندپروری5 والدین مطرح میباشد که در مرکز آسیب شناسی کودکان مورد توجه قرار گرفته است. فرزندپروری فعالیت پیچیدهای شامل روشها و رفتارهای ویژه است که به طور مجزا یا در تعامل با یکدیگر بر رشد کودک تاثیر میگذارد.
درواقع پایه و اساس شیوهی فرزندپروری مبیین تلاشهای والدین برای کنترل و اجتماعی کردن کودکانشان است - بامریند6،. - 1991 والدین با سبکهای فرزندپروری مستبدانه، سبک محدودکننده و تنبیه کننده دارند و همچنین محدودیتهای سنگینی را برای کنترل کودک و یا نوجوانان خود تعیین میکنند. برعکس والدین با سبکهای سهل گیر دارای پذیرش زیاد، بی توجه به کودک و تقاضاها و انتظارات خیلی کمی از کودک و نوجوان دارند.
والدین مقتدر پذیرش به همراه سهل گیری را با مقداری مهارت بر نوجوان همراه با ارائهی دلایل خاص خود دارند که باعث نظم دادن به فعالیتهای نوجوان می شود.سبک فرزندپروری مقتدرانه با سازماندهی ، پیشرفت تحصیلی و جهتگیری عقلانی در کودکان رابطه مثبت دارد. به طور کلی والدین دارای این سبک تربیتی تلاش می کنند تا به فعالیتهای کودک جهت گیریهای روشن و محکم همراه با آزادیهای معقول و محدودیتهای منطقی بدهند.
محققان اشاره کردهاند که سبک فرزند پروری مقتدرانه در مقایسه با سبکهای فرزند پروری سهل گیرانه و مستبدانه بهترین نوع شیوهی فرزند پروری است که انواع پیامدهای مثبت روانشناختی برای کودک و نوجوان فراهم میکند - استینبرگ1، . - 2001کمیجانی و ماهر - - 1386 در پژوهشی دریافتند که شیوهی فرزندپروری مستبدانه و سهل انگارانه در والدین آزمودنیهای دارای اختلال سلوک بیشتر از والدین آزمودنیهای عادی به کار گرفته میشود و شیوهی فرزندپروری مقتدرانه در والدین آزمودنیهای با اختلال سلوک کمتر از آزمودنیهای عادی به کارگرفته میشود و سبکهای فرزند پروری میتواند نقش اساسی در بروز و پیشگیری از بروز اختلالات رفتاری از جمله اختلال سلوک داشته باشد. با توجه به مطالب ذکر شده هدف اصلی این پژوهش جستجوی پاسخ این سوال است که آیا بین انواع سبکهای فرزند پروری - مستبدانه، مقتدرانه و سهل گیرانه - با علائم اختلال سلوک رابطه وجود دارد؟
روش نوع و طرح پژوهش: پژوهش حاضر از نوع پژوهشهای توصیفی-همبستگی بود که در آن سبکهای فرزندپروری متغیر پیش بین و علائم اختلال سلوک متغیر ملاک بود. جامعهی آماری، نمونه و روش نمونهگیری: جامعه آماری شامل تمام دانش آموزان دختر و پسر مقطع پنجم ابتدایی دبستانهای شهر اردبیل درسال تحصیلی 93-94 بود و نمونه آماری این پژوهش 150 نفردانش آموز بهصورت نمونه گیری خوشه ای که از بین 2 ناحیه تعداد شش مدرسه دخترانه و پسرانه از کل مدارس موجود به-صورت تصادفی انتخاب شدند.
ابزار پژوهش پرسشنامهی سبک های فرزندپروری بامریند:این پرسشنامه شامل 30 ماده است که 10ماده آن به شیوهی سهل گیر، 10ماده به شیوهی مستبد،10 ماده به شیوهی قاطع و اطمینان بخش در امر پرورش فرزند مربوط میشود. در این پژوهش آزمودنیها با مطالعه هر ماده نظر خود را برحسب یک مقیاس 5 درجهای لیکرت مشخص میکنند که از صفر تا 4 - کاملا مخالفم0= تا کاملا موافقم - 4= نمره گذاری میشود و با جمع نمرات، 3 نمره مجزا در مقیاس آزادگذاری، مقیاس استبدادی و مقیاس اقتدار منطقی، برای هر آزمودنی به دست میآید. این پرسشنامه توسط بامریند درسال1991 براساس نظریهی وی ساخته شد و در سال 1374توسط اسفندیاری به فارسی ترجمه شد. میزان اعتبار این مقیاس در تحقیق اسفندیاری - - 1374 برای شیوه سهلگیر، 0/69 برای شیوه مستبد0/77 و برای شیوه ی قاطع و اطمینان، 0/73 بهدست آمد.
پرسشنامه علایم مرضی کودکان - CSI-4 - - مقیاس اختلال سلوک - : پرسشنامه علایم مرضی کودکان CSI-4 یک مقیاس درجهبندی رفتار و شامل دو فرم والد و معلم است که اولین بار در سال1984 توسط گادو و اسپرافکین بر اساس طبقه بندی DSM-IIIبه نام SLUG به منظور غربال 18 اختلال رفتاری و هیجانی در کودکان 5 تا 12سال طراحی شد و در سال 1994 با چاپ چهارمDSM-IV با اندکی تغییرات مورد تجدیدنظر قرار گرفت و با نام CSI-4منتشر شد.
