بخشی از مقاله
ارزیابی نقش دریاچه شورابیل در توسعه گردشگری شهری اردبیل با استفاده از مدلSWOT
چکیده
شهرها پایه و اساس توسعه گردشگری در کشورهای پیشرو در صنعت گردشگری میباشند. بسیاری از شهرها درصدند تا از ویژگیها و امکانات خاص شهری خود سود برده و از مزایای جلب گردشگر برای توسعه پایدار بهره گیرند.شهر اردبیل با دارا بودن اقلیم مناسب و جاذبههای گردشگری فراوان طبیعی و تاریخی از جمله شهرهای مستعد در جذب گردشگر میباشد که به دلیل عدم شناخت عناصر شهری ویژه، متأسفانه هنوز جایگاه مناسب خود را در این مقوله نیافته است. در میان عناصر شهری شهرستان اردبیل، دریاچه زیبای شورابیل سهم عمدهای را در جذب گردشگر بر عهده دارد و پس از جاذبه های درمانی - گردشگری شهر سرعین رتبه دوم پذیرش گردشگران در شهرستان اردبیل را دارد. این دریاچه به مساحت 120 هکتار در دو کیلومتری جنوب شهر اردبیل واقع شده است و در زمره یکی از 9 دریاچه آب شور ایران به شمار میرود. دریاچه شورابیل دارای امکانات تفریحی، ورزشی و فرهنگی زیادی همچون اسکله قایقرانی،پیست دو میدانی، باغ وحش، گنجینه تاریخ طبیعی، نمایشگاه و بازارچه صنایع دستی، مجموعه شهر بازی، رستوران و مراکز خرید و فروش میباشد که میتواند مورد استفاده گردشگران قرار گیرد. در تحقیق حاضر از روش توصیفی_تحلیلی و مدل استراتژیک swot استفاده شده و راهبردهایی در جهت استفاده از قوت ها و فرصت ها در راستای کاهش ضعف ها و اجتناب از تهدیدهای خارجی بیان شده است. هدف از تحقیق ارزیابی نقش دریاچه شورابیل در توسعه گردشگری شهر اردبیل میباشد و نتایج نشان دهنده وضعیت رشد مناسب گردشگری و زیرساخت ها در منطقه مورد مطالعه می باشد.
واژگان کلیدی: دریاچه شورابیل، گردشگری شهری، اردبیل،. swot
1
-1 مقدمه:
توسعه صنعت توریسم به عنوان بخشی از ابعاد توسعه اجتماعی و فرهنگی هر کشور در کنار توجه به درآمدزایی، اشتغال زایی و مقوله اقتصاد فرهنگ بسیار حائز اهمیت میباشد .اکثر دولتها در تلاش هستند تا بخش مهمی از درآمد سرانه ملی خویش را از این صنعت تأمین کنند چرا که درآمدزایی این صنعت نسبت به هزینههای ناچیز آن بسیار بالاست .امروزه یکی از قویترین رویکرد در سطح بین الملل برای توسعه توریسم بعد اقتصاد توریسم میباشد. براساس مطالعات WTO سازمان جهانی توریسم پیش بینی میشود که تعداد جهانگردان تا سال 2010 ، به یک میلیارد نفر برسد که در این بین، درآمدی بالغ بر 1550 میلیارد دلار عاید کشورهای جهان خواهد شد واز سوی دیگر روند اشتغالزایی دراین بخش 2/11برابر سریعتر از سایر بخشها عنوان شده است چرا که این صنعت بیش از صد میلیون شغل در سراسر جهان ایجاد میکند (رضوانی، علی اصغر.(1382
یکی از مهم ترین مقصدهایی که روندهای گردشگری جهان را در دهه های گذشته تحت تاثیر قرار داده، مراکز شهری است . رشد سفرهای کوتاه مدت این مقصدها را به یکی از اصلی ترین مراکز گردشگری تبدیل نموده و این پدیده خود را در کاهش میانگین سفر گردشگران در بیشتر مقصدهای دنیا نشان داده است (Cooper, C. et al 1998)
Fletcher
شهرها به عنوان مقاصدهای گردشگری دارای عملکرد چند منظوره هستند :آن ها به عنوان دروازه ورودی به کشور، مراکز اقامت و مبدأ سفر به روستاها و مقصدهای مجاور خود هستند .علاوه بر این شهرها فقط مقصدهای را که در آنها جمعیتی با فعالیت های اقتصادی، زندگی فرهنگی و تحت کنترل نیروهای سیاسی کنار هم جمع می شوند، نمی باشند؛ بلکه نقش مهمی را به عنوان مراکز فعالیت گردشگری بر عهده دارند. بنابراین بایستی به جای گردشگری در شهرها مفهوم گردشگری شهری مورد بررسی قرار گیرد (رهنمایی،محمد تقی 1386، ص . (53
مطالعه موردی در مقاله حاضر گردشگری شهر اردبیل می باشد که مرکزیت گردشگری استان در مقیاس استانی، ملی می باشد .اردبیل از شهرهای مهم گردشگری است و با دارا بودن اقلیم مناسب و جاذبه های گردشگری فراوان طبیعی و تاریخی از جمله شهرهای مستعد در جذب گردشگر میباشد. همچنین لازم به ذکر است که شهر اردبیل با دارا بودن قابلیت ها و جاذبه های گردشگری فراوان دارای نقش بسیار مهم کشاورزی در سطح استانی و ملی می باشد. دریاچه شورابیل به دلیل پتانسیلها و توانمندیهای فراوانی را جهت گردشگری سلامتی و ورزشی دارد که در صورت اجرای برنامهریزیهای مناسب میتوان این منطقه را به قطب گردشگری شهری و تفریحی تبدیل نموده و نهایتا گام مهمی در جهت حرکت به توسعه گردشگری شهری منطقه برداشته شود (طیبی، کمیل و همکاران .(1386
-2 روش تحقیق:
روش مطالعه در این تحقیق توصیفی -تحلیلی و استفاده از مدل استراتژیک swot می باشد. بصورتی که بعد از مشخص کردن قوت ها و ضعف ها در عوامل داخلی و فرصت ها و تهدید ها در عوامل خارجی با توجه به مشاهدات در منطقه مورد مطالعه راهبردهایی در راستای افزایش قوت ها و استفاه از فرصت ها و همچنین راهبردهایی در جهت کاهش ضعف ها و اجتناب از تهدیدهای خارجی بیان شده است. و برای جمع آوری اطلاعات و دادههای مورد نیاز، از بررسیهای اسنادی و کتابخانه ای استفاده شده و با توجه به اطلاعات بدست آمده به بررسی جاذبه ها، امکانات، خدمات و وضعیت گردشگری در منطقه و نقش دریاچه در آن اقدام شده است .در مرحله بعد، جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه استراتژیهای توسعه گردشگری شهری از مهمترین مدل برنامه ریزی استراتژیک (SWOT) بهره گرفته شد .بدین منظور، فهرستی از نقاط قوت، ضعف، فرصتها و ، تهدیدها به عنوان ماتریسهای داخلی مورد شناسایی قرار گرفت. در نهایت با تنظیم عوامل استراتژیک، ماتریس SWOT از آن استخراج و براساس آن، استراتژیهای مناسب توسعه توریسم مشخص و رهیافتهای حاصل از این تجزیه و تحلیل ها، به عنوان استراتژی های راهگشا ارائه گردید.
2
-3 چارچوب نظری تحقیق:
گردشگری شهری:
گردشگری شهری عبارت است از مسافرت به شهر با انگیزه های مختلف بر پایه جاذبه های گوناگون،امکانات و تسهیلات شهریکه در شخص ایجاد جابیت و انگیزه می کند.شهر برای همه سنین جذاب است.مردم علاقه علاقه دارند برخی از تعطیلات خود را در شهر به سر برند.امروزه گردشگری شهری به صورت مساله و فعالیتی مهم در آمده است که سبب تغییرات فضایی گسترده در شهرهای بزرگ شده است (موحد،علی1386 ص.(31
منبع: کارگر،محمد جواد و علیزاده،یحیی((1389
شهرهای معمولاً جاذبههای متنوع و بزرگی شامل موزهها، بناهای یادبود، تئاترها، استادیومهای ورزشی، پارکها، شهربازی، مراکز خرید، مناطقی با معماری تاریخی و مکانهایی مربوط به حوادث مهم با افراد مشهور دارا بوده که این خود گردشگران بسیاری را جذب میکند چهار ویژگی قابل قبول و متداول شهرها که شامل تراکم زیاد فیزیکی ساختار ، مردم و نقشها و گوناگونی فرهنگی ـ اجتماعی ، چند نقش گرایی اقتصادی و مرکزیت عینی در شبکه داخل شهری و منطقه ای را در برمی گیرد؛ وقتی شهرها به عنوان شهری گردشگر پذیر عمل کرده وتوسعه می یابند ، این پیچیدگی ها با فشردگی بیشتری در ساختار و ماهیت گردشگری حل می شود و تمایزی را در پردازش فضای شهری پیرامون گردشگری شکل می دهد و آثاری را بر جای می نهد که در کنشگری دوسویه گردشگرـ میزبان نماد می یابد.
در این میان کنشگری گردشگران درفضاهای شهری پیرامون جاذبه ها ،بافت شهر ، خرید ، اسکان و فعالیت های جنبی است که در رویکردبه موزه ها ، تئاترها ، نمایشگاه ها ، مراکز تفریحی و نظیر اینها تبلور می یابد . این گونه از گنشگری گردشگری در فضای شهری در راستای انگیزه های متفاوتی شکل می گیرد که شامل موارد زیر می باشد
- دیدار دوستان و خویشاوندان
- مسافرتهای تجاری
3
- حضور در نمایشگاه ها و کنفرانسها
- بازدید از میراث فرهنگی
- سفرهای مذهبی (زیارت)
- به منظور حضور در حوادث
- خریدهای تفریحی
- سفرهای روزانه
- دلایل شخصی
بر مبنای این انگیزه ها کنشگری در فضای شهری چند بعدی می باشد که برآورد کننده یک رویکرد به درون در پاسخگویی به نیازهای اقتصادی و یک رویکرد به بیرون در کنش متقابل فرهنگی یا در بعضی موارد تضادهای ناشی از آن است .
(www.ardebil-city.blogfa.com)
-4 موقعیت جغرافیایی محدوده مطالعاتی:
استان اردبیل با وسعتی معادل 17800کیلومتر مربع 1/1) درصد از مساحت کشور) در شمال فلات ایران قرار داشته میانگین ارتفاع آن بیش از1400 متر از سطح دریاست. شهر اردبیل مرکز استان اردبیل جزء شهرهای تاریخی و زیبای کشور میباشد که در شمال غرب کشور و در مرز مشترک با کشور جمهوری آذربایجان قرار دارد که در آخرین سرشماری جمعیتی حدود 412600 نفر داشته است. شهر اردبیل با دارا بودن جاذبه های گردشگری بسیار همچون مقبره شیخ صفی اربیلی که ثبت جهانی شده است و بازار سرپوشیده و دریاچه زیبای شورابیل به همراه با آب و هوای بسیار مناسب مخصوصا در فصول گرم سال میزبان گردشگران بیشمار داخلی و خارجی می باشد. دریاچه شورابیل که در شکل زیر مشخص شده است از جمله دریاچه های شور ایران میباشد که در جنوب شهر اردبیل قرار گرفته است. در شکل زیر موقعیت دریاچه شورابیل در شهر اردبیل و استان مشخص شده است. (راهنمای جامع سیاحتی استان اردبیل، (1384
