بخشی از مقاله
کليه فعاليت هايي است که حفظ شرايط اوليه دارايي هاي فيزيکي و آماده بکار نگه داشتن آنها جهت استمرار فرآيندهاي پيش بيني شده انجام مي شود. اين فعاليتها سبب افزايش عمر مفيد ماشين آلات، کاهش مصرف قطعات يدکي، انرژي و هزينه ها مي شود و بازده عملي ماشين آلات را افزايش مي دهد. مهمترين هدف نگهداري و تعميراتکه به اختصار " نت "نامیدهمیشود، بهينه سازي توانايي ماشين آلات جهت رسيدن به حداکثر ميزان توليد و کاهش ميزان فرسايش و خرابي هاست.
با اين تعريف، نگهداري به مجموعه فعاليت هايي اطلاق مي شود که به طور مشخص و بيشتر به صورت برنامه ريزي شده و با هدف جلوگيري از خرابي ناگهاني ماشين آلات و تجهيزات و تأسيسات انجام مي گيرد و موجب افزايش قابليت اطمينان و در دسترس بودن آنها مي شود. تعميرات نيز مجموعه فعاليت هايي هستند که روي يک سيستم دچار خرابي و يا از کارافتادگي انجام مي شود تا آن را به حالت آماده و قابل بهره برداري باز گرداند.
سيستم نت
مجموعه اي است از کارکنان، تجهيزات و ابزار، قطعات يدکي، مواد مصرفي، اطلاعات و مدارک فني، روشها و دستورالعملهاي کاري و کارگاههاي تعميراتي که به شکل مناسبي در کنار هم قرار مي گيرند تا اهداف تعيين شده مانند حداکثر سازي راندمان تجهيزات و حداقل کردن هزينه هاي نت اصل شود.
استراتژي هاي نگهداري و تعميرات
1- تعميرات پس از خرابي) Failure Break Down Maintenance : FBM قديمي ترين و ساده ترين روش است؛ هر چند در واقع تعميرات نيست . زيرا بعد از وقوع هر نوع شکست و از کارافتادگي، تمامي قطعات ماشين را باز کرده و بازرسي مي کند و در صورت مشاهده عيب و نقش در هر قطعه، آن را تعمير و عوض مي کند. مي توان گفت فلسفه اين استراتژي جمله زير است:
اگر نشکست آن را تعمير نکن
2- نگهداري و تعميرات پيشگيرانه (:PMPreventive Maintenance )
در اين روش در فواصل زماني مشخص، قطعات دستگاه بازرسي مي شوند، يعني بازديدها و تعميرات با تناوب زماني مشخص ، برنامه ريزي مي شوند و تمامي تلاش در جهت جلوگيري از وقوع شکست و ايجاد خرابي است. ايراد اين روش آن است که جهت انجام کاري مي بايست ابتدا دستگاه را از حالت کار عادي خود متوقف ساخت و بعد از آن نيز گاهاً قسمتهايي از دستگاه که سالم هستند، تعويض مي شوند. علي رغم آنکه باز و بسته کردن ماشين آلات، مي تواند باعث بروز عيب در آنها شود.
- 3نگهداري و تعميرات پيش بينانه ( : PdMPredictive Maintenance )
جهت رفع مشکل موجود در روش قبل و جلوگيري از تعميرات غيرضروري بر روي اجزاء سالم، روش PdM توسعه پيدا کرده است. در اين روش با استفاده از آزمايش هاي غيرمخرب متعدد، مشکلات دستگاه شناسايي مي شود و با توجه به نتايج حاصل از آزمايشات، نسبت به تعمير تجهيزات و دستگاه ها، اقدام مي شود. برنامه پايش وضعيت و تعميرات مبني بر شرايط کار دستگاه که در ادامه توضيح داده مي شوند، بر اساس اين روش تعميراتي به وجود آمده اند.
-4 نگهداري و تعمير کنش گرايانه (:PaMProactive Maintenance )
روش نت PaM بر اساس پايش پيشرفت عيب ( نقص ) و تعمير قبل از شکست بود؛ اما اگر مشکلات به صورت ريشه اي ارزيابي نمي شدند، احتمال عودت عيب وجود داشت. اين روش، به ريشه يابي و رفع علل اصلي خرابي مي پردازد تا با رفع علت خرابي ها، از بروز مجدد آنها در آينده جلوگيري شود. در اين روش، نقش محوري به عهده آناليز ريشه يابي است. اين نت با عنوان نت قابل اعتماد و بهره ور نيز شناخته مي شود. با اجراي اين روش، حداکثر زمان کارکرد ماشين آلات و در دسترس بودن آنها حاصل مي شود.
نگهداري و تعميرات که به طور سنتي بر اساس زمان انجام مي شود، نت پيشگيرانه يا اصلاحي نام دارد. در اين روش، نت به منظور پيشگيري از خرابي تجهيزات اجرا مي شود و اين کار با استفاده از تعميرات، سرويس کردن و يا تعويض قطعات انجام مي شود.
نت اصلاحي زماني است که از کارافتادگي رخ داده و يا نقصي مشاهده مي شود که در بعضي موارد، نت اصلاحي مي بايست، فوراً انجام شود؛ اما در بعضي موارد مي تواند به تعويق افتد.
نت بر مبناي شرايط ( Condition Based Maintenance )
CMB اعمال نت است بر اساس وضعيت واقعي که از آزمايشهاي غير تخريبي در همان محل، اندازه گيري هاي عملياتي و وضعيتي به دست مي آيد و هدف از آن، بهبود قابليت اطمينان و دسترسي سيستم، کيفيت توليدات، ايمني، برنامه ريزي بهينه اعمال نت، کاهش هزينه هاي مستقيم نت، کاهش مصرف انرژي و برآورده کردن الزامات ISO 9000 است.
میزان افزایش سرمایه گذاری برروی ماشین آلات صنعتی و اتوماسیون از یکسو و افزایش ارزش مالی و اقتصادی انها از سوی دیگر منجر به آن شد که مدیران و صاحبان صنایع به فکر راه کارهایی منطقی که قادر به بیشینه سازی طول عمر مفید تجهیزات تولیدی خویش و طولانی کردن چرخه عمر اقتصادی آنها شود. افزایش میزان اثربخشی ماشین آلات ، بهبود کیفیت محصولات در کنار کاهش هزینه های نت و عدم خسارت به محیط زیست از جمله مواردی بود که باعث ایجاد تحولی جدید در زمینه نگهداری و تعمیرات گردید.
دست آوردهای جدید نت در این دوره عبارتند از
- معرفی سیستم نگهداری و تعمیرات برپایه شرایط کارکرد ماشین آلات و ترویج استفاده از روشهای پایش وضعیت همچون آنالیز لرزش ، حرارت سنجی و ..
- معرفی و بکارگیری انواع روشهای تجزیه و تحلیل خرابیهای ماشین آلات
- طراحی تجهیزات با تاکید بیشتر برقابلیت اطمینان و قابلیت تعمیر
- تحول اساسی در تفکر سازمانی به سمت مشارکت و گروههای کاری
- معرفی سیستم نگهداری و تعمیرات موثر معرفی روش نت مبتنی بر قابلیت اطمینان ( RCM ) بعنوان روشی جامع جهت تصمیم گیری در استفاده صحیح از انواع سیستمهای نگهداری و تعمیرات موجود. RCM فرایندی است که اولا معین می کند چه کاری می بایست برای تداوم عمر هرگونه سرمایه فیزیکی انجام شود ، ثانیا انتظارتی را که کاربران از تجهیزات دارند ضمانت و عملی می نماید. نگهداری و تعميرات برپايه قابليت اطمينان يکی از متدهای جديد نگهداری و تعميرات است که در دهه اخير به سرعت رشد کرده است. اين تکنيک نت بر بهينه سازی اصلی ترين و مهم ترين فرآيندهای دخيل در نت از روشهای کاری و دستورالعملها گرفته تا سيستمهای ديگر نت نظير انبار و خريد معطوف می شود. به عبارتی ديگر تمرکز بر ارزيابی و تحليل ريسک برای تعيين فعاليت لازم در نت (جنبه های زيست محيطي، جنبه های عملياتی و غيرعملياتی ) وظيفه RCM است.
هفت سوال اساسی در RCM عبارتند از:
کارکردهای استاندارد دستگاه در شرايط عملياتی
علايم از کارافتادگی موئد عدم کارکرد دستگاه
عوامل ايجاد حالات شکست
بيامدهای محتمل ناشی از وقوع حالات شکست
کارهای لازم برای جلوگيری از حالات شکست
روشهای خلاقانه و غيرمعمول برای جلوگيری از شکست
