بخشی از مقاله
چکیده
هدف از تحقیق حاضر، بررسی رابطه بین سازوکارهای موثر حاکمیت شرکتی و چرخه عمر شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این تحقیق، سازوکارهای حاکمیت شرکتی - تمرکز مالکیت ، هیات مدیره غیر موظف و سهامداری هلدینگ ها و نهادها - به عنوان متغیر مستقل و چرخه عمر شرکتها به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است. نمونه آماری مورد بررسی شامل 90 شرکت در طی دوره زمانی 1389 الی 1394 است.
بدین منظور برای تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده از نرم افزار Excel و برای آزمون فرضیهها و همچنین آزمونهای تکمیلی جهت اطمینان از مدل رگرسیونی مستقل ، از نرم افزار Eviews و SPSS استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق بیانگر این است که که ،بین تمرکز مالکیت و چرخه عمر شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنی داری وجود ندارد .اما بین نسبت هیئت مدیره غیرموظف و مالکیت نهادی و چرخه عمر شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد.
مقدمه
نگاهی عمیق به تاریخچه حاکمیت شرکتی،بیانگر دگرگونی ها و تغییرات گسترده ای است که شرکت هادر نحوه اداره،کنترل منابع و فرایندهای خود با آن روبرو بوده اند.این تغییرات در نتیجه جنبش بازیگران کلیدی شرکت ها : از قبیل مدیران، هیئت مدیره ها و خصوصا ذینفعان خارجی شرکت، امواجی از تغییر و اصلاحات را بوجود آوردکه تا حدود زیادی به تنویر مفهوم حاکمیت شرکتی و اعتلای آن کمک نمود - غفاری،[1]. - 1389 بیان مسئله پیدایش انقلاب صنعتی و تداوم آن در اروپا در قرن نوزدهم، شکل گیری کارخانه های بزرگ و انجام طرح های عظیم، این حقیقت را فاش ساخت که برای انجام این پروژه های عظیم به سرمایه های مالی کلانی نیاز است.
فراهم نمودن چنین سرمایه هایی از امکانات مالی یک یا چند سرمایه گذار و حتی دولت های آن زمان فراتر بودو از سوی دیگر یک یا چند سرمایه گذار نیز آمادگی پذیرش خطر تجاری چنین فعالیت های بزرگی را نداشتند. از این رو اولین شرکت های سهامی شکل گرفت که مسئولیت صاحبان سهام، محدود به مبلغ سرمایه گذاری آن ها بود. این شرکت های سهامی راه حل مناسبی برای تامین سرمایه گذاری های کلان و توزیع مخاطرات تجاری بود.
اهمیت و ضرورت تحقیق در شرکت ها ی سهامی تمایل مدیران به ارائه اطلاعات نادرست و سو استفاده از این اطلاعات به نفع خود آسیب جدی به سهامداران وارد خواهد ساخت وهزاران نفر را متضرر و از بازار بورس فراری خواهد داد.این امر در نهایت تبعات اقتصادی وخیمی به دنبال خواهد داشت. بنابراین به دلیل اهمیت حفظ اعتماد سهامداران و به دنبال آن حفظ سلامت اقتصادی کشور و فضای حاکم بر آن، حاکمیت شرکتی به دنبال دستیابی به شیوه هایی است که بر اساس آن تامین کنندگان مالی، اطمینان حاصل نمایند که از سرمایه گذاری خود در شرکت بازده مناسبی را دریافت خواهند نمود.
روی آوردن گسترده مردم به بازار بورس در سال های اخیر و در معرض منافع و مخاطرات موجود در بازار و شرکت ها قرار گرفتن ضرورت وجود حاکمیت شرکتی را روز افزون کرده است. تعریف حاکمیت شرکتی اصل اصطلاح حاکمیت شرکتی کلمه یونانی به معنی راهنمایی کردن یا اداره کردن می باشد و از کلمه یونانی به کلمه لاتین و فرانسه قدیم تبدیل شده است. اما این کلمه به راه های مختلف توسط سازمان ها یا کمیته ها مطابق علایق ایدئولوژیکی آنها تعریف شده است - ابو تپانچه،158 ،[2]. - 2009 سازو کارهای حاکمیت شرکتی در یک تقسیم بندی کلی این سازو کارها شامل دو دسته سازو کارهای درون سازمانی و برون سازمانی است .
سازو کارهای برون سازمانی - محیطی - عبارتند از : نظارت قانونی:تدوین،تصویب،و استقرار قوانین نظارتی مناسب. نظام حقوقی:برقراری نظام حقوقی مناسب . نظارت سهامداران عمده:ایجاد انگیزه در سهامداران به فعالیتهایی از قبیل خرید سهام کنترلی. نقش سرمایه گذاران نهادی:تشویق و گسترش سرمایه گذاران نهادی. نظارت سهامداران اقلیت:احترام به حقوق سهامداران اقلیت و مجاز بودن نظارت اقلیت بر فعالیت شرکت. الزامی کردن حسابرسی مستقل با توجه به نقش نظارتی آن. ایجاد تسهیلات برای رتبه بندی فعالیت موسسات.
سازو کارهای درون سازمانی عبارتند از :
هیئت مدیره:انتخاب و استقرار هیئت مدیره توانمند،خوشنام وبی طرف. مدیریت اجرایی - موظف - :تقسیم مسئولیتها بین مدیریت اجرایی و استقرار نرم افزارهای مناسب. مدیریت غیر اجرایی - غیرموظف - :ایجاد کمیته های هیئت مدیره از مدیران مستقل و غیر اجرایی - شامل کمیته حسابرسی،حقوق و ... - کنترلهای داخلی: طراحی،تدوین واستقرارکنترلهای داخلی مناسب - مالی،حقوقی،مدیریت ریسک،حسابرسی داخلی و ... - اخلاق سازمانی:تدوین و گسترش آیین رفتار حرفه ای و اخلاق سازمانی. تمرکز مالکیت تمرکز مالکیت در قالب چگونگی توزیع سهام بین سهامداران یک شرکت مطرح می شود ،که هر چه تعداد سهامداران کمتر باشد مالکیت منمرکز تر است.
هیئت مدیره ها هیئت مدیره ها یکی از ارکان حاکمیت در شرکت های امروزی به شمار می روند که اغلب از آنها به عنوان اهرم اجرایی اصول حاکمیت شرکت و مسئول نظارت و سیاست گذاری در شرکت ها یاد می شود - هیوز،2007،[3]. - 148اعضای هیئت مدیره اغلب توسط مالکان سهام انتخاب می شوند،هیئت مدیره ها غالبا گروهی از افرادند که حق نظارت، کنترل، سیاست-گذاریهای کلان و حاکمیت بر یک شرکت خاص را در اختیار دارند - هلمز،196،. - 2005 این مجموعه از افراد - در قالب یک تیم کاری اثر بخش - می بایست سلامت شرکتی را در حوزه های متنوعی همچون عملکرد مالی مناسب شرکت ، قانونی بودن فعالیت ها،تناسب فرآیندها و اقدامات صورت پذیرفته شرکت با اهداف راهبردی شرکت، تضمین نمایند.
تعریف هلدینگ ها
شرکتهای مادر تخصصی، شخصیتی حقوقی هستند که در جهت رسیدن به مجموعه اهداف خود تمام یا بخشی از سهام شرکتهایی که در یک رشته فعالیت دارند را دراختیار می گیرد و با استفاده از مدیریت راهبردی، مجموعه شرکتهای تحت پوشش خود رااداره میکنند. این شرکتها در تلاشند تا از طریق تملک شرکتهای دیگر که عموماً در صنایع مشابه فعالیت می کنند یک گروه تخصصی را تشکیل داده تا بدین طریق بتوانند از مزایایی برخوردار شوند که از آن جمله میتوان به هم افزایی اشاره داشت . شرکت مادر یا هلدینگ، شرکتی است که با دارا بودن چند شرکت تابعه و اعمال نفوذ وکنترل برآنها، شرکتهای تحت پوشش خود را در مسیر ارزش آفرینی و هم افزایی هدایت ورهبری میکند.
