بخشی از مقاله
چکیده :
گردشگري روستایی جزئی از صنعت گردشگري به حساب میآید که می تواند با برنامه ریزي اصولی و مناسب وشناسایی مزیتها ومحدودیت هاي گردشگري روستایی،نقش مؤثري در توسعه این مناطق و در نتیجه توسعه ملی و تنوع بخشی به اقتصاد ملی به عهده داشته باشد. اگروتوریسم نیز نوع ویژهاي ازتوریسم روستایی است که در آن، میزبان به بازدیدکنندگان اجازه شرکت در فعالیتهاي کشاورزي ویادیدن کارهاي کشاورزي سنتی میدهد.بدون اینکه به اکوسیستم منطقه یا حاصلخیزي زمین هاي کشاورزي میزبان آسیبی وارد شود. اگروتوریسم میتواندموجب تحرك بخش کشاورزي،افزایش درآمد، افزیش سرمایه گذاري در بخش کشاورزي، ایجاد اشتغال، افزایش توسعه ابعاد فرهنگی واجتماعی در نواحی روستایی شود.از این رودراین تحقیق در پی پاسخگویی به این سوال هستیم:چه پتانسیلها و محدودیتهایی در جهت توسعه اگروتوریسم وجود دارد؟ بااین دیدگاه در مقاله حاضر ضمن استفاده از منابع ومطالعات کتابخانهاي و اسنادي به بررسی توریسم روستایی، اگروتوریسم،جاذبهها، فواید، محدودیتها و نهایتاً به ارائه راهکارهایی در جهت توسعه اگروتوریسم میپردازیم.
کلیدواژهها: توریسم روستایی،اگروتوریسم،توسعه، توسعه روستایی.
بیان مسئله:
در شرایطی که قرن بیستم به پایان رسیده است، هنوز توسعه روستایی با مسائل و چالشهایی روبه رو است، چرا که راهبردهاي گذشته در زمینه توسعه روستایی موفقیت آمیز نبوده و نتوانسته اند مسائلی همچون فقر، اشتغال، بهداشت، امنیت غذایی و پایداري محیط زیست را تأمین کند، این راهبردها در توزیع منافع حاصل از رشد و توسعه نیز موفق نبودهاند و سبب ایجاد مشکلات متعددي براي نواحی روستایی شده اند - مهدوي،. - 2: 1382 بنابراین باید پذیرفت که سیاست هاي جدیدي براي کمک به بهسازي اقتصادي و اجتماعی جوامع روستایی مورد نیاز است، از جمله در بسیاري از کشورها، برنامه ریزان و سیاست گذاران به گردشگري به چشم صنعتی براي ثبات اقتصادي و جمعیتی براي جوامع روستایی مینگرند و توسعه گردشگري را راه حل بسیاري از مشکلاتی می دانند که مناطق روستایی گرفتار آنها هستند.
بنابراین گردشگري عنصر لازم براي حرکت به سوي بهسازي نواحی روستایی است. شرایط طبیعی، مورفولوژیکی، عناصر اقلیمی همراه با ساختار اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی محیط روستا، اشکال گوناگون و متنوعی از روستاها را به وجود میآورد که هر کدام به لحاظ فیزیکی ، نوع معماري، نوع مسکن ، اگوي سکونت، نوع معیشت، آداب و رسوم و سنت ها با هم متمایزند. این وجوه تمایز خود خالق جاذبههایی است که گردشگران روستایی را به بازدید از این مناطق علاقه مند میسازد و آنها را هر از چند گاهی به مسافرت به این مناطق وا می دارد - رضوانی،1374،ص . - 105توریسم روستایی منبع با ارزش اشتغال زایی و ایجاد درآمد است و میتواند وسیله مهمی براي توسعه اجتماعی- اقتصادي جوامع روستایی باشد و در بسیاري از کشورها با سیاستهاي کشاورزي در ارتباط است و غالب وسیلهاي در جهت حمایت از محیط زیست و فرهنگ روستایی میباشد، بنابراین میتواند نقش اساسی در توسعه و حفظ روستا داشته باشد - منشی زاده؛نصیري، . - 9: 1380
یکی از اشکال عمده توریسم روستایی، اگروتوریسم است. اگروتوریسم به مکانهاي خاصی اشاره دارد و فعالیت هاي آن، با چشم اندازها و رسوم محلی پیوند خورده است و به عنوان ابزاري ارزشمند و مهم براي حفظ فعالیتهاي مزرعه داري، بالا بردن تنوع فعالیت هاي اقتصادي در نواحی روستایی و کمک به حفاظت از چشم اندازهاي طبیعی و فرهنگی تبدیل شده است - . - Marsden,1999,4 این نوع توریسم روستایی در ارتباط با فعالیتهاي کشاورزي است و گردشگران بدون ایجاد پیامدهاي منفی بر روي اکوسیستم مناطق میزبان با فعالیت هاي سنتی کشاورزي در تعامل هستند یا در آن مشارکت می کنند - شریف نژاد؛ مراد نژاد،. - 54: 1381 اگروتوریسم می تواند باعث توسعه شرایط اقتصادي، اجتماعی جوامع روستایی، بالا رفتن استانداردهاي زندگی، زیست پذیري جوامع روستایی، تقویت کشاورزي محلی و صنایع دستی و حفاظت از معماري بومی و میراث فرهنگی در نواحی روستایی شود - . - lopez,2006:5 هدف ازا ین پژوهش بررسی ادراکی از انواع فعالیت هاي اگروتوریسم ،اگروتوریسم روستایی، فواید، اهداف و محدودیتها و پتانسیلهاي اگروتوریسم در نواحی روستایی است.
- اگروتوریسم:
اصطلاحات و واژههاي توریسم روستایی و توریسم کشاورزي اغلب به جاي هم گرفته میشوند. ولی یک تفاوت میتوان بین آنها قائل شد و آن این است که توریسم روستایی بیشتر یک مفهوم عمومی و کلی است ولی اگروتوریسم یک مجموعه خاصی از فعالیت ها که توسط کشاورزان براي فراهم نمودن آذوقه و خوارو بار مورد نیاز گردشگران صورت میگیرد را شامل می شود - . - lopez,2004:8 مفهوم اگروتوریسم ، فعالیت هاي توریستی خارج از شهر را شامل می شود که اشخاص معمولاً در بخش هاي اول و دوم اقتصاد ایجاد می کنند، مانند فعالیت هاي خاصی که شامل واحد هاي کوچک توریستی، خانوادگی و تعاونی می باشد، که کالا و ووسایل آسایش و دیگر خدمات را براي گردشگران فراهم میکنند.
این نوع گردشگري یک درآمد اضافی براي خانوارهاي روستایی و متقابلاً یک درآمد مستقل براي زنان روستایی فراهم می کند - . - lakowidow,1992:15 در فعالیت هاي اگروتوریسم تمام اعضاي خانوار کشاورز درگیر می شوندو همچنین به گردشگران این امکان را می دهدکه با یک آرامش خاص و به دور از سروصدا به طور صمیمی با مردم ، فعالیت هاي کشاورزي و طبیعت ارتباط داشته باشند و امکان لذت بردن از محیط و فرهنگ روستایی را براي گردشگران فراهم سازد. مخاطبین این نوع گردشگري اغلب به شکل خانوادگی به نواحی روستایی سفر می کنندو تمایل دارند تا در فعالیت هاي کشاورزي آموزش ببینند و شرکت داشته باشند - . - Hall and Jenkin,1998:34
گردشگران به سنتهاي محلی احترام میگذارند و اغلب اطلاعاتی درباره مکان هایی که دیدن میکنند ، جمع آوري میکنند و همچنین علاقهمندان به فعایت هاي اگروتوریسم از روي آوردن به گردشگري انبوه دوري می کنند - . - Halfacree,1993:43 این نوع گردشگري روستایی به مکانهاي خاصی اشاره دارد و فعالیتهاي آن با چشم اندازها و رسوم محلی پیوند خورده است . درآمدهاي حاصل از فعالیتهاي اگروتوریسم در دورههاي اولیه این نوع توریسم نسبت به سایر فعالیت هاي گردشگري پایین تر بود ولی در حال حاضر، تولید و مصرف انبوه کالاهاي محلی باعث بالا رفتن ارزش افزوده در نواحی روستایی می شود - . - lopez,2006:4
اگروتوریسم به عنوان یک ابزار مهم براي فرصت سازي در نواحی زیباي طبیعی، فرهنگهاي بومی و علایق تاریخی عمل میکند تا با استفاده از این منابع محرکات تجدید حیات اقتصادي را در نواحی روستایی فراهم کند، و در کنار این اثرات مثبت براي ساکنین نواحی روستایی از میراث هاي فرهنگی و محیط طبیعی حفاظت می کند - . - Tunner, 1993: 19 اگروتوریسم به یک مفهوم بنیادي در بحث هاي اخیر رویکردهاي توسعه تبدیل شده است . - Lopez, 2006:4 - و به عنوانی عاملی قوي و موثر براي حفظ فعالیت هاي مزرعه داري، بالا بردن تنوع فعالیت هاي اقتصادي در نواحی روستایی، کمک در حفاظت از چشم انداز هاي فرهنگی و محیطی و تقویت روش هاي جدید مزرعه داري در اروپا عمل می کند - . - lopez,2006:8 وان در پلوگتال و رتینگ - 2004صفحه 235تا - 236 اگروتوریسم را به عنوان یکی از فعالیت هاي اصلی و وسیع خانوادههاي روستایی و یک ابزار مهم در توسعه نواحی روستایی به شمار میآورند.
تئوري اگروتوریسم، به توسعه اقتصادي در نواحی روستایی کمک میکند بدون آنکه فشاري به منابع طبیعی یا ارزشهاي اجتماعی-فرهنگی جوامع وارد شود و این امکان را فراهم میآورد که بومیان و گردشگران به طور مثبت بر هم کنش داشته باشند و تجربه هاي مشترکی با هم خلق کنند . - Anthopoulo,2000:53 - برنامه هاي توسعه اگروتوریسم در سراسر اروپا عمدتاً براي درگیر کردن کشاورزان در فعالیت هاي توریستی است که از مهمترین اهداف آن تولید درآمد غیر کشاورزي، توسعه خدمات، توسعه ابزار جدید کشاورزي، توسعه شرایط اقتصادي و اجتماعی جوامع روستایی، بهبودي شرایط کاري جمعیت در نواحی روستایی، توسعه فعالیتهاي کشاورزي و ایجاد ارتباط گسترده بین مردم محلی وجامعه میزبان می باشد . - lopez,2004:8 - تولیدات اگروتوریسم مردم نواحی شهرها را با فرهنگ روستایی، سبک زندگی روستایی و تجارب طبیعت، آشنا میسازد - . - - lopez,2006:2
-گونه شناسی تعریف اگروتوریسم:
هدف از این گونه شناسی ارائه چهاچوبی است که در این چهاچوب ویژگی هاي کلیدي که در اکثر تعاریف اگروتوریسم آورده شده است در آن قرار می گیرد و یک فرم منظم و واضحی را به اگروتوریسم می دهد. البته این چهاچوب انعطاف پذیر است و می توان گونههاي جدیدتر را به آن اضافه کرد.
