بخشی از مقاله
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
فصل اول
1-1- بررسي تاريخچه كانون در ايران:
اولين کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان در سال 1344 هـ .ش با هدف ايجاد امکانات لازم جهت رشد و پرورش فکري و بدني کودکان و نوجوانان و کمک به شکوفايي استعدادهاي ايشان به وجود آمد.
1-1-1- اهداف کانون را به طور خلاصه مي توان در موارد زير برشمرد:
1.تأسيس مراکز عرضه کتاب و آموزشهاي فرهنگي و هنري مخصوص کودکان ونوجوانان در نقاط مختلف .
2.کمک به توسعه و تکميل کتابخانه هاي عمومي و ساير مؤسسات براي ايجاد بخشهاي مخصوص کودکان و نوجوانان.
3.تهيه و استفاده از وسايل سمعي و بصري ، تدارک وسايل آموزشي ، توليد و خريد و توزيع و نمايش فيلمهاي سينمايي مخصوص کودکان.
4.ايجاد واحدهاي کتاب رساني سيار جهت عرضه کتاب به کودکان در روستاهاي مختلف.
5.کمک به توسعه و ترويج ادبيات کودکان و نوجوانان از طريق تشويق نويسندگان ، طراحان ، هنرمندان و ناشران.
1.توليد تئاتر و برگزاري جشنواره ها ونمايشگاهاي مخصوص کودکان و نوجوانان.
2.همکاري با کليه مؤسسات ايراني و غير ايراني که هدف مشابه دارند.
3.هرگونه اقدامات ديگر که وصول به هدفهاي بالاتر را تسهيل کند.
1-1-2-فعاليت هاي کانون
فعاليت هاي مرکز کانون در سال 1320 بر حسب الويت ظرفيت کلاسها وساير فضا ها عبارتست از:
1. داستان سرائي 10. کار دستي
2. گرد همائي و جشن 11. اجراي سرود
3. تاريخ و جغرافي 12. تئاتر عروسکي
4. مسابقه حضوري و کتبي 13. بازديدهاي هنري و علمي
5. نمايش فيلم 14. نشريه و طرح ديواري
1. شعر خواني 15. خوشنويسي
2. معرفي و بررسي کتاب 11. کوهنوردي و اردو
3. نقاشي 12. سفالگري
9. جلسات بحث آزاد
1-2-معرفي نمونه هاي داخلي
در اين جا يک نمونة موجود که جزء مراکز فعال کانون در سطح کشور مي باشد. با عکس و نقشه مورد بررسي قرار مي گيرند. همچنين يک مرکز کانون از شهر کرج نيز معرفي مي شود.
1-2-1 تعريف کلي
مراکز کانون به دو نوعند : يکي مراکز کوچک محلي که جوابگو به نيازهاي محله يا محله هاي اطراف خود هستند که بايد در سطح شهر پراکنده باشند. اين مراکز کوچک و فعال حداکثر داراي يک کتابخانه و يک سالن و دو سه کلاس مي باشندو در اکثر اين مراکز کلاسهاي آموزشي در کتابخانه تشکيل مي شوند. در آنجا تشکيلات اداري چنداني وجود ندارد و دو سه کارمند و چند معلم اين مکانها را اداره مي کنند.
علاوه بر مراکز محلي در هر شهر بايد مراکز بزرگتري وجود داشته باشد که جوابگو به نيازهاي شهري باشد و مراسم رسمي و تشريفاتي کانون ، همچنين کلاسها و کارگاههايي که تجهيزات خاصي لازم دارند در اين مرکز برگذار شوند. به اين نوع از مراکز ، مرکز آفرينشهاي هنري کانون مي گويند. بطور کلي مرکز آفرينشهاي هنري هر شهري شامل تشکيلات تدارکاتي و آموزشي کانون آن شهر مي باشد.
مرکز آفرينشهاي هنري پارک لالة تهران يکي از اين مراکز هنري آموزشي کانون مي باشد که بزرگترين مرکز در سطح شهر تهران و حتي کشور محسوب مي شود.
متأسفانه در شهر کرج مرکز آموزشهاي هنري کانون وجود ندارد و بطور کلي 5 مرکز محلي در سطح شهر فعاليت دارند و يک مرکز محلي ديگر هم در منطقه 2 (سايت انتخابي رساله) در حال احداث مي باشد که اين تعداد جوابگو به نيازهاي شهر کرج نيست. نقشه پراکندگي مراکز کانون در شهرستان کرج نشان داده شده است.
1-2-2- معرفي مرکز آفرينشهاي هنري كودكان ونوجوانان (واقع در تهران)
1-2-2-1-مشخصات کلي طراحي اي مرکز
مرکز آموزشهاي هنري در زميني به مساحت 29000 متر مربع
در ضلع شرقي پارک لاله واقع گرديده است. طرح کلي بصورت
قطعات مربع و مستطيل در امتداد يکديگر مي باشد. در طراحي سعي شده است تا حد امکان ساختمان را در داخل زمين قرار دهند که نماي بيروني بنا ادامة فضاي پارک باشد و حجم طبقات در سطح نمود چنداني نداشته باشد و استفاده کنندگان بتوانند از هر سمت به پارک داخل شوند. چند ورودي اصلي در قسمت شرقي ساختمان (خيابان حجاب) تعبيه شده و همينطور در قسمت شرق و جنوب و غرب مرکز رامپهايي طراحي شده است
که از فضاي پارک و خيابان به روي مجموعه حرکت وجود داشته باشد و استفاده از پشت بام به عنوان ادامة پارک مد نظر بوده است.
در فضاي روي بام بوسيله مصالح متناسب جهت تعبيه کردن باغچه ها و آبنماهاي متعدد و حتي در بعضي قسمتها سطوح چمن در نظر گرفته شده است تا اينکه جدا از فضاي پارک بنظر نرسد. بخاطر رسيدن به اين هدف ساختمان فاقد نور طبيعي مي باشد و تمامي نور آن به صورت مصنوعي تأمين مي گردد. بعضي از قسمتها مانند گالريها، نورگيرهايي در سقف دارند که صرفاً جنبة تزئيني دارند.
در طراحي داخلي اين مجموعه سعي گرديده شمايي از خطوط اصلي معماري ايران ديده شود به اين صورت که مراکز تجاري و خدماتي بصورت راسته بازار و چهار سوق ها طراحي گرديده است و فضاي گالريها مانند تيمچه هاي معماري ايران قديم است.
بر روي بام ساعت آفتابي قرار گرفته است که در وسط قسمت مثلثي يک تيغه نيم دايره قرار دارد که مدرج گرديده و در ضمن نسبت به سطح افق داراي زاوية 41و35 مي باشد که تابش اشعة خورشيد به قسمت مثلثي ، سايه لبة آنرا به روي تيغة مدرج مي اندازد که نسبت به اندازه سايه وقت شرعي مشخص مي شود.
اين مجموعه در سه طبقه اجرا گرديده است که شامل قسمتهاي زير مي باشد:
الف- طبقه زير زمين
پارکينگ کلاسهاي آموزشي- موتورخانه- اتاق تمرين هنرپيشه ها و تغيير دکور براي تئاتر کلاسيک و روحوضي- آشپزخانه- کتابخانه مرجع.
ب- طبقه همکف
راسته بازارها- چهار سوق ها- گالريها- رستوران- سالن نمايش- سالن تئاترکلاسيک- سالن تئاتر سنتي- کارگاه.
ج- طبقه اول
راسته بازارها- چهار سوق ها- گالريها- رستوران- سالن نمايش بصورت بالکن- سالن تئاتر کلاسيک بصورت بالکن- کارگاه- قسمت اداري.
1-2-2-2- بررسي و معرفي بيشتر مركز آفرينشهاي هنري
1-2-2-3-تحليل مرکز آفرينشهاي هنري كودكان و نوجوانان
الف- نکات مثبت:
1. استقرار در سايت مناسب از نظر همسايگي ها ( ورزشي ها: زمين تنيس پارک، فدراسيون شطرنج، مجموعه ورزشي حجاب وپارک لاله).
2. استقرار در سايت مناسب از نظر دسترسي شهري.
ب- نارسايي ها:
1. عدم طراحي مناسب با روحيه کودکان در کل مجموعه.
2. بيشتر فضا ها به فعاليت هاي اداري اختصاص داده شده است، که اين باعث سلب آزادي و حرکت بچه ها در کل ساختمان شده است.
3. ترس آور شدن فضا با راهروهاي بلند و کم نور.
4. بيشتر فعاليتهايي که در اين مکان اتفاق مي افتد جنبة رسمي دارد و حضور بچه ها کمتر احساس مي شود.
5. برخلاف اهداف طراحي، دسترسي مستقيم به پارک لاله وجود ندارد.
6. بر خلاف اهداف طراحي امکان دسترسي به روي بام و نزديکي به ساعت آفتابي وجود ندارد.
7. عدم استفاده از فضاي آزاد براي فعاليتهاي اين مرکز.
8. فضاي کتابخانه در مقايسه با اهداف مرکز آفرينشهاي هنري خيلي کوچک است.
9. غير فعال بودن رستوران مرکز.
10. مشخص نبودن بنا در ديد عمومي خيابان و حتي شهر باعث کم رنگ شدن آشنايي مردم با اين مکان و فعاليتهاي مربوط به آن شده است.
1-2-3-معرفي کانون فرهنگي و تربيتي شهيد فهميده:(2)
1-2-3-1-مشخصات کلي اين مرکز:
ساختمان اين مرکز درمنطقه 2 شهرستان کرج واقع در گوهردشت مي باشد. اطراف اين مرکز را مناطق مسکوني و يک پارک محلي (پارک الغدير) در مقابل آن اشغال کرده است.
بنا در سه طبقه طراحي شده است (زير زمين، همکف و طبقه اول)
در زير زمين اين بنا موتور خانه و انبار قرار دارد.
طبقه همکف شامل:
- بخش اداري
- آمفي تئاتر
- رستوران
- نمايشگاه
طبقه اول شامل:
- کتابخانه
- کلاس هاي آموزشي هنر و فرهنگ
- سايت کامپيوتر
مي باشد و سالن ورزشي آن جدا از اين مجموعه در غرب سايت همجوار زمين هاي ورزشي قرار گرفته است.
1-2-3-2- بررسي ومعرفي بيشتر اين مركز:
1-2-3-3-تحليل کانون فرهنگي و تربيتي شهيد فهميده:
الف- نکات مثبت:
1. مستقر شدن در سايت مناسب.
2. شاخص بودن فعاليت آمفي تئار اين مرکز به دليل برگزاري مراسم.
3. نورگيري مناسب فضا.
4. دسترسي هاي مناسب به تمام مجموعه.
5. زيبا و گوياتر شدن مجموعه به منظور ايجاد رواق ها در دور تا دور ساختمان.
ب- نکات منفي:
1. کوچک بودن فضا براي کلاس هاي آموزشي.
2. نبود فضاي کافي براي کتابخانه، تهويه مناسب و نور کافي در قسمت قرائت آن.
1-3- معرفي نمونه هاي خارجي:
در اين فصل دو نمونه موجود خارجي با عکس و نقشه مورد بررسي قرار مي گيرند.
1-3-1-معرفي مهد کودک هاتوكو (Houtoku kindergarten) (3)
اين مهد کودک به مدت چهل سال توسط يک معبد بودايي به رويه اينکه افراد خانواده بايستي در کنار هم باشند. بدين معني که آنها بچه ها و خانواده را در کنارهم گرد مي آورند اداره شده است.
اين مهد کودک تمام امکانات خود مانند يک مزرعه درآورده است طوريکه اين مهد کودک داراي يک ساختمان آموزشي است و اتاق بازي بچه ها مانند يک دهکده و زمين بازي مانند ميدان اصلي دهکده که دور تا دور آن جنگل و درخت است و يک معبد طراحي شده.
زمينه هاي گوناگون و لذت بخش همگي در چنين مکاني که تمام مردم مي توانند ياد بگيرند ،بازي کنند و باهم لذت ببرند در قالب يک مزرعه گرد آمده است.
مشخصات کلي طراحي اين مرکز:
• ساختمان مهد کودک در مرکز سايت قرار گرفته و شامل چهار قسمت است:
1. ساختمان مديريت به عنوان قلب مجموعه :
شامل اتاقهايي براي مديريت و ملاقاتهاست . اتاقها با پنجره هاي شيشه اي پارتيشن بندي شده است. طوريکه بچه ها و والدين براحتي مي توانند بالعکس کارکنان را صدا بزنند و کارکنان نيز مي توانند از اتاق مديريت فضاي بيرون و ميدان را مشاهده کرده و مراقب بچه ها باشند.
2. کلاسهاي آموزشي ، که بچه ها اوقات روزانه خود را در آن مي گذرانند.
ساختمان کلاسها مانند خانه هاي کوچک است که کلاً چهار خانه و هر خانه شامل 2 اتاق است.
3. تفرجگاه به عنوان برقراري ارتباطات :
شامل کديدوري است وسيع طوريکه 200 بچه با وسايلي که مي توانند فعاليتهاي داخلي داشته باشند، يک منطقه براي بازي، برج بازي و همچنين فضاي مطالعه و ويديو و آشپزخانه با هم در ارتباط جمعي داشته باشند.
4. فضاي سالن به عنوان چشم اندازي به معبد مهد کودک :
هنگامي که بچه ها در سالن هستند مي توانند زمينهاي معبد با درختهاي گيلاس و برج ناقوس را از پنجرة بزرگ جلويي سالن مشاهده کنند.
5. مرکز پرستاري :
اين مرکز در ساختمان اصلي مي باشد و طوري طراحي شده است که امکان فعاليت والدين
در آن مي باشد.
6. ميدان دهکده :
اين زمين براي ارتباط با فضاي آزاد بيرون و گسترش فعاليتهاي آزاد طراحي شده است.
1-3-1-2- بررسي ومعرفي بيشتر اين مركز:
1-3-1-3-تحليل مهد کودک هاتوكو:
1. هارموني مناسب با محيط احاطه شده :
ظاهر خارجي اين دو فعاليت با محيط احاطه شده هماهنگ شده که سقف آن خيلي شبيه به سقف معبد است و انتخاب رنگهاي طبيعي ديوارها که بارنگ سبز طبيعت هماهنگ .
2. سير کو له فعاليتهاي آزاد :
باطراحي فضاي بازي به صورت دايره اي بدون خط پايان، بچه ها بخوبي مي توانند درون سالن در فضاي باز ، بازي کنند و لذت ببرند.
3. توانائيهاي مهد کودک :
يک رسم خوب در اين مکان وجود دارد که خانواده ها مي توانند در فعاليتهاي بيروني شرکت کرده و باعث پيشرفت شوند. طوريکه يک اتحاد بين بچه ها ، والدين ، معماران و معلمان در اين مهد کودک مي باشد.
1-3-2- معرفي مهد کودک آروويل (Auroville kindergarten)
اين مهد کودک براي بچه هايي در سنين 2-3 سال وابسته به مليت هاي مختلف به تعداد 15-10 نفر در جنوب هند همراه با اقامتگاه براي 30 کشور جهان طراحي شده است.
اين مهد کودک به مدت 3 سال در آلونک هاي موقت فعاليت داشته که سرانجام زمان طراحي يک مجتمع با در نظر گرفتن ( صرف کردن اوقات معلمين و بچه ها ) در فرآيند طراحي، رسيده بود.
