بخشی از مقاله
مقدمه
اضطراب اجتماعی1 ترس از انتقاد شدن، ارزیابی یا کانون توجه قرارگرفتن است و یکی از انواع اختلالات اضطرابی است. افراد با اضطراب اجتماعی معمولاً از این میترسند که دیگران آنها را شکست خورده در نظر بگیرند یا اینکه فکر کنند آنها بیلیاقت، عجیب و غیرعادی هستند. این افراد ممکن است نگران شوند که این حالت در طی تعامل اجتماعی با یک یا چند نفر یا هنگامی که به آنها توجه میشود، رخ دهد. از بین موقعیتهایی که افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی را مضطرب میکند، می توان به صحبتکردن در حضور جمع، شرکت در مهمانیها و مجالس عمومی، ملاقات با افراد جدید، خوردن و نوشیدن در حضور جمع اشاره کرد. این افراد در این موقعیتها مدام نگران هستند که کاری انجام دهند یا حرفی بزنند که موجب حقارت و شرمندگی آنها شود. شیوع اضطراب اجتماعی در طول عمر3 تا 13 درصد گزارش شده است. اوج شروع این اختلال، در دهه دوم عمر است (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، دی اس ام4، .(2000 اضطراب اجتماعی، چهارمین اختلال شایع روانپزشکی در آمریکا، بعد از افسردگی عمده، سوءمصرف مواد، الکل و هراسهای خاص است. سیر آن بدون درمان معمولاً مزمن بوده و منجر به آسیب عملکردی چشمگیری می شود.
نظریههای شناختی اختلال های هیجانی اشاره بر این دارند که سوگیری های پردازش اطلاعات، نقشی تعیینکننده در تداوم و احتمالاً شکل گیری اختلالهای خلقی و اضطرابی دارند. پژوهشگران، چهار نوع سوگیری شناختی2 را در افراد مضطرب شناسایی
1 . Social anxiety 1. Cognitive bias
74
Archive of SID
فصلناهم شخصیت و تفاوتاهی فردی/ سال /(6) 3 زمستان 93 Personality & Individual Differences, 2015, No. 6
کردهاند که شامل سوگیری توجه، حافظه، قضاوت و تعبیر است. بررسی سوگیریهای پردازش اطلاعات در افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی نشان داده که آن ها نیز این چهار نوع سوگیری شناختی را نشان میدهند (عبدی، بیرشک، محمود علیلو، اصغرنژاد فرید، .(1385 در اغلب تحریفهای شناختی، به دلیل وجود افکار خودآیند، احساس بدی داریم. اگر بتوانیم افکار خودآیند را تشخیص دهیم و منطقی راجعبه آنها فکر کنیم، معمولاً میتوانیم بر آنها غلبه کنیم. اما استدلال هیجانی این فرایند را به اوج خود می رساند. در استدلال هیجانی، ما افکار خودمان را صحیح فرض میکنیم و تلاش داریم تا بر اساس احساساتمان استدلال کنیم.
یکی از سوگیری های موجود در استدلال، سوگیری استدلال1 استنتاج زودهنگام2 است که در واقع، بیان کننده قضاوت یا تصمیم در باره چیزی، بدون داشتن همه حقایق یا استنتاج بدون توجیه است. این سوگیری اولین بار برای توصیف یک گرایش و تمایل در افراد دچار هذیان مطرح شد که در آن، این افراد برای تصمیمگیری، در مقایسه با افراد گروه نرمال غیربالینی، اطلاعات کمتری را طلب می کنند ( فریمن3، پو 4، گریتی5، .(2008 این سوگیری در استدلال، استنتاج زودهنگام بیش تر در موقعیت هایی آشکار میشود که شامل موضوعاتی در ارتباط با خود و ارزیابی خود و تهدید است. استنتاج زودهنگام، تحت حالت برانگیختگی هیجانی افزایش مییابد و هر چه آن موقعیت از نظر هیجانی برجستهتر باشد و بیش تر در ارتباط با خود باشد، سوگیری استنتاج زودهنگام قوی تر میشود. تا سالها این سوگیری را فقط مختص اختلالات هذیانی میدانستند، اما اخیراً بر روی سایر اختلالات نیز بررسی شده است، بهویژه اختلالات هیجانی، اما این مطالعات بسیار محدود است. برخلاف اهمیت نظری این مطلب، این مسئله مشخص نیست که چه عواملی بر استنتاج زودهنگام مؤثر هستند. گاریتی و همزلی(1998) 6، مطرح میکنند که
1. Reasoning bias 2. Jumping to conclusion(JTC)
3. Freeman 4. Pugh
5. Garety 6. Hemsely
75
Archive of SID
مقایسهی سىگیری استدالل- استنتاج زودهنگام بیه بیماران مبتال به اختالل اضطراب اجتماعی و افراد بهنجار
اضطراب یا افسردگی، از طریق افزایش تصمیمگیری عجولانه، میتواند برانگیزاننده این سوگیری باشد. اگرچه، شواهد موجود برای حمایت از این ادعا در هم آمیخته است و مشخص نیست.
در اختلال اضطراب اجتماعی، وارسی و مشاهده زیاد خود، باعث نوعی استدلال یا »استدلال بدون نتیجه« می شود. بنابراین افراد مضطرب اجتماعی فرض میکنند که دیگران نیز باید آنچه را که آنها احساس میکنند، مشاهده کنند. این نوع پردازش کردن خود به عنوان یک شیء اجتماعی منفی، یک مفهوم کلیدی در مدل کلارک1 و ولز2 میباشد که در آن افراد با فوبی اجتماعی در سیستمی با فضای بسته و محدود در نظر گرفته میشوند، که بیشتر شواهد موجود برای ترس هایشان را خودشان به وجود آوردهاند و شواهد تأیید نشده(مثل پاسخهای افراد دیگر) نادیده گرفته میشود (کلارک و بک3، .(2010
عامل اصلی که در بقای اختلال اضطراب اجتماعی دخیل است، این حقیقت است که افراد مبتلا به این اختلال از موقعیت های اجتماعی اجتناب میکنند و در نتیجه اغلب شانس خود را برای یادگیری این نکته از دست میدهند که این موقعیت ها به تهدیدکنندگی که آنها تصور میکنند، نیست. یک شرح نظری از اختلال اضطراب اجتماعی باید سه ویژگی را که مختص این اختلال است، مورد توجه قرار دهد؛ اول، احساس خجالت و شرمندگی که اغلب هیجانهای منفی بارزی هستند که پیامد یک برخورد اجتماعی است تا اضطراب به تنهایی(کلارک و بک، .(2010 دوم، اضطراب شدیدی که اغلب با موقعیتهای اجتماعی مرتبط است، رفتارهای بازدارنده خودکار را فرا میخواند و تلاش میکند تا اضطرابی که اثرات مخربی مثل؛ اختلال در عملکرد اجتماعی دارد را پنهان کند. و سوم، اضطراب خود یک تهدید ثانویه می شود، چنانچه افراد مبتلا به
1. Clark
2.Wells 3. Beck
76
Archive of SID
فصلناهم شخصیت و تفاوتاهی فردی/ سال /(6) 3 زمستان 93 Personality & Individual Differences, 2015, No. 6
اختلال اضطراب اجتماعی معتقدند که آنها باید اضطرابشان را پنهان کنند تا از ارزیابی منفی دیگران جلوگیری کنند.
مدلهای شناختی متعددی اختلال اضطراب اجتماعی را تبیین کردهاند که در اینجا چند نمونه از آنها را که بیش تر پژوهش حاضر مربوط میشوند ذکر میکنیم. مدل بک، امری1 و گرینبرگ(1985) 2 یکی از قدیمی ترین و در عین حال جامعترین نظریه های شناختی است و در واقع برای اختلالات اضطرابی به طور کلی و اختلال اضطراب اجتماعی به طور خاص، توسط بک، امری و گرینبرگ مطرح شده است. آنها معتقدند وجود عقاید ناکارامد افراد در مورد خود و رفتارشان در موقعیت های اجتماعی، باعث بروز اختلال اضطراب اجتماعی می شود. این باورها در موقعیت های اجتماعی فعال میشوند و دور باطلی ایجاد میکنند که باعث تداوم اختلال اضطراب اجتماعی می شوند. چرا که فرد مضطرب در موقعیت تهدید کننده، مجموعهای از علائم فیزیولوژیک و رفتاری را تجربه میکند و مدام به بازنگری و نظارت بر این تغییرات درونی میپردازد که باعث تداخل با توانایی وی برای پردازش نشانه های اجتماعی میشود. فرد مبتلا به اضطراب اجتماعی در تفسیر اطلاعات دچار سوگیری است و همین باعث میشود انتقادهایی را کشف کند که در واقع وجود ندارد.
مدل راپی3 و هیمبرگ(1997) 4، در واقع بر فرایندهای شناختی سوگیرانه و نقش ادراک خویشتن تأکید میکند. به ویژه این که افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی تفاوت هایی بین بازنمایی ذهنی از خود و استانداردهای مورد نظر دیگران احساس می کنند. فرض اصلی مدل این است که افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی اهمیت بسیار بالایی برای تأثیرگذاری بر دیگران قائلاند و این باعث میشود دیگران را بیش از حد انتقادکننده در نظر بگیرند. همین احساس که در موقعیت اجتماعی تحت نظارت دیگران هستند باعث تشدید اضطرابشان میشود و عملکرد اجتماعی آن ها را ضعیف میکند.
1. Emery 11. Greenberg 3. Rapee 4. Heimberg
77
Archive of SID
مقایسهی سىگیری استدالل- استنتاج زودهنگام بیه بیماران مبتال به اختالل اضطراب اجتماعی و افراد بهنجار
سوگیری استدلال استنتاج زودهنگام: گرتی و همزلی ( (1998، معتقدند افراد هذیانی در مورد مسائل پیرامون خود زود قضاوت می کنند. تصمیمگیری عجولانه بر اساس شواهد محدود را سوگیری زود قضاوت کردن میگویند. این نوع سوگیری به پذیرش سریع عقاید، حتی وقتی شواهد محدودی آنها را تأیید میکنند منجر میشود و در شکلگیری هذیان ها نقش عمدهای را ایفا می کند (گری1، باروکلاف2 و لوبان3، .(2011
منشاء سوگیری زود قضاوت کردن نامعلوم باقی مانده است. سوگیری زود قضاوت کردن نمیتواند ناشی از تکانشی بودن تصمیمگیری های این افراد باشد، زیرا آزمودنیهای هذیانی در برخورد با شواهد مبهم، محتاطتر هستند. احتمالاً استنتاج زودهنگام بیش تر در موقعیتهایی بارز میشود که شامل موضوعات مربوط به خود و تهدید است. چندین پژوهش تازه در جمعیت بالینی و غیربالینی نشان دادند که استنتاج زودهنگام تحت شرایط برانگیختگی هیجانی افزایش مییابد (لینکولن4، سالزمن5، زیگلر6 و وسترمن7، .(2010 این یافته که برانگیختگی هیجانی و برجستگی محرک باعث افزایش سوگیری استنتاج زودهنگام میشود، این سؤال را ایجاد میکند که شاید استنتاج زودهنگام فقط یک شکل از پردازش اطلاعات ویژه افراد با اضطراب صفت بالاست و برای استدلال در موقعیتهایی که از نظر هیجانی برجسته هستند به کار میرود. پس میتوان انتظار داشت استنتاج زودهنگام در سایر اختلالات اضطرابی نیز دیده شود، به ویژه وقتی در موقعیت های برانگیزاننده اضطراب قرار میگیرند. برای مثال، شخص مبتلا به آگورا فوبیا ممکن است در موقعیتهای آگورا فوبیک، تمایل به استنتاج زودهنگام داشته باشد (مثال؛ اولین جرقه در آسانسور را به عنوان نشانهای از گیر کردن آسانسور در نظر
1. Gary 2. Barrowclough 3. Lobban 4. Lincoln 5. Salzmann 6. Zeigler 7. Westerman
78
Archive of SID
فصلناهم شخصیت و تفاوتاهی فردی/ سال /(6) 3 زمستان 93 Personality & Individual Differences, 2015, No. 6
بگیرد). فرد مبتلا به اختلال پانیک، هنگامی که می خواهد تصمیم بگیرد که آیا یک نشانه جسمانی خطرناک است یا نه، ممکن است تصمیم های ناپختهای بگیرد، و افراد مضطرب اجتماعی، هنگامی که می خواهند این مسأله را ارزیابی کنند که چگونه توسط دیگران مورد قضاوت قرار خواهند گرفت، دچار سوگیری استنتاج زودهنگام میشوند.
تحقیقات کمی استنتاج زودهنگام در اختلالات اضطرابی را مورد پژوهش قرار دادهاند و یافتهها کاملاً قطعی نیستند (لینکولن و همکاران، .(2010 همچنین هیچ کدام از این پژوهش ها به جمعآوری داده در موقعیت بالینی نپرداختهاند و اغلب روی جمعیت تحت بالینی1 کار کردهاند. با توجه به اینکه مطالعاتی که تا کنون در زمینه سوگیری استدلال استنتاج زودهنگام صورت گرفته بیشتر روی اختلالات هذیانی بوده است و زمینههای مشابه موجود بین اختلالات هذیانی و اختلال اضطراب اجتماعی، مطالعه این سوگیری استدلال استنتاج زودهنگام روی مبتلایان به اختلال اضطراب اجتماعی میتوانست مطالعه پژوهشی جالبی باشد، بنابراین ویژگیها و اَشکال مشابه هذیانهای پارانوئیدی با شناخت های تحریف شده بیماران مبتلا به اضطراب اجتماعی، مثل؛ توجه انتخابی و بیشبرآورد تهدید در موقعیتهای اجتماعی و گرایش به در نظر گرفتن فرد به عنوان مرکز توجه مردم و به صورت منفی مورد قضاوت دیگران قرارگرفتن (لینکولن و همکاران، (2010، پژوهشگر را بر آن داشت تا روی این حیطه از اختلال اضطراب اجتماعی به تحقیق بپردازد. دو پژوهش آزمایشی که شامل دستکاری اضطراب بود، نتایج متعارضی را ارائه دادهاند. هم لینکولن ، لانگ2، بوارا3، اکسنر 4 و موریتز(2009) 5 و هم سیک سو6 ، فریمن وگاریتی (2010) در یک گروه آزمایشی، با استفاده از تصاویر ذهنی هیجان انگیز، اضطراب ایجاد (القا)کردند. سپس گروه با اضطراب بالا با گروه کنترل در تکلیف استنتاج زودهنگام مقایسه شدند. اگرچه سو و همکاران (2010) هیچ تفاوتی بین
1. Subclinical 2. Lange 3. Burau 4. Exner 5. Morits 6. Seaksu
79
Archive of SID
مقایسهی سىگیری استدالل- استنتاج زودهنگام بیه بیماران مبتال به اختالل اضطراب اجتماعی و افراد بهنجار
گروهها پیدا نکردند، لینکولن و همکاران((2010 مشاهده کردند که شرکت کنندگان در گروههای با اضطراب بالا، اطلاعات کمتری برای تصمیمگیری درخواست میکنند. این نویسندگان نتیجه گرفتند که اضطراب، سوگیری استنتاج زودهنگام را برجسته میکند و منجر به تفکر پارانوئید گونه می شود. در مطالعهای، لینکولن و همکاران (2010)، سوگیری استدلال استنتاج زودهنگام را روی 92 شرکت کننده سالم مورد پژوهش قرار دادند. در این پژوهش استنتاج زودهنگام به وسیله یک الگوی استدلال اجتماعی سنجیده شد. نتایج نشان داد که شرکت کنندگان در موقعیت های مربوط به خود و مربوط به هذیان، اطلاعات کمتری را برای تصمیم گیری درخواست میکردند. به عبارت دیگر افراد در این دو موقعیت نسبت به موقعیت نامربوط به خود، دچار سوگیری استدلال استنتاج زودهنگام میشدند. در پژوهش دیگری، لینکولن، زیگلر1 و مهل(2010) 2، این فرضیه را مورد بررسی قرار دادند که، اضطراب حالت، تفکرات پارانوئید گونه را افزایش میدهد واین افزایش به واسطه سطح آسیب پذیری شخصی و همچنین تمایل به استنتاج زودهنگام، صورت میگیرد. شرکت کنندگان در موقعیت های اضطرابی، به طور معناداری افکار پارانوئیدی را گزارش می کردند و استنتاج زودهنگام بیشتری نسبت به شرکت کنندگان در موقعیت های خنثی، نشان می دادند. این یافتهها با مفهوم پردازی انتظار برای تهدید در پارانویا در یک راستا قرار می گیرد و برای تعامل اضطراب و سوگیری های موجود در استدلال افراد مضطرب اجتماعی، شواهدی فراهم میکند.
