بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
معماري
شیوه ی اصفهانی آخرین شیوه ی معماری ایران است.معماری بومی آذربایجان پدید آورنده ی سه شیوه ی معماری ایران ازجمله شیوه ی اصفهانی بود.
پس خواستگاه این شیوه شهر اصفهان نبوده ولی در آنجا رشد کرده و بهترین ساختمان های آن در این شهر ساخته شده اند.شیوه ی اصفهانی در برگیرنده ی شیوه هایی است که در نوشته های غربی به شیوه ی صفوی افشاری و قاجاری و زند نامیده شده اند.
این شیوه کمی پیش از روی کار آمدن صفویان از زمان قرقویونلوها آغاز شده ودر پایان روزگار محمد شاه قاجار دوره ی نخست آن به پایان می رسد.
دوره ی دوم آن زمان انحطاط این شیوه است که در واقع از زمان افشاریان آغاز شد و در زمان زندیان دنبال شدولی انحطاط کامل از زمان محمد شاه آغاز شد و در دگرگونی های معماری تهران و شهرهای نزدیک به آن آشکار شد.
اسلاید 2 :
از نشانه های آشکار این دوره و آثار شکوهمند آن که هنوز هم در سراسر ایران نمودار است این است که یکی شبکه ی راه های عمود بر هم بوده که از کوهستانها به داخل کویرها و نمکزار ها گسترش یافته بود.
و دوم ساختن رباطها و کاروانسراهای بزرگ و توقفگاههای آبرومند ، کافه ها و بستانهای زیبا و خوش منظره در فواصل راهها که در آنها همه گونه وسایل آسایش و رفاه مردم فراهم آمده بود.
ترکیب جدیت و سادگی موجب ایجاد اندیشه ای آنی می شود حال آنکه درک آرایش و اغلب نسبتهای دقیق مستلزم ملاحظات بیشتری است.
حجم و نمای اغلب بناها ساده است و دو روح آرامش و اطمینان را القا می کند.
هیجانی مهار شده و ناشی از محوطه های بزرگ دارای رنگهایی غنی و آرایش تو در تو ترکیب شده است و این از ویژه گی های زیبایی شناسی ایرانی است.
اسلاید 3 :
ویژه گی های این شیوه چنین بررسی می شود:
ساده شدن طرح ها که در بیشتر ساختمانها ، فضاها یا چهارپهلو (مربع) هستند یا مستطیل و پلان مستطیل شکل و چند ضلعی ساده و همینطور پلان ایوانی . در شیوه ی آذری با به کارگیری یک هندسه ی قوی ، طرح های پیچیده ای ساخته شده اند اما در شیوه ی اصفهانی ، هندسه ی ساده و شکلها و خطهای شکسته بیشتر به کار رفته است.
در تهرنگ ساختمانها نخیر و نهاز (پیش آمدگی و پس رفتگی) کمتر شد، ولی به بعد ساخته های گوشه های پخ در ساختمان رایچتر شد. همچنین پیمون بندی و بهره گیری از اندام ها و اندازه های یکسان در ساختمان دنبال شد.
سادگی طرح در بناها هم آشکار بود.
استفاده از مصالح مرغوب و با دوام در تزیینات بناها از کاشی خشتی ، هفت رنگ ، مقرنس کاری ، یزدی بندی کاربندی یا رسمی بندی استفاده شده است.
اسلاید 4 :
نیارش
تنگی زمان وکم شدن معماران چیره دست در این شیوه کیفیت ساختمان سازی را به شدت پایین آورد و دیگر ساختمانها را همچون گذشته پایدار و ماندگار نمی ساختند.
یکی لز ویژه گی های نیارش در معماری ایران این بوده که معماران ما همواره به نشست کلی ساختمان در روند ساخت و اثر آن بر نماسازی توجه داشته اند.
می دانیم ساختمان به مرور زمان نشست می کند. در شیوه راذی زبره ونما یا سفت کاری و نازک کاری با هم انجام می شد ، یعنی کار ، همچنین می شد و برای اینکه نشست یکسان پدید آید ، زبره را با نما هشت گیر یا با هم چفت و بست می کردند.
اما در شیوه ی آذری ،چون در ساختن شتاب داشتند ،زبره و نما جداگانه ساخته می شدند.این روش در شیوه ی اصفهانی نیز پیگیری شد و شاید از دید فنی روش درست تری بود.
همچنین در این روش همه گونه های اتاقها و گنبد ها به کار برده شد.گنبدهای گسسته میان تهی در بیشتر ساختمانها این شیوه به زیبایی دیده می شوند مانند :
گنبد مسجد امام اصفهان ، گنبد مسجد چهاریاغ ، گنبد مسجد آقابزرگ کاشان و دیگر جاها.
در این شیوه برخی ساختمایه ئها را دگرگون کرده و سپس به کار می برند که این روش ، کیفیت ساختمان را پایین می آورد و به فن ساختمان نیز آسیب می زند.
اسلاید 5 :
فضا:
شیوه های سازماندهی فضا در معماری ایران به گونه های مختلف عبارتند از :
سازماندهی فضا حول حیاط مرکزی
سازماندهی محوری
سازماندهی شطرنجی
سازماندهی صلیبی یا چلیپایی
سازماندهی ترکیبی
اسلاید 6 :
ميدان نقش جهان
حیاط و میدان در میدان نقش جهان اصفهان عنصر سازمان دهنده ی فضا را ایفا می کند.در معماری ایرانی عبور از فضای بیرونی به درون مرحله ی مهمی از کشف فضا محسوب می شود به همین دلیل ورودی های مورد تاکید معمارانه قرار می گیرند.
اسلاید 7 :
باغ های ایرانی عموما از مجموعه ی باغ های با طرح مربع و مستطیل تشکیل می شوند و نظ می شطرنجی دارند و همینطور شبستان مساجد هم به صورت شطرنجی سازماندهی شده اند.هر سلول از فاصله ی بین چهار ستون تشکیل شده است.
در مسجد شیخ لطف ا... اصفهان بخش عمده ی نمای بیرونی را ایوان ورودی اشغال کرده است. ایوان ساختاری شبیه شیپور دارد و دهانه ی باز آن به سوی خارج است. این فضا انسان را به درون دعوت می کند.
در میدان نقش جهان اصفهان به شیوه ی فضای درون (ونه برون) برخورد شده است. پیوستگی پیوسته نما – غیر فابل تفکیک بودن ابنیه از جداره ی میدان و آرایش آن به روش صحن مسجد یا حیات خانه حالت درون بودن را تداعی می کند. ایرانی ها شاید به دلیل کوچ نشین بودن کمتر از مبلمان استفاده می کرده اند. این مسئله آزادی عمل زیادی را در رابطه با تعریف مکان موجب می گردیده است. در معماری ایران ارتباط با زمین و خاک اهمیت زیادی دارد در دوره ی اسلامی به ندرت از پلکان شاخص و نمادین استفاده شده است.
اسلاید 8 :
مسجد امام (مسجد شاه)
مسجد امام یکی از مسجد های زیبای ایران است.(1020ق / 1612م) ساختمان آن در سال 1020 ق آغاز شده و معمار آن یکی از بزرگترین معماران ایران ، استاد علی اکبر اصفهانی است.نام او در کتیبه ی بالای سر در آیگاه (ورودی) آورده شده است.میان محور سر در که رو به میدان نقش جهان اصفهان ساخته شده و محور مسجد که رو به قبله است زاویه ای پدید آمده که معمار آنرا به بهترین گونه پاسخ داده است.
اسلاید 9 :
میدان نقش جهان رون اصفهانی دارد ، یعنی حدودا رو به جنوب است اما مسجد رو به جنوب غربی است. معمار ، ایوان شمالی مسجد در پشت هشتی را به گونه ای چرخانده که از هشتی می توان میان سرای مسجد را دید ، ولی نمی توان یک راست بدان وارد شد بلکه باید از یکی از دولان ها گرداگرد ایوان به میانسرا رسید.در پشت دالان درازتر ، آبریزگاه و وضوخانه جای دارد.
دو مدرسه در دو سو و گنید آن به ار تفاع 53 متر روی نماز گاه اصلی پوشش تزیینی این بنا 5/1 میلیون کاشی هفت رنگ بوده است.
مقطع گنید یزرگ و دو پوسته است پوسته ی درونی سقف نمازگاه است از گنبد پیازی شکل بیرونی حدود ده متر فاصله دارد.پوسته ی خارجی از شمعکهی چوبی واقع در فضای کور بین دو پوسته نگه می دارد.گنبد از آجر و رو کار آن از کاشی است.
میانسرای مسجد تناسبات شش پهلوی منظم دارد. در دو گوشه ی جنوبی آن ، دو مدرسه است که تا پیش از این حجره ای نداشته ، بعدها برای یکی از آنها حجره هایی ساخته اند.
چشمه های شبستان جنوبی مسجد ، پوشش کلمبو دارد که کمترین بلندا را دارد.
همه ی دیوار های شبستان با کاشی هفت رنگ آمود شده است.گنبد مسجد دو پوسته ی گسسته است. آهیانه ی آن ، گنبد سبویی است ، چون دهانه ی آن بزرگ بوده و نزدیک به 20 متر است. خود آن گنبد نازی است. معمار گنبد ، استاد فریدون نایینی است.
ایوان جلوی گنبد خانه یکی از زیباترین ایوان های ایران است.آرایه های آن بی همتاست. البته از نظر بلندا ، سر در مسجد جامع یزد از آن بلند تر است.
چند پایه ی ایوان ، پنج او هفت تند است. البته شاید پا راستی آن ، ما را به اشتبا اندازد که آن را چفد دیگری بپنداریم. دو گلدسته در دو سوی سر در ایوان است که بر بالای آن اذان می گفتند .
اسلاید 10 :
مسجد شيخ لطف الله
مسجد شیخ لطف ا... برای شیخ لطف ا... ، یکی از دانتشمندان زمان شاه عباس به وسیله ی معمار بزرگ استاد محمد رضا اصفهانی در بین سالهای
1012-1028 هجری / 1601- 1628 م ساخته شد.تهرنگ آن با توجه به جایگاه آن نسبت به میدان و دالان دراز کنار گنبد خانه ، شگفت آور است و بر پایه ی این باور چنین ساخته شده که نمازگزاران ، همه باید از پشت و رو به روی محراب به شبستان در آیند ، از اینرو دالان ، پیچ دار ساخته شده و به پیش سرایی رسیده و از آنجا به گنبد خانه راه دارد. جایی هم ویژه ی زنان دارد.
