بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مقدمه:
باغ ايراني نتيجه تلاش انساني در ايجاد محيطي مساعد با عناصر طبيعي در گستره طبيعت
است.
عناصر طبيعي بر اساس داده ها و شاخص هاي بي شمار ذاتي و پنهان خود به وجود مي
آيد.
مشاركت عناصر در تركيب و ايجاد محيط مساعد، هر چند مشروط عوامل مشخص به خود مي
باشد، در كل اتفاقي است؛ يعني، رويدادي است بدون قصد انساني كه بدون نظم معيني رخ
كرده است.
تكرار اتفاق ها طبيعت را شكل مي دهد، اما انسان، در شكل دادن به محيط
مساعد جاي اتفاق را به "خواست" تبديل مي كند. "خواست" پديده اي است تاريخي، بنابر
اين، متغير و هدفمند است. "خواست" به مثابه اداره آگاه با هدف دگرگون كردن محيط
نامساعد در ايجاد باغ متكي به قدرت و تصميم، مهارت، دانش و پاكي روان سازندگان اش،
به طور هدفمند، تابع وضعيت طبيعي، عمل مي كند.
باغ ايراني به مثابه باز توليد طبيعت نيست، لكن عوامل قاطع واقعيت هاي ناپيداي طبيعت را
به كار مي گيرد. و نظم لازم را در طبيعت بدون نظم به وجود مي آورد.
اسلاید 2 :
تاریخچه باغ ایرانی:
روايت است:
ـ كوروش اولين كسي بود كه:
درختكاري رديفي نظم (بسان نظم نظامي) را دستور داد.
به دست خود، زيباترين درخت را مدال‌هاي جواهرنشان بخشيد.
جايزة كشاورزي داد.
جشن درختكاري معمول داشت.
كشاورزي و باغ‌سازي در كيش و آئين ايران قديم با قرب و منزلتي روشن و مؤكد توصيه شده است. نقش درختان بر ديواره‌هاي پلكان‌هاي تخت جمشيد حاكي از اهميت باغ در چشم و دل ايراني است. ايرانيان گل را درمرگ و زندگي محترم مي‌داشتند . گلدن كشف شده از گوري در شهر سوخته سيستان شاهد اين معنا است.
ـ باغ‌هاي ايراني در شمار قديمي‌ترين و بهترين باغ‌هاي جهان است.
ـ در «تورات» از باغ‌هاي ايراني، سخن بسيار رفته است.
ـ بقاياي ميانسراها در معماري‌هاي شيوه‌هاي پارسي و پارتي خبر از باغ مي‌دهند.
ـ از باغ پاسارگاد چيزي نمانده؛ از دورة ساساني هم. آثار باغبندي كاخ سروستان هم از بين رفته.
ـ در عكس هوائي بيستون، ته رنگ «چهارباغ» مشاهده مي‌شود.
اسلاید 3 :
تاریخچه باغ ایرانی:
ـ در قسمتهائي از تخت جمشيد آثار طريقة آبياري هنوز باقي است؛ و پاراديسي كه مدت‌ها انباشته از خاك است.
باغ‌هاي خشايارشا شهره بودند. او معمار، شهرپرداز، و باغ‌ساز چيره‌دستي بود. هم او در كتيبه‌اش خبر مي‌دهد كه: «سازندگي‌ها و آباداني‌هاي زمان پدرم را هم من كرده‌ام. و اين فرنر ها را هم من كرده‌ام » فرنرها تا هجوم اسكندر باقي بودند. همچنانكه باغ‌هاي معلق بابل، كه بخت‌النصر براي همسر ايرانيش ساخته بود.
اسلاید 4 :
واژه یابی پردیس و باغ :
علامه علي اكبر دهخدا درباره معني واژه پرديس مي نويسد : «پرديس لغتي است مأخوذ از زبان مادي ( پارادئزا) به معني باغ و بستان و از همين لغت است پاليزفارسي و فردوس عربي. اين واژه كه در اوستا دو بار به كار برده شده از دو جزء تركيب يافته، يكي PAIRI به معني پيرامون و ديگري DAEZA به معني انباشتن و ديوار كشيدن بوده است كه بر روي هم به معناي ردختكاري و گلكاري پيرامون ساختمان مي باشد .»
واژه پرديس در يوناني به PARADEISOS و در انگليسي به PARADAISE تبديل شد.
مرحوم پيرنيا بر اين نظر است كه ايرانيان قديم باغچه هايي را كه در اطراف بنا مي ساختند په اره دئسه مي ناميدند كه به معناي پيرامون دژ بوده است.
نام ديگر اين فضاي سرسبز باغ است. باغ هم واژه اي فارسي است كه در پهلوي سغدي نيز به همين شكل BAGH به كار برده مي شود.
اسلاید 5 :
فرهنگ در باغ ایرانی
باغ ايراني آنگونه كه از ايده و تعريف آن بر مي‌آيد، گذشته از فضايي عملكردي كه مردمان در آن دمي بياسايند و تفرج كنند، خود مفهومي نقش بسته بر سرزمين و برعملكردي آمده از فرهنگ و شكل گرفته در آداب و رسوم مردمان است .
اگر معماري ايراني عصاره و تبلور انديشه ايراني در مواجهه با فضاي زيست انساني است و اگر شهرهاي تاريخي ما همواره رنگ خاك و طعم آب جاري در سرزمينمان را با خود دارند، دور از ذهن نيست اگر تصور كنيم كه باغهايمان نيز گذشته از انديشه هاي شكل‌گيريشان، دورنمايي از آرمانهاي انسان ايراني‌اند؛ چه به آنگاه كه با حفظ تقديس، آب را چنان در باغ مي‌گرداندند تا باغشان نيز نماد فكر و انديشه و عناصر هستي بخششان گردد و چه به زماني كه بيش از هميشه باغ را تمثيلي از بهشت برين مي دانستند و تمناي جاودانگي را در باغ تجربه مي‌كردند.
اسلاید 6 :
فرهنگ در باغ ایرانی
اين صنع برآمده از فرهنگ، چون هر پديده ديگري كه در چهارچوبهاي فرهنگي شكل مي‌گيرد، جلوه هاي خود را در وجوه گوناگون فرهنگ و هنر سرزمينش بر جاي مي‌گذارد. اين تأثيرات در حوزه فرهنگي، بيش از هر چيز در ادبيات و شعر پارسي، معماري و هنرهاي ايراني بچشم مي خورد. از اينروست كه باغ در شعر فارسي از دير باز، اهميت و جايگاه خاص خود را داشته است، چه در اشعار فردوسي، منوچهري و نظامي كه بيشتر اشعاري توصيفي و تصويري هستند و بالطبع اطلاعات روشنتر را در ارتباط با شكل و نوع باغ بدست مي‌دهند و چه در اشعار متاخرتر همچون اشعار حافظ و سعدي كه كاربرد استعاري از باغ بيشتر به چشم مي خورد، كه اين موضوع البته خود گستره توجه به باغ را نيز مي‌نماياند.
اگر بخواهيم جلوه‌‌هاي باغ را در ديگر وجوه فرهنگ و هنر ايراني نظاره كنيم و اگر تأثير عميق باغ را در مهمترين هنرها همچون مينياتور دنبال نماييم كه چگونه باغ در فضا سازي اين نقاشي‌ها تاثير عميق خود را برجاي گذاشته و چگونه نقاشان ايراني فضاي آرمانيشان را از باغ انتزاع كرده اند، بايد به اين نكته توجه كنيم كه باغ نه صرفاً به اعتبار يك فضاي معمارانه كه به اعتبار پشتوانه پرمعنا و مفهوم خود تاثیر گذار بوده.
اسلاید 7 :
هندسه در باغ ايرانی
باغ هاي ايراني تركيب و شكلشان را در تعريف هندسي و ساختاري خود يافته اند. هندسه همانطور كه درشكلگيري معماري ايراني نقش اساسي دارد ، شالوده شكل گيري باغ نيز به شمار مي آيد، تا آنجا كه مهمترين ويژگي و شاخصه باغ ايراني فضاي به غايت هندسي ، منظم و از پيش طراحي شده آنهاست.اين شالوده هندسي در انتزاع مفاهيم ،مباني و عناصر شكل دهنده باغ و نحوه تركيب اين عناصر و اجزاء كه در نهايت به ارائه شكل كلي آن مي انجامد،نقش دارد.
طرح باغ ايراني بر اساس توجه و كاربرد خاص مربع در تركيب كلي و اجزاء آن استوار است و اين خصيصه شخصيت متمايز باغ ايراني را تشكيل مي دهد كه از ديرباز مورد توجه ديگران بوده است.
اين كه از چه زمان مربع يا مستطيل در طرح باغ مورد استفاده قرار گرفته ،محتاج تحقيقات فراوان است اما دلايل بسياري براي كاربرد آن در باغ ايراني ميتوان ذكر كرد:
اسلاید 8 :
هندسه در باغ ايرانی
1.تصورات سمبليك به عنوان اساس تصورات هندسي:
در نقوش كاشي هاي بدست آمده كه تا قرن 23 ق.م هم مي رسد ، دنيا را نشان مي دهد كه به 4 قسمت تقسيم شده است و گاه آبگيري هم در وسط آن مشاهده مي گردد.اما دلالت بر باغ با طرح هندسي نمي كند بلكه تصور انسان آن روز را در زمين نشان مي دهد.
اعتقاد به طبايع چهارگانه،عناصر اربعه،و... در تأكيد معاني تمثيلي نقش داشته اند اما عامل اصلي نيستند.
اسلاید 9 :
هندسه در باغ ايرانی
2.دلايل كاربردی
از زماني كه انسان شروع به كشاورزي نمود،بر اثر تجربه به اين قاعده هندسي دست يافت كه سهل ترين راه شخم زدن زمين،حركت آن در جهت مستقيم و موازي هم مي باشد.بدين ترتيب قطعات زمين به شكل مربع و مستطيل در آمد.
همين قاعده هندسي،زماني كه قصد آبياري مزارع را داشت نيز به عنوان سهل ترين راه براي آبرساني ، با طي كردن مسافت كمتر وجلوگيري از هدر رفتن آب،مورد توجه قرار گرفت.
شيوه جمع شدن آب در طبيعت و تشكيل نظام شاخه اي منشأ الهام انسان قرار گرفت.
هماهنگي شكل هندسي برون با درون(كوشك يا كاخ)،يكي از دلايل ديگر هندسه خاص باغ ايراني است.
اسلاید 10 :
هندسه در باغ ايرانی
- دليل روانشناسانه
هر موجود زنده محتاج به حركت مي باشد و با شروع حركت جهت يابي براي او معنا پيدا مي كند.عوامل بسياري در تشكيل تصوير ذهني و تعيين قواعد جهت يابي او مؤثر است:آناتومي بدن ،محل قرارگيري اعضاي اصلي ادراكي ،نوع ابزارهاي حركتي، وضعيت قرارگيري بدن،اين عوامل قواعد جهت يابي خاصي را در موجود پديد مي آورد كه جهت يابي در انسان(بالا،پايين،راست،چپ،جلو و عقب) نيز بر اين اساس استوار است.به طور كلي از نظر روانشناختي لازمه ميدان ادراكي يا فضا از نظر انسان وجود قواعد جهت يابي و شكلگيري محيط بر اساس آن قواعد است و نبودن قواعد مساوي با سردرگمي،احساس ترس و عدم آرامش و شرايط رواني سكونت و امنيت مي باشد.
