بخشی از مقاله
چکیده:
همزمان با ظهور انسان بر روی کره خاکی دست اندازی بر طبیعت و ایجاد تغییر در محیط زیست آغاز شده آگر چه با توجه به جمیعت که انسان ها تغییرات اندک آنها محسوس نبود. ولی با گذشت زمان و افزایش جمیعت تغییرات غیر قابل جبران محیط زیست بیشتر شد. استان مازندران به دلیل تنوع آب و هوایی یکی از استانهای پر جمیعت کشور می باشد. و آمل نیز جزو شهرستانهای پر جمیعت این استان می باشد که بازیافت زباله درآن حائز اهمیت می باشد.
این پژوهش یک مطالعه توصیفی- تحلیلی و به صورت مقطعی می باشد که پس از انتخاب مناطق مورد نظرتعداد 300پرسشنامه بین مردم و مراجعه کننده مراکز بهداشتی و درمانی توزیع گردید. پرسشنامه مشتمل بر چهر نوع سوال بوده که شامل -1 دموگرافیک -2 میزان آگاهی -3 نگرش -4 عملکرد بوده که نتایج بدست آمده نشان داد که سن ،تحصیلات،شغل و وضیعت اقتصادی گروه هدف این تحقیق رابطه مستقیم با کلیه این سوالات را دارد.
مقدمه :
عدم مدیریت صحیح و مقررات صریح برای جمع آوری ، دفع و بازیافت در کشور ، بیش از 38هزار تن زباله در روز که تقریباً 76 درصد آن مواد قابل تبدیل به کود بوده و هزاران تن پلاستیک و کاغذ و کارتن را در بر دارد و اکنون به شکل بی رویه به دل خاک سپرده شد و یا در حوالی شهر ها پراکنده می شوند که صرف نظر از خطرات بهداشتی زیان های اقتصادی کلانی را نیز دربر دارند.
طبق یک محاسبه کلی ، هموطنان ما در شهر های مختلف سالانه متحمل هزینه ای حدود 80 میلیارد ریال برای جمع آوری و دفع زباله می شوند.
مبادرت به بازیافت مواد از زباله که استفاده مجدد از آنهارا در پی دارد نه تنها پاسخگوی بسیاری از هزینه های گزاف دفع زباله می شود ، بلکه با کاهش حجم زباله باعث صرفه جویی در مواد اولیه و کاهش آلودگی های زیست محیطی می شود .
به عنوان مثال در اثر بازیافت کاغذ تا %74 در آلودگی هواو 35 درصد در آلودگی آب کاهش حاصل می شود. - - 2نیاز به آب که در آتیه نزدیک ، بحران ویژه ای را به خود اختصاص خواهد داد ، با بازیافت صنایع کاغذ و فولاد در حدود %58 و در مورد شیشه به میزان %50 کاهش خواهد یافت. بنابراین اصول موازین اقتصادی ایجاب میکند که کاغذ و کارتن ، شیشه ، پلاستیک و سایر مواد ارزشمند زباله پیش از عملیات دفن ، کمپوست و حتی سوزاندن بازیافت شوند و دوباره مورد استفاده قرار گیرند
در حال حاضر در کشور ما در اکثر شهر ها زباله را بصورترو باز دفع می کنند و در بعضی شهر ها زباله را بصورت بهداشتی و غیر بهداشتی دفن میکنند مهمترین فاکتوری که در دفع زباله های شهری و یا حتی دفن بهداشتی آنها مد نظر قرار می گیرد ، انتخاب مکان مناسب جهت دفع یا دفن می باشد. و این نکته در مورد شهر های شمالی کشور از اهمیت بالاتری بر خوردار است چرا که به لحاظ شرایط خاص اقلیمی ، جغرافیایی و زیست محیطی ، فضا ها و مکان های قابل دسترس زیادی برای دفع موادزاید وجودندارند لذا زباله در اینگونه شهر ها همواره با مشکلات سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و زیست محیطی فراوانی همراه بوده است
سوزاندن زباله برای نخستین بار به صورت نظام یافته در شهر ناتینگهام انگلستان در سال 1874 مورد آزمایش قرار گرفت در اثر سوزاندن 70 تا 90 درصد از حجم زباله - بسته به مواد تشکیل دهنده آن - کاسته می شد. بنابر این ماموران دفع زباله در دو سوی آتلانتیک منادی توسعه این روش شدند.
در آلمان نخستین کارخانه زباله سوز در سال های 1894 تا 1896 در هانزشتات هامبورگ در پی شیوع بیماری وبا تاسیس شد.
بین سال های 1950 الی 1960 تا حدی روش تولید کود آلی اززباله - کمپوست - در ایالات متحده اعمال گردیده است ولی اولین مرکز رسمی کود آلی در سال 1984 در ایالات دلاویر شروع به کار نمود.
در زمینه بازیافت مواد زباله های شهری در طول جنگ جهانی دوم بازیافت فلزات ، شیشه ، ابریشم و کاغذ و البسه و چرم بطور موفقیت آمیزی در جامعه مورد توجه قرار گرفت و افراد خانه نشین مسئولیت هایی برای اشتراک در کار های جداسازی - جداسازی در مراکز تولید - پذیرفتند و سهمی از کمک به جنگ را به خود اختصاص دادند از سال 1960 که بطری ها و ظروف پلاستیکی و کاغذی متداول شد. در طی تحقیقی که در سال 89 از زنان شهرستان سبزوار نجام شد نشان داد که 87 درصد زنان دارای نگرش مثبتی نسبت به بازیافت بودند در حالی فقط 26 درصد آنها از آگاهی عالی برخوردار بودند .
زنان دارای تحصیلات دانشگاهی در مقایسه با زنانی که تحصیلات غیر دانشگاهی داشتند، از آگاهی بیشتر و مثبتتری برخوردار بودند زنان شاغل در مقایسه با زنان خانه دار از آگاهی بیشتری برخوردار بودند - . - 6 مطالعه ای که در سال 86 در شهر ایلام انجام شد، نشان داد که %54/6 کل افراد جامعه دارای آگاهی مطلوب-%31/1 آگاهی متوسط و %14/3 دارای آگاهی ضعیف در رابطه با بازیافت زباله بودند .نگرش %67/6 کل جامعه پرسش شونده مطلوب، %26/9 متوسط و %5/5 نگرش نامناسبی در رابطه با بازیافت زباله دارند.
نتایج نشان داد که با افزایش سن میزان آگاهی در رابطه با بازیافت زباله کاهش پیدا کرد .ولی در رابطه با نگرش تقریبا عکس این موضوع صادق است، یعنی با افزایش سن میزان نگرش افراد در رابطه با بازیافت زباله افزایش می یابد .میزان آگاهی و نگرش جامعه پرسش شونده در رابطه با بازیافت زباله با افزایش تحصیلات رابطه مستقیم دارد، بطوریکه قشر بیسوادو تا حدی باسواد ابتدایی کمترین آگاهی و کمترین نگرش و دانشگاهیان بیشترین آگاهی و بیشترین نگرش را در رابطه با بازیافت از زباله دارند
بر اساس مطالعه ای که در سال 89 در شهرستان میناب نشان داد که 1/40 درصد افراد، آگاهی مطلوب، 2/38 درصد آگاهی متوسط و 7/21 درصد آگاهی ضعیف در رابطه با بازیافت زباله دارند. نگرش افراد نسبت به بازیافت زباله 7/60 درصد مطلوب، 1/28 درصد متوسط و 2/11 درصد نامطلوب است. با افزایش سن میزان آگاهی افراد در رابطه با بازیافت زباله کاهش پیدا می کند ولی در بحث نگرش عکس این موضوع صادق است. میزان آگاهی و نگرش افراد، نسبت به بازیافت زباله با افزایش تحصیلات رابطه مستقیم دارد
براساس مطالعه ای که در سال 1380 در کرمانشاه انجام شد نشان داده شد که 53 درصد افراد از آگاهی ضعیف، %38 متوسط و تنها %9 از آگاهی خوب برخوردار بودند. در ارتباط با سئوالات نگرشی %4 افراد دارای نگرشی ضعیف، %41 متوسط و %55 نیز از نگرش خوب برخوردار بودند. در بخش عملکردی نیز %69 افراد از عملکرد ضعیف، %25 متوسط و %6 از عملکردی خوب برخوردار بودند. با توجه به نتایج مشخص گردید که اکثریت مردم دارای آگاهی و عملکردی ضعیف می باشند و حتی در بعضی موارد بین آگاهی و نگرش آنها با عملکردهایشان هماهنگی و هم خوانی لازم وجود ندارد
