بخشی از مقاله
چکیده
گسترش مواد و تکنولوژی نوین گرچه رفاه را افزایش می دهد اما به موازات خود مخاطرات جدیدی را نیز پیش روی بشر قرار میدهد که غلبه بر آن نیازمند احساس مسئولیت همگانی در اجرای برنامههای بهداشت، ایمنی و محیط زیست (اچ اس ایی)، برای محافظت از جان انسانها، محیط زیست و سرمایههای ملی می باشد. همچنین، سازمانها میتوانند از راههای گوناگونی، به کنترل ریسکهای محیطی (یکی از اجزای اصلی برنامه اچ اس ایی) پرداخته و یکی از این راهها، پیادهسازی مدیریت سبز منابع انسانی است. مدیریت سبز منابع انسانی، شامل استفاده از سیاستهای مدیریت منابع انسانی برای استفاده بهتر و بیشتر از منابع سازگار با محیط زیست در سازمان و ارتقای فعالیتهای دوستدارانه زیستمحیطی است و هدف آن توسعه فرهنگ زیستمحیطی سازمان است. همچنین، مدیریت سبز منابع انسانی، رویکردی است که نیازهای سازمان و جامعه را بدون وارد کردن آسیب به جامعه برآورده میکند.
هدف این مقاله، کمک به درک بهتر واحد اچ اس ایی از مزایای مدیریت سبز منابع انسانی است. به این منظور مصاحبههایی با خبرگان این صنعت انجام گرفت و این مصاحبهها مورد تحلیل محتوا قرار گرفتند. نتایج نشاندهنده این موضوع است که متخصصان صنعت، مزایای مدیریت سبز منابع انسانی را باور داشته و همچنین بر این باور بودند که باید، به بومیسازی این مفهوم پرداخت و این موضوع باید در سیاستگذاریهای سازمان، مطرح شده و مورد حمایت مدیران ارشد، قرار گیرد.
کلیدواژهها: مدیریت سبز منابع انسانی- اچ اس ایی- محیط زیست- صنعت نفت
مقدمه
نفت دست کم در اقتصاد ایران در پنجاه سال اخیر و در سیاستهای ملی و بینالمللی ایران در هفتاد سال اخیر، نقش برجستهای داشته است. به گونهای که اقتصاد کشور هم اکنون اقتصاد متکی به نفت و سیاستهای کشور به شدت متأثر از این منبع مهم انرژی است.[ 6 ] علی رغم این موضوع، این صنعت، نقش مهمی را در آلودگی محیطزیست نیز ایفا میکند. بنابراین صنعت نفت باید، راهکارهایی را در زمینه کنترل آلودگیها در نظر بگیرد. یکی از این راهکارها، ایجاد واحد اچ اس ایی است. به بیانی دیگر، توجه خاص سازمانها و شرکتهای بزرگ نفت و گاز و پتروشیمی در جهان به این سیستم، حاکی از اهمیت آن در طرحریزی و توسعه محصولات، خدمات و فرایندها، با درنظر گرفتن ملاحظات بهداشتی، ایمنی و محیطزیستی آنهاست .[5] واحد اچ اس ایی صنعت نفت، مسئول ارتقای سلامتی افراد، و فعالیتهای زیستمحیطی و تضمین رعایت ایمنی در کار است. همچنین، پیام دیگر این واحد، انتقال فرهنگی است که، تمام کارکنان، مسئول رعایت مسائل ایمنی، بهداشت و محیطزیست باشند. به بیانی دیگر، نگرانی واحد اچ اس ایی، جلوگیری از آسیبهای زیستمحیطی، کاهش ضایعات و کنترل آلایندههای زیستمحیطی است. جلوگیری از
1 . استادیار دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. نویسنده مسئول mfayyazi@ut.ac.ir
2 . کارشناسی ارشد مدیریت منابع انسانی دانشگاه تهران. Zahra.afshar@ut.ac.ir
1
بیماریهای شغلی و کنترل سلامتی کارکنان، نیز یکی دیگر از اهداف این واحد است .[10] حال باید به این موضوع توجه داشت که، میتوان با استفاده از ابزارهایی، به کنترل مسائل زیستمحیطی پرداخت و یکی از این ابزارها، مدیریت سبز منابع انسانی است. بنابراین، هدف این مقاله، پیشنهاد اجرای مدیریت سبز منابع انسانی، به واحد اچ اس ایی نفت و کمک به درک بهتر این واحد از مزایای مدیریت سبز منابع انسانی است.
مرور ادبیات
مفهوم اچ اس ایی
سازمانها هر ساله با میلیاردها دلار خسارات انسانی، تجهیزاتی و حیثیتی به علت حوادث و بیماریهای ناشی از کار و رفع آلودگی-های زیستمحیطی ناشی از فعالیتهای خود مواجه میباشند. این خسارات از موانع مهم توسعه محسوب میشوند و لذا منطقی است که مدیریت سازمانها به موازات توجه به سایر جنبههای مدیریتی از قبیل کیفیت، اقتصادی و مالی، فنآوری، تولید و امثال آن، مدیریت بر جنبههای بهداشت حرفهای، ایمنی و زیستمحیطی را نیز مد نظر داشته باشند، چرا که بهبود در عملکرد کلی سازمان بدون پرداختن به این جنبهها امکان پذیر نمیباشد .[4] همچنین باید به این موضوع توجه داشت که هدف اصلی این سیستم، محافظت از افراد، جامعه و محیطزیست است .[5] برخی محققان نیز، به این موضوع اشاره دارند که، فلسفه اصلی این سیستم، توسعه پایدار و کرامت انسانی از راه نگاهی سیستماتیک و مرتبط با عوامل مختلف بهداشت، ایمنی و محیط زیست صنعت در زندگی انسان، میباشد. این فلسفه و نگرش، استراتژی به حداقل رساندن اثرات نامطلوب صنعت بر محیط و افزایش اثرات مطلوب آنها، با تأمین ایمنی همه جانبه کلیه کارکنان، تجهیزات و تأسیسات، به صفر رساندن حوادث و آسیبها، از راه حذف شرایط ناامن و ارتقا سلامت افراد، ایمنی و محیطزیست در کلیه سطوح سازمان و حفاظت از محیطزیست به عنوان سرمایه بشریت را دنبال میکند. به بیانی دیگر، محیط زیست در اچ اس ای مهم بوده و هدف این مرحله، فراهم آوردن چارچوبی برای سازمان است، که با تعیین اهداف، به کنترل ریسکهای محیطی بپردازد. به صورت کلی در مورد عناصر عمده محیط زیست میتوان گفت که: مدیریت پسماندهای جامد، فاضلابها، پیشگیری از آلودگیهای آب، هوا و خاک، موضوعات مطرح در این زمینه هستند .[2] مزایا و اهداف برقراری این سیستم در یک سازمان عبارت است از:
✓ به حداقل رسانیدن حوادث، بیماریهای شخصی و عوارض زیست محیطی؛
✓ کاهش و به حداقل رسانیدن هزینههای بیمهای؛
✓ ایجاد سیستم ممیزی؛
✓ آموزش و امور فرهنگی؛
✓ تعهد پذیری سازمانی؛
✓ ایجاد نظام تشویقی؛
✓ تغییر در نگرش تولیدی؛
✓ ایجاد ارتباطات درون و برون سازمانی؛
✓ بهبود مستمر .[4]
2
