بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
اهمیت تعیین هزینه ی چرخه عمر تجهیزات؛ مطالعه موردی، شرکت سیمان شرق
چکیده: در بررسی قیمت یک دستگاه فقط بهای خرید آن در نظر گرفته نمی شود بلکه همه ی هزینه های سرمایه گذاری، بهره برداری (مانند نگهداری و تعمیرات، انرژی)، و سرانجام هزینه ی اسقاط بایستی در نظر گرفته شود که مجموعه ی این هزینه ها، هزینه ی چرخه عمر نام دارد. در صنایع معدنی مانند صنعت سیمان، هزینه ی انرژی و هزینه ی نگهداری و تعمیرات بخش اعظم هزینه ها را به خود اختصاص می دهند. در هزینه ی دوران مالکیت دستگاه، هزینه های اصلی عبارتند از هزینه های نصب راه اندازی و آموزش، هزینه نگهداری و تعمیرات (قطعات مکانیکی و برقی مصرفی، نیروی انسانی)، دستگاه دیگری را غیر اقتصادی نشان دهد. در این مقاله موضوع هزینه چرخه عمر بطور اجمالی مورد مطالعه قرار گرفته است؛ آن آورده شده است. اصول تعیین هزینه چرخه عمر و مدلهای هزینه چرخه عمر بیان شده و در بررسی انجام شده هم ۴ قسمت آسیاب (آسیاب مواد و آسیاب سیمان) در شرکت سیمان شرق مورد مطالعه قرار گرفته است و هزینه های خرید، نصب راه اندازی و آموزش، هزینه ی نیروی انسانی (حقوق و دستمزد)، هزینه انرژی الکتریکی و قطعات مکانیکی و برقی
مصرفی قسمت محاسبه و سهم هر کدام از آنها از هزینه چرخه عمر قسمت مشخص گردیده است.
مقدمه
تقریباً ۴۵ سال پیش و در سال ۱۹۶۵ بود که عبارت تعیین هزینه چرخه عمر با یک گزارش تحت عنوان
"هزینه چرخه عمر در خرید تجهیزات " [۱] برای اولین بار مطرح گردید؛ این نوشته نتیجه ی مطالعه ای بود که توسط موسسه مدیریت لجستیک واشنگتون برای معاونت وزارت دفاع انجام شد.در برخی تعریف ها از ان به عنوان محاسبه هزینه ها از گهواره تاگور هم یاد می کنند [۲]
در سال ۱۹۷۱ دستورالعملی به شماره ۱. ۵۰۰۰ تحت عنوان " خرید سیستمهای اصلی دفاع" توسط سازمان دفاع آمریکا صادر گردید [۳]، این دستورالعمل نیاز مشخص بودن هزینه چرخه عمر را برای خرید سیستمهای اصلی سازمان دفاع را بیان می کند.
در سیستمهای نظامی، گاهی تا ۷۰٪ هزینه های چرخه عمر را فعالیتهای نگهداری و تعمیرات تشکیل می دهند و بسته به نوع تجهیزات، هزینه ی مالکیت ماشین در طول عمر آن بین ۱۰ تا ۱۰۰ برابر هزینه خرید اولیه آن، بسته به نوع صنعت، می تواند متغیر باشد [۴].
مدلهای مطرح از دو دسته از هزینه ها صحبت می کند ۱- هزینه های تکرار شونده و ۲- هزینه های غیر تکرار شونده . هر کدام از این دو دسته به زیر شاخه هائی تقسیم می شوند که هزینه های مرتبط با نگهداری و تعمیرات جزء هزینه های گروه
اول یا تکرار شونده ها هستند.
با بررسی هائی که انجام شد کنفرانس دوره ای یا سالانه ی مشخصی که به طور معین "تعیین هزینه چرخه عمر" موضوع آن باشد یافت نشد، هر چند اطلاعاتی راجع به این موضوع به صورت جسته گریخته می تواند در کنفرانسها و سمینارهای مختلفی در نقاط مختلف جهان" و از جمله ایران یافت شود و مقالات مختلفی در کشورمان ایران در چند سال اخیر در سمینارهائی با موضوع نگهداری و تعمیرات ارائه شده است و از دید هزینه چرخه ی عمر به موضوع نگهداری و تعمیرات نگاه کرده است.
تعداد کتبی هم که با موضوع این بحث نوشته شده باشد بسیار محدود می باشد که به کتاب های 4-9 می توان اشاره کرد. برخی کتابهای محدودی هم وجود دارند که یک یا دو فصل از کتاب به این موضوع اختصاص یافته است
در جستجوی اینترنتی راجع به این موضوع بیشتر مقالاتی که یافت می شود مباحثی را مطرح می کنند که هزینه های چرخه ی عمر پروژه های ساختمانی، عمرانی و معماری در آنها بحث و بررسی شده است.
1-برخی تعاریف
برخی از عبارتها که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به موضوع این بحث یعنی "تعیین هزینه چرخه عمر" مربوط است عبارتند از:
هزینه چرخه عمر : به مجموع هزینه های مربوط به در طول مدت عمر یک محصول یعنی همه ی هزینه های خرید و هزینه های دوران مالکیت گویند.
هزینه خرید یا تدارک " : کل هزینه های سرمایه گذاری یا هزینه های خرید را گویند.
هزینه دوران مالکیت": به مجموع هزینه ها به غیر از هزینه خرید در طول مدت عمر یک محصول گویند.
هزینه تکرار شونده : هزینه هائی را گویند که به صورت دوره ای در طول دوره ی عمر یک پروژه تکرار می شوند. هزینه های غیر تکرار شونده: به طور مشابه هزینه هائی هستند که به صورت دوره ای در طول دوره یی عمر يکا پروژه تکرار نمی شوند.
قابلیت اطمینان : احتمالی است که محصولی مأموریتش را به صورت رضایت بخش برای دوره مشخص انجام می دهد (در مدتی که تحت شرایط معینی استفاده می شود).
هزینه نت (نگهداری و تعمیرات)" : هزینه هایی مانند هزینه مواد و نیروی انسانی که نیاز است تا تجهیزات در شرایط استفاده استفاده مناسب نگهداری شوند.
2 اقتصاد مهندسی در تعیین هزینه چرخه عمر
مسلماً اقتصاد مهندسی نقش مهمی را در تعیین هزینه چرخه عمر ایفا می نماید و برای محاسبات آن انواع مختلفی از رابطه های اقتصاد مهندسی مورد استفاده قرار می گیرد.
این بحث نیاز دارد که هزینه های آینده را با توجه به ارزش زمانی پول محاسبه نماید، هزینه هائی مانند هزینه ی بهره برداری و هزینه نت (نگهداری و تعمیرات) که بایستی در محاسبات خرید مورد توجه قرار گیرند.
فرمولها و روابط مختلفی در اقتصاد مهندسی وجود دارند که ارزش زمانی سرمایه را در زمانهای مختلف محاسبه می کند. در این قسمت به برخی از روابط مهم اشاره می شود:
روابط و فاکتورهای مهم:
اصلی ترین روابط محاسبات اقتصادی در هزینه چرخه عمر را می توان در ۶ رابطه ی زیر خلاصه نمود [۱۰]|:
2.1 محاسبه ارزش آینده: برای محاسبه ارزش آینده از روی ارزش فعلی در دوره و با نرخ بهره مشخص از رابطه
1-3 استفاده می شود:
در این رابطه P ارزش فعلی، F ارزش آینده " یا اصل و فرع، n تعداد دوره و i نرخ بهره "می باشد.
2.2. رابطه ارزش فعلی: وقتی می خواهیم ارزش فعلی را از ریک ارزش آینده در مالت دوره ی مشخص با نرخ بهره معین محاسبه نمائیم از رابطه ی (۳-۲) استفاده می کنیم:
۳. ۲. محاسبه ارزش آینده با سری های مشابه: برای محاسبه ارزش آینده یا F با استفاده از رابطه ی (۳-۳) با توجه به سری های مشابه A (هزینه یا درآمد سالیانه) برای دوره ی n و نرخ بهره i محاسبه را انجام می دهیم:
۴. ۲. رابطه محاسبه میزان سری های مشابه از روی ارزش آینده: برای محاسبه ی آن از رابطه ی (۴-۳) میزان سری های مشابه را از روی ارزش آینده محاسبه می نمائیم:
۵. ۲. رابطه بین ارزش فعلی و سری های مشابه: با استفاده از رابطه ی (۳-۵) از روی میزان سری های مشابه می توان مقدار ارزش فعلی معادل را محاسبه نمود:
۶. ۲. رابطه محاسبه میزان سری های مشابه از روی ارزش فعلی: با استفاده از رابطه ی (۳-۶) می توان میزان سری های مشابه را با توجه به ارزش فعلی محاسبه نمود:
۳. اصول تعیین هزینه چرخه عمر
باید به این نکته توجه شود که ممکن است شروع به کار یک فعالیت صنعتی با هزینه ی اولیه کم اتفاق بیافتد ولی در طول کارکرد آن هزینه ها بسیار متفاوت باشد. برخی از عللی که باعث شده است تمایل و توجه به "تعیین هزینه عمر" افزایش یابد عبارتند از:
۱. افزایش تورم
۲. محدودیتهای بودجه افزایش یافتن مزایای اثربخش بودن هزینه در بین کاربران رقابت محصولات هزینه بر افزایش هزینه نت (نگهداری و تعمیرات)
مصرف زیاد انرژی
بالا بودن هزینه نیروی انسانی
با محاسبه هزینه چرخه عمر کنترل و کاهش هزینه ها امکانپذیر می شود، برخی کاربردهای دیگر آن عبارتند از:
۱. انتخاب سودمند ترین استراتژی تدارک و خرید
2 تصمیم گیریهای استراتژیک و تحلیل اقتصادی طرحها
۳. انتخاب بین گزینه ها
۴. انتخاب از میان منابع
ارزیابی کارائی تکنولوژی جدید
تعریف اهداف برای کنترل برنامه ها
بهینه سازی نیازهای آموزشی
پیش بینی نیازهای بودجه ای آینده
اطلاعات خاص زیر برای تعیین هزینه چرخه عمر لازم است:
۱. عمر مفید دستگاه
۲. استهلاک و روش محاسبه آن
میزان هزینه نت (نگهداری و تعمیرات) سالانه
ارزش اسقاط
هزینه تهیه و خرید
هزینه لوازم یدکی
هزینه های تحویل (حمل و نقل) و نصب
مالیات
هزینه بهره برداری سالانه که شامل هزینه های زیر است:
۱. هزینه انرژی
۲. هزینه پشتیبانی
هزینه کارگر
هزینه مواد
بیمه
6 و سایر هزینه های مربوط به دوران بهره برداری
۴. مدلهای هزینه چرخه عمر
مدلهای متعددی در منابع مختلف برای هزینه چرخه عمر ارائه شده است؛ مدلی که به صورت استاندارد مورد استفاده ی جامع و وسیع قرار گرفته باشد و جورد ندارد. شاید دلايل مختلفی باعتث شده است که یک مدل استاندارد وجود نداشته باشد دلایلی مانند طبیعت مسئله ،وجود مجموعه ای از اطلاعات مختلف ،سلیقه های مختلف کاربران و غیره. هدف همه ی مدلها سعی در تخمین هزینه ی چرخه عمر دارائی ها و تجهیزات است. اطلاعات ورودی مورد نیاز این مدلها عبارتند از:
۱. هزینه های آموزشی ۲. مقادیر متوسط زمان بین خرابی ها۱
متوسط زمان تعمیرات
لیست هزینه های سیستم
هزینه های نیروی انسانی
دوره ی وارانتی
زمان صرف شده برای راه اندازی
هزینه ی نصب
نیازهای لوازم یدکی
۱۰. متوسط هزینه مواد و قطعات خرابیها
۱۱. هزینه های مرتبط با موجودی انبار لوازم یدکی
۱۲. هزینه های انرژی
انواع مدلهای هزینه چرخه عمر
برای تعیین هزینه چرخه عمر تاکنون انواع مدلهای ذهنی، مفهومی و تحلیلی ارائه شده اند ولی همه آنها را می توان در دو گروه اصلی تقسیم بندی نمود : ۱) مدلهای عمومی ۲) مدلهای خاص و معین.
مدلهای عمومی به تجهیزات خاصی بستگی ندارند، ولی مدلهای خاص آنهائی هستند که برای سیستمها یا تجهیزات مشخصی تعریف شده اند.
در یکی از انواع مدلهای عمومی طبق رابطه ی (۱-۵) هزینه ها از دو قسمت اصلی تشکیل می شود: هزینه های تکرار شونده و هزینه های غیر تکرار شونده [۱۱]|:
که در آن اC هزینه های تکرار شونده و C2 هزینه های غیر تکرار شونده را نشان می دهد.
