بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
معماري
شیوه ی اصفهانی آخرین شیوه ی معماری ایران است.معماری بومی آذربایجان پدید آورنده ی سه شیوه ی معماری ایران ازجمله شیوه ی اصفهانی بود.
پس خواستگاه این شیوه شهر اصفهان نبوده ولی در آنجا رشد کرده و بهترین ساختمان های آن در این شهر ساخته شده اند.شیوه ی اصفهانی در برگیرنده ی شیوه هایی است که در نوشته های غربی به شیوه ی صفوی افشاری و قاجاری و زند نامیده شده اند.
این شیوه کمی پیش از روی کار آمدن صفویان از زمان قرقویونلوها آغاز شده ودر پایان روزگار محمد شاه قاجار دوره ی نخست آن به پایان می رسد.
دوره ی دوم آن زمان انحطاط این شیوه است که در واقع از زمان افشاریان آغاز شد و در زمان زندیان دنبال شدولی انحطاط کامل از زمان محمد شاه آغاز شد و در دگرگونی های معماری تهران و شهرهای نزدیک به آن آشکار شد.
اسلاید 2 :
از نشانه های آشکار این دوره و آثار شکوهمند آن که هنوز هم در سراسر ایران نمودار است این است که یکی شبکه ی راه های عمود بر هم بوده که از کوهستانها به داخل کویرها و نمکزار ها گسترش یافته بود.
و دوم ساختن رباطها و کاروانسراهای بزرگ و توقفگاههای آبرومند ، کافه ها و بستانهای زیبا و خوش منظره در فواصل راهها که در آنها همه گونه وسایل آسایش و رفاه مردم فراهم آمده بود.
ترکیب جدیت و سادگی موجب ایجاد اندیشه ای آنی می شود حال آنکه درک آرایش و اغلب نسبتهای دقیق مستلزم ملاحظات بیشتری است.
حجم و نمای اغلب بناها ساده است و دو روح آرامش و اطمینان را القا می کند.
هیجانی مهار شده و ناشی از محوطه های بزرگ دارای رنگهایی غنی و آرایش تو در تو ترکیب شده است و این از ویژه گی های زیبایی شناسی ایرانی است.
اسلاید 3 :
اصول معماری ایران شامل:
مردم واری ، پرهبز از بیهودگی ، نیارش ، خوبسندگی و درون گرایی می باشد.
اسلاید 4 :
ویژه گی های این شیوه چنین بررسی می شود:
ساده شدن طرح ها که در بیشتر ساختمانها ، فضاها یا چهارپهلو (مربع) هستند یا مستطیل و پلان مستطیل شکل و چند ضلعی ساده و همینطور پلان ایوانی . در شیوه ی آذری با به کارگیری یک هندسه ی قوی ، طرح های پیچیده ای ساخته شده اند اما در شیوه ی اصفهانی ، هندسه ی ساده و شکلها و خطهای شکسته بیشتر به کار رفته است.
در تهرنگ ساختمانها نخیر و نهاز (پیش آمدگی و پس رفتگی) کمتر شد، ولی به بعد ساخته های گوشه های پخ در ساختمان رایچتر شد. همچنین پیمون بندی و بهره گیری از اندام ها و اندازه های یکسان در ساختمان دنبال شد.
سادگی طرح در بناها هم آشکار بود.
استفاده از مصالح مرغوب و با دوام در تزیینات بناها از کاشی خشتی ، هفت رنگ ، مقرنس کاری ، یزدی بندی کاربندی یا رسمی بندی استفاده شده است.
اسلاید 5 :
آرايه
در شيوه اصفهاني از همه آمودهاي شيوه پيشين بهره گيري شد. البته بيشتر از كاشي خشتي هفت رنگ بجاي كاشي تراش (معرق) بهره گيري شد. براي نمونه در مسجد امام اصفهان (شاه) سردر آن كاشي تراش است كه شاهكار كاشيكاري است، ولي در نماهاي دروني آن چون روند ساخت آن به درازا كشيده شده بود، كاشي هفت رنگ كار شده است.
براي بدست آوردن كاشي هفت رنگ (بر پايه يك نگاره اصلي) روي كاشي سفيد لعاب دار را نقاشي مي كردند و رنگ مي زدند و سپس در كوره مي پختند. آنكاه كاشي پخته شده را به ترتيب نخست، روي كار مي‌چيدند تا نگاره اصلي بدست آيد. چون گمان مي‌رفت كاشي‌ها خوب از كار درنيايند، دو دسته كاشي مي‌پختند.
اسلاید 6 :
در اين شيوه افزون بر كاشي تراش، از آجر و چوب هم به گونه خميده بريده شده بهره مي‌بردند كه به آن قواره بري مي‌گفتند. نمونه آن در خانه جلفا (دانشكده فارابي) كه پردوهاي آسمانه آن همانند پولك ماهي بريده شده است، يا در زمان ناصرالدين شاه در بالاي درگاه‌ها، نيم دايره را با ابزار قواره‌بري مي‌كردند.
براي ساخت كاشي تراش و گره‌سازي آجري تا زمان زنديان از ملات پايدار گير چارو بهره‌گيري مي‌شد. با تاسف از زمان قاجاريان، ملات گچ بكار رفت كه چون سست بود، تكه‌هاي كاشي يا آجر از كار زود كنده مي‌شد.
رنگ كاشي را از لاجورد مي‌گرفتند كه داراي رنگ‌هاي خانواده آبي بود، يعني لاجوردي، سرمه‌اي، ماستي و آسماني.
رنگ زرد و قهوه‌اي و خانواده آن چون رنگ حنايي را از روي سوخته مي‌گرفتند. هنگامي كه اين كار كنار گذاشته شد، رنگ زرد زشتي را كار مي‌كردند كه در ساختمان‌هاي قاجاري مانند كاخ گلستان و ديگر ساختمانها يافت مي‌شود و ديگر آن زرد ليمويي زمان صفويان از ميان رفت.
اسلاید 7 :
رنگ قرمز و خانواده آن چون ارغواني، حنايي، زرشكي، آب هندوانه‌اي و سرخابي را از شنگرف مي‌گرفتند. رنگ قرمز پخته را از گل اخرا و خون خره و سرنج مي‌گرفتند. كم‌كم اينها كنار نهاده شده و جاي خود را به رنگ‌هاي زشتي مانند بداقي و نگون‌سار دادند.
رنگ‌ها قهوه‌اي سوخته و سياه را از آب سرب و سفيد آب سرب و روي و قلع مي‌گرفتند. البته در برخي جاها هنوز از همان روش‌هاي كهن براي آماده‌سازي رنگ بهره‌گيري مي‌شود. در ساختمان چهار پادشاهان در لاهيجان، ازاره ساختمان از كاشي خشتي است كه رنگ زيبايي دارد.
يكي ديگر از نمونه‌هاي كاربرد رنگ مرغوب كه در كنار آن رنگ نامرغوب كار شده در زير گنبد مرقد امام رضا(ع) يافت مي‌شود. از زمان شاه سلطان حسين صفوي گچبري همراه با شيشه و رنگ در زير گنبد آن بجاي مانده است. زماني مي‌خواستند آن را از ميان ببرند، اما فهميدند چه كار ارزشمندي است و آنرا برجاي نهادند. ولي بخش پايين‌تر كار از زمان فتحعلي شاه قاجار به بعد است كه گل‌هاي بزرگ، رنگ بداقي و بنفشه‌اي كم رنگ كار شده و ارزش كار پيشين را ندارد.
اسلاید 8 :
ساختمان‌هاي شيوه اصفهاني فراوان هستند و در سرسرا ايران پراكنده‌‌اند. برخي از ساختمان‌هاي ارزشمند كه از دوره نخست آن بجا مانده است، اينها هستند:
مسجد كبود تبريز در ميانه دو شيوه آذري و اصفهاني كه در شيوه آذري بررسي شد. مسجد شاه ولي تفت، درب امام اصفهان كه هر دو از زمان قره قويونلوها هستند. كاخ شاه طهماسب در جعفرآباد قزوين كه دربرگيرنده چهارده باغ (به ياده چهارده معصوم بوده) كه فقط كاخ يا كوشك چهل ستون آن بجا مانده است. ارسن نقش جهان اصفهان يعني ميدان و ساختمان‌هاي پيرامون آن، مسجد امام، مسجد شيخ لطف اله، عالي قاپو، سردر قيصريه و بازارها، مدرسه چهارباغ و كاروانسرا، كوشك هشت بهشت و كوشك چهل ستون كه همگي در اصفهان هستند و ارسن گنجعلي خان در كرمان.
اسلاید 9 :
ساختمان‌هايي كه از دوره دوم پيش از زمان پسرفت (انحطاط) بجا ماندهاند، اينها هستند:
ارسن ابراهيم خان، ارسن وكيل و ارسن حاج آقا علي در كرمان. ارگ كريم خان، مسجد وكيل، حمام وكيل و بازار وكيل در شيراز و باغ‌هايي كه از ميان رفته يا هنوز برجاي ماندهاند، مانند: باغ نظر (موزه پارس)، باغ ارم و باغ جهان نما و در شهرهاي ديگر باغ فين كاشان، باغ تاج نظنز، باغ چهل ستون در اصفهان، باغ دولت آباد يزد، باغ شازده ماهان، باغ مزار در كاشمر كه ويران شده، باغ چهل ستون در بهشهر و برخي باغ‌ها در قزوين كه ويران شده‌اند. همچين بسياري خانه‌هاي ارزشمند كه در اصفهان، كاشان و بسياري شهرهاي ديگر يافت مي‌شوند.
اسلاید 10 :
نیارش
تنگی زمان وکم شدن معماران چیره دست در این شیوه کیفیت ساختمان سازی را به شدت پایین آورد و دیگر ساختمانها را همچون گذشته پایدار و ماندگار نمی ساختند.
یکی لز ویژه گی های نیارش در معماری ایران این بوده که معماران ما همواره به نشست کلی ساختمان در روند ساخت و اثر آن بر نماسازی توجه داشته اند.
می دانیم ساختمان به مرور زمان نشست می کند. در شیوه راذی زبره ونما یا سفت کاری و نازک کاری با هم انجام می شد ، یعنی کار ، همچنین می شد و برای اینکه نشست یکسان پدید آید ، زبره را با نما هشت گیر یا با هم چفت و بست می کردند.
اما در شیوه ی آذری ،چون در ساختن شتاب داشتند ،زبره و نما جداگانه ساخته می شدند.این روش در شیوه ی اصفهانی نیز پیگیری شد و شاید از دید فنی روش درست تری بود.
همچنین در این روش همه گونه های اتاقها و گنبد ها به کار برده شد.گنبدهای گسسته میان تهی در بیشتر ساختمانها این شیوه به زیبایی دیده می شوند مانند :
گنبد مسجد امام اصفهان ، گنبد مسجد چهاریاغ ، گنبد مسجد آقابزرگ کاشان و دیگر جاها.
در این شیوه برخی ساختمایه ئها را دگرگون کرده و سپس به کار می برند که این روش ، کیفیت ساختمان را پایین می آورد و به فن ساختمان نیز آسیب می زند.
