بخشی از مقاله
بررسي ميزان آگاهي ، نگرش و عملکرد والدين دانش آموزان کلاس سوم دبستان هايپسرانه شهر تهران درباره شيار پوش
چکيده
زمينه و هدف : اجراي فيشور سيلنت تراپي براي کودکان دبستاني از برنامه هاي ملي ايران مي باشد. لذا نياز است تا اطلاعات و نگرش والدين نسبت به فيشور سيلنت تراپي ارزيابي گردد تا با ارتقاء آن گامي در راستاي اجراي بهتر برنامه برداشته شود.
روش بررسي : در اين تحقيق که مطالعه اي مقطعي و توصيفي -تحليلي بود، کودکان در تهران جهت بررسي به صورت تصادفي ، خوشه اي انتخاب شدند.
اطلاعات کلي و آگاهي ،نگرش و عملکرد والدين از طريق پرسشنامه مورد بررسي قرار گرفت . کودکان نيز از بابت دارا بودن فيشور سيلنت مورد معاينه قرار گرفتند. پس از جمع آوري داده ها،باآزمون هاي آماري آزمون هاي ناپارامتري کاي -دوو کروس -کالواليس بر حسب متغيرها،رگرسيون لجستيک چندگانه تحليل شد.
يافته ها:٤١٤ دانش آموز پسر و والدين آنها در اين تحقيق شرکت نمودند.٥٧.٦%والدين مي دانستند که سيلنت از پوسيدگي دندان پيشگيري مي کند. ٤٤.٥%از آنان ، سيلنت را در پيشگيري از پوسيدگي مهم ارزيابي کردند. اما تنها ٨.٩%کودکان داراي سيلنت بودند. آگاهي نسبت به فيشورسيلنت به طور معني داري با منبع کسب اطلاعات وآموزش بهداشت رابطه داشت . عواملي چون مراجعات منظم به دندانپزشک وتحصيلات دانشگاهي در افزايش آگاهي درباره سيلنت مؤثر بود.
رابطه معنيداري بين آگاهي و عملکرد والدين به سيلنت با آموزش بهداشت ، دفعات و زمان مراجعه به دندانپزشک ، مشاهده شد (٠٠٠١>P). آموزش بهداشت والدين ، به طورمعني داري در بهره مندي کودک از سيلنت مؤثر بود.
نتيجه گيري : مراجعات منظم به دندانپزشکي وآموزش بهداشت نقش مثبت در افزايش آگاهي ، نگرش و عملکرد والدين دارد. والدين بايد به مراجعه منظم به دندانپزشکي تشويق و دندانپزشکان به ارايه آموزش هاي لازم جهت مراجعين ترغيب شوند. مدارس بايستي نقش مهم تري در ارتقاءآگاهي والدين ايفا کنند.
کليد واژه ها: شيار پوش ؛آگاهي ؛نگرش ؛عملکرد؛والدين ؛دندانپزشکي پيشگيرانه
مقدمه
امروزه در اثر فلورايد تراپي همراه با تصحيح عادات تغذيه اي و بهبود سطح زندگي و دسترسي بيشتر به خدمات دندانپزشکي ، توان بيشتري براي مقابله با پوسيدگي دندان به ويژه براي کودکان با خطر بالاي پوسيدگي وجود دارد (١،٢). اما کاربرد فلورايد در حفاظت از پيت و شيارهاي عميق اکلوزال در مقابل پوسيدگي ، همانند سطوح صاف مؤثر نيست و اين در حالي است که بيش از ٥٠% کل ضايعات پوسيدگي در سنين زير ٢٠ سالگي در اين شيارها رخ مي دهد و لذا شيارها بسيار بيشتراز سطوح صاف در معرض خطر پوسيدگي قرار دارند (٥-٣). از آنجاکه پوسيدگي در ميان پيت ها و فيشورها درصد بيشتري را به خود اختصاص داده است ، قرار دادن فيشور سيلنت توسط دندانپزشک ، بر روي پيت ها و فيشورهاي دندان هاي در معرض خطر بالاتر مثل دندان هاي شش سالگي به ويژه در افرادي که داراي ريسک بيشتري براي پوسيدگي هستند،تأثير بالايي در کاهش ميزان پوسيدگي دارد. چرا که با اين امر از پوسيدگي اکلوزال که بالاترين نسبت را در پوسيدگي سطوح دنداني دارد پيشگيري مي شود. مطالعات مختلف و مقالات متعددي در زمينه موفقيت هاي فيشور سيلنت و معرفي آن به عنوان يک اقدام پيشگيرانه صورت گرفته و منتشر شده است (٨-٦).بر اين اساس مطالعات متعددي قراردهي فيشور سيلنت را بر روي دندان ها به ويژه مولر اول دايمي پس از رويش کامل براي کسب ايزولاسيون مناسب ، مخصوصا براي کودکاني که در خطر بالاتري از پوسيدگي قرار دارند توصيه مي کنند. روشن است سيلنت ها زماني ارزش زيادي به عنوان يک اقدام پيشگيرانه دارند که قراردهي آن درست بوده و کنترل منظم دوره اي داشته باشد (١٠،٩).
امروزه اقدامات و روش هاي پيشگيري در دندانپزشکي از لحاظ سهولت اجرا، مؤثر و کاربردي بودن و شاخص هزينه - اثر بخشي در اولويت قرار دارند (١١). در دندانپزشکي کودکان تأکيد بر اين است که اين اقدامات با آموزش بهداشت دهان و دندان براي والدين آغاز شودو همراه با رشد کودک ، آموزش ها، معاينات منظم دوره اي و اجراي روش هاي کلينيکي پيشگيري ادامه يابد (١٢،١٣). گرچه فيشور سيلنت تراپي در ميان اقدامات پيشگيري از پوسيدگي جزء خدمات گران تر پيشگيرانه محسوب ميشود، اما بهترين راه پيشگيري از پوسيدگي هاي مولر اول دايمي محسوب مي گردد (١٣-١١). البته بايد در نظر داشت که فيشور سيلنت تراپي خدمتي حساس در دندانپزشکي پيشگيري است وموفقيت بيشتر آن نياز به دقت در عملکرد دارد لذا در جامعه اي مانند فنلاند که ميزان شاخص پوسيدگي بسيار پايين است انجام فيشور سيلنت تراپي روي دندان کاملا سالم با احتياط نگريسته مي شود (١٤).
اولين گام براي گسترش فيشور سيلنت تراپي، بالا بردن آگاهي، نگرش والدين نسبت به اقدامات و روش هاي پيشگيرانه وبه ويژه فلورايد تراپي و فيشور سيلنت تراپي مي باشد. هدف از پژوهش حاضر ارزيابي آگاهي ، نگرش و عملکرد والدين کودکان تهراني درباره سيلنت است تا با نتايج آن موانع موجوددر پذيرش اين درمان پيشگيرانه بررسي گردد.
روش بررسي
اين مطالعه از نوع مقطعي و توصيفي -تحليلي بود که نمونه ها به صورت تصادفي ساده - خوشه اي انتخاب شدند. شهر تهران به ٥منطقه جغرافيايي شمال ، غرب ، مرکز، شرق و جنوب تقسيم گرديد و جامعه مورد مطالعه از بين والدين دانش آموزان مشغول به تحصيل کلاس سوم دبستان پسرانه انتخاب شدند. علت انتخاب دبستان هاي پسرانه محدوديت در مورد معاينه کننده مرد در مدارس دخترانه بود. روش انتخاب نمونه به صورت نمونه گيري تصادفي چند مرحله اي و طبقه بندي متناسب با تعداد نمونه بود. ابتدا بر حسب جمعيت منطقه هاي پنجگانه ، تعداد نمونه ها توزيع شد و سپس در هر منطقه دو مدرسه به صورت تصادفي انتخاب شدند. در منطقه غرب به دليل جمعيت بيشتر چهار مدرسه انتخاب شد. دانش آموزان به صورت تصادفي در اين مدارس انتخاب شدند. نامه رضايت شرکت در طرح و پرسشنامه براي والدين آنان ارسال گرديد،شرکت در طرح اختياري بود.
حجم نمونه ٣٨٥ عدد محاسبه شد که جهت دستيابي به آن ، به ٤٨٠ نفر پرسشنامه داده شد که از بين اين عده ٤١٤ نفر داراي همکاري مناسبي از نظر بازگرداندن فرم و تکميل کردن فرم بودند که وارد مطالعه شدند. متغيرها و پرسشنامه تحقيق مشابه تحقيق Mafeni و Messer (١٥) تهيه شد. پرسشنامه از انگليسي به فارسي ترجمه گرديد و در کميته علمي مورد بررسي قرار گرفت . اصلاحات لازم بر اساس نظر اساتيد به عمل آمد. پس از اين مرحله به عنوان پيش آزمون ، پرسشنامه بين ده نفر از افراد جامعه آماري توزيع گرديد و بر اساس پاسخ هاي آنان ، اصلاح نهايي پرسشنامه انجام گرديد.پرسشنامه نهايي جهت سنجش پايايي آن در فاصله ده روزه بين يک نمونه دوازده نفري از جامعه آماري دو بار توزيع گرديد که به پرسشنامه ها پاسخ دادند. ميزان قابليت اطمينان ٨٠% به دست آمد. پس از نهايي شدن ، پرسشنامه به همراه يک برگه جهت توجيه و کسب رضايت کتبي از والدين ، به دانش آموزان تحويل شد. پرسشنامه شامل اطلاعات کلي دموگرافيک شامل جنسيت پاسخ دهنده ، سن ، تحصيلات ، مدرسه ، منطقه و اطلاعاتي از وضعيت مراجعات دندانپزشکي، کسب آموزش بهداشت دهان و منابع آن بود. سوال هاي اصلي تحقيق نوزده عدد بود، به صورتي که در پرسشنامه ٨ سوال درباره آگاهي راجع به فيشور سيلنت به صورت بسته با گزينه هاي "موافقم ، مخالفم و مطمئن نيستم " و ١١ سوال درباره نگرش والدين درباره دندانپزشکي پيشگيري و فيشور سيلنت تراپي به صورت بسته با گزينه هاي "مهم ، بي اهميت و نمي دانم "طراحي گرديد. فرم توسط يکي از والدين تکميل و بازگردانده شد. بخش ديگري از کار مربوط به معاينه دندان هاي دانش آموزان تحت مطالعه بود. در مدراس در محلي که نور مناسب وجود داشت با آبسلانگ و آينه و سوند يک بار مصرف ، دندان هاي مولر اول دايمي از نظر وجود فيشور سيلنت بررسي شد. در خصوص کار روي دندان هاي مذکورو وجود فيشور سيلنت روي آن اطلاعات کامل تري گرفته شد.
پس از اتمام کار، اطلاعات ، پرسشنامه ها و برگه هاي معاينه وارد کامپيوترشد و تجزيه و تحليل گشت .پرسشنامه داراي ٨سوال آگاهي بود. در نمره دهي به هشت سوال قسمت آگاهي هر سوال يک نمره داشت که هر يک از والدين نمره اي بين صفر تا ٨را کسب مي کردند.
پرسش هاي نگرشي ١١ عدد بود که بين صفرتا ٢٢نمرده دهي مي شد.
در آناليز آماري ،ازآزمون هاي ناپارامتري کاي - دوو کروس -کالواليس بر حسب متغيرها استفاده شد.براي بررسي دقيق تر مواردي که برخي از متغييرها، تأثير توام داشتند از آناليز Multiple logistic regressions استفاده شد. نتيجه معاينه به اطلاع والدين رسيد و دانش آموزان جهت انجام درمان هاي مورد نياز به مراقب بهداشت مدرسه جهت ارجاع به مراکز دندانپزشکي مرتبط معرفي شدند.
يافته ها
دريافت ٤١٤ پرسشنامه از ميان ٤٨٠نمونه که براي آنها پرسشنامه فرستاده شده بود، بيانگر مشارکت ٨٦.٢٥% والدين در اين برنامه ميباشد. بررسي ميزان مشارکت والدين در اين تحقيق نشان داد که مادران مشارکت بيشتري نسبت به پدران دارند. از ميان ٤١٤پرسشنامه تکميل شده ، ٩٣ پرسشنامه (٢٢.٥%) توسط پدران و ٣٢١ پرسشنامه (٧٧.٥%) توسط مادران تکميل شده بود. نتايج نشان داد که حدود ٥٦.٣% والدين از طريق رسانه هاي جمعي اطلاعات بهداشتي خود را دريافت مي کنند. همچنين ٧.٥% والدين اين اطلاعات را از طريق دوستان و بستگان دريافت کرده بودند و٣٦.٢% اطلاعات بهداشتي خود را از دندانپزشک دريافت کرده بودند. اين در حالي بود که ٨٤.٥% دانش آموزان به دندانپزشک مراجعه کرده بودند. گرچه از اين ميان ٥٤.٣% والدين تنها در موارد اضطراي کودک خود را نزد دندانپزشک برده بودند. معاينه مرتب سالانه در ميان ١٦.٤% و معاينه منظم شش ماهه در ١٣.٨%کودکان ديده شد.
در قسمت آگاهي والدين ، ديده شد که ٥٧.٦%آنها نسبت به مؤثر بودن فيشور سيلنت در پيشگيري از پوسيدگي آگاهي دارند و حدود ٣٨% اطلاعي از اين موضوع نداشتند. حدود ٢٦% نسبت به اينکه فيشور سيلنت تراپي چگونه عملي است ، اطلاع داشتند. در اين قسمت آنها ميدانستند که دندانپزشک دندان را مانند آنچه در پر کردن استفاده ميشود نمي تراشد و مواد سيلنت را روي سطح دندان مي چسباند. يک سوم والدين مي دانستند که سيلنت تراپي در دندان هاي پوسيده انجام نميشود و حدود نيمي از والدين (٤٩.٧%) اين موضوع را نمي دانستند و ١٨% والدين به اشتباه تصور مي کردند که فيشورسيلنت تراپي براي دندان پوسيده نيز انجام ميپذيرد. در مجموع ٥.١%والدين نمرات ٧يا ٨راازکل ٨نمره آگاهي کسب نمودند،در حاليکه ٢٦.٥%والدين نمره يک يا صفر دريافت نمودند. ميانگين نمره والدين ٣.١٦بود.
در قسمت نگرش والدين نسبت به روش هاي پيشگيري تقريبا همه والدين ( ٩٨%) مسواک زدن منظم را مهم مي دانستند. اما فقط ٤٤.٥% والدين فيشور سيلنت را مهم ارزيابي کردند و استفاده از قرص هاي فلورايد در کودکي از نظر والدين کمترين ميزان اهميت را داشت . پس از مسواک زدن منظم ، استفاده مرتب از خمير دندان فلورايددار با ٩٦.٦%، استفاده مرتب از نخ دندان با ٨٦.٣%، استفاده مرتب از دهان شويه فلورايددار با ٨٥.٩%، پروفيلاکسي دندان ها توسط دندانپزشک " با ٦٢.٢%،موارد ديگري بودند که به نظر والدين نقش مهمي در پيشگيري از پوسيدگي دندان ها دارند. اطلاعات کلي والدين از فلورايد سيستميک شامل وجود آب فلورايددارو استفاده از قرص هاي فلوريد کمترين ميزان را در بين کل موارد داشت . همچنين دانش آموزان از نظر وجود فيشورسيلنت بر روي دندان هايشان بررسي شدند که تنها ٨.٩%دانش آموزان ، نزد دندانپزشک جهت فيشورسيلنت تراپي دندان هاي مولر اول دايمي برده شده بودند. بين انجام فيشورسيلنت تراپي براي کودکان و محدوده زندگي از نظر آماري رابطه معنيداري وجود داشت (٠٠٠٥>P) و بيشتر کودکان از مناطق شمال که وضعيت اجتماعي - اقتصادي بالاتري دارند، بودند.
جنسيت والدين رابطه معني داري با نمره آگاهي و نگرش آنان وجود نداشت . اما بين آگاهي، نگرش و عمکرد والدين با تحصيلات آنها رابطه معنيداري ديده شد (٠٠٠١>P). افراد داراي تحصيلات آکادميک و پس از آن افراد داراي تحصيلات به ترتيب بالاترين نمره آگاهي، نگرش و بيشترين عمکرد را داشتند.
