بخشی از مقاله
بررسی رابطه بین صفات تاریک شخصیت و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان علوم پزشکی
خلاصه
زمینه: سه تایی تاریک برای اشاره به سه صفت اجتماعی ناپسند؛ خودشیفتگی، ماکیاویلی و پسیکوپاتی به کار می رود.
هدف: این تحقیق با هدف بررسی رابطه بین صفات تاریک شخصیت و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان علوم پزشکی اصفهان انجام شد. روش: روش تحقیق حاضر توصیفی- پیمایشی و از نوع همبستگی بوده است. به روش نمونه گیری در دسترس 106 نفر، متشکل از 52 دختر و 54 پسر دانشجوی علوم پزشکی به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، فرم 12 سوالی شخصیت تاریک بود و برای متغییر پیشرفت تحصیلی از معدل کل دانشجویان استفاده شد.
یافته ها: تحلیل داده ها با استفاده از همبستگی پیرسون نشان داد که رابطه بین خودشیفتگی و پیشرفت تحصیلی مثبت و معنادار (>p 0/05) و رابطه بین پسیکوپاتی و پیشرفت تحصیلی، منفی و معنادار است .(>p 0/01) پیشرفت تحصیلی با عامل ماکیاولیستی رابطه معناداری ندارد. همچنین تحلیل رگرسیون به شیوه گام به گام نشان داد که متغییرهای پسیکوپاتی و خودشیفتگی به ترتیب از قدرت پیش بینی بالایی در رابطه با پیشرفت تحصیلی برخوردار هستند.
کلمات کلیدی: شخصیت تاریک، پیشرفت تحصیلی، دانشجویان
مقدمه
سازه های متعددی در روان شناسی شخصیت برای بررسی صفات انسانی مطرح شده است. شخصیت تاریک (سه تایی تاریک(1یکی از سازه هایی است که در پژوهش های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. اصطلاح شخصیت تاریک برای اشاره به سه صفت اجتماعی ناپسند؛ ماکیاولیستی2، خودشیفتگی3 و پسیکوپاتی)4جامعه ستیزی) توسط پولهاوس و ویلیام(2002) 5 مطرح گردید. این سه صفت به نوعی همگی بر شرارت اجتماعی، سردی عاطفی، دورویی و پرخاشگری تمرکز دارند( نقل از جانسون و مک کاین6،.(2012
تیپ شخصیتی »ماکیاولیستی براساس دو دیدگاه عمده: »هدف، وسیله را توجیه میکند« و »صحبت کردن، مطابق میل مردم«، استوار میباشد. ماکیاولیستی تمایل فرد برای فریب دیگران جهت رسیدن به منافع شخصی است (پولهاوس و ویلیام ،.(2002 شخصیت خودشیفته با
1
نشانه های احساس خودبزرگ بینی، اشتغال ذهنی با تخیلات موفقیت ، قدرت ، استعداد، زیبایی ، احساس همه توانی، استثمار در روابط بین فردی و فقدان همدلی مشخص می شود(کاپلان و سادک ،.(2007 پسیکوپاتی یک اختلال شخصیتی متداعی شده با مشکلات رفتاری و اجتماعی متعدد است که پیش آگهی قابل انتظار ضعیفی در بین اختلالات شخصیتی دارد . پسیکوپات ها در کل با عباراتی همچون نداشتن احساس گناه و پشیمانی و سطوح بالای تکانشوری توصیف می شود(هیل1،.(2004
در سالهای اخیر، تلاشهای زیادی در جهت پرداختن به سازه شخصیت تاریک شده است. نتایج پژوهشی در سالهای اخیر نشان می دهد که سطوح بالای شخصیت تاریک در افراد با دستکاری در محیط کار2، (جانسون، اسلمسکی،پارتیکا3،(2012 ، تمایل بیشتر به استفاده از مواد مخدر(جانسون ، کوئینگ و تاست،(2010 ، شوخی های ظلمانی) 4 وسلکا5 و همکاران،(2010، تکانشگری و هیجان خواهی(کریسل،کراسیر و وبستر6،(2013 همراه است. علاوه بر بررسی این صفات در جارچوب روابط انسانی ، کاوانا7 و همکاران(( 2013 در در پژوهشی نشان دادند که افراد با سطوح بالای شخصیت تاریک نگرش های مثبت کمتر و اعمال همراه با ظلم و ستم بیشتری را نسبت به حیوانات نشان می دهند.
همچنین نتایج برخی از مطالعات حاکی از آن است که افراد دارای شخصیت تاریک، نقایص هوشی و شناختی بیشتری را نشان می دهند (لیکن،1995؛ نقل از جانسون و مک کاین،.(2012 اگرچه افراد ماکیاولیستی خود را زیرک و حسابگر در نظر می گیرند ، اما نتایج نشان می دهد که ماکیاولیستی به جای آنکه با هوش عمومی در ارتباط باشد ، بیشتر با انواع خاصی از توانایی های ذهنی همچون ذهن خوانی و هوش هیجانی در ارتباط است(جان و پولهاوس،.(2011 اگرچه جنبه هایی از این صفات با تکانشگری، کوتاه بینی و نقص در استدلال انتزاعی همراه است اما الزاما در افراد دارای نقایص شناختی رایج و شایع نیستند (ابویل8 و همکاران،.(2013 با این حال ، ابویل و همکاران((2013 در فراتحلیلی اظهار داشتند که رابطه ای بین هوش عمومی و صفات تاریک شخصیت وجود ندارد و عوامل دیگری همچون سن، جنس، نمونه و ابزار اندازه گیری در این میان نیز نقش دارند. در پژوهش های دیگری نیز به بررسی رابطه بین صفات تاریک شخصیت و رگه های دیگر شخصیت پرداخته شده است. پولهاوس و ویلیام((2002 در تحقیقی نشان دادند که خودشیفتگی با برونگرایی و باز بودن برای تجربه، همبستگی مثبت و با توافق پذیری ارتباط منفی دارد. همچنین یافته های آنها نشان داد ماکیا ولیستی با توافق پذیری و وجدان رابطه منفی دارد. از دیگر یافته های این تحقیق ارتباط مثبت پسیکوپاتی با برونگرایی و باز بودن برای تجربه و ارتباط منفی آن با وجدان، توافق پذیری و روان رنجوری بود. این نتایج با یافته های لی و آشتون (2005)9 همخوان است. همچنین پژوهش های انجام شده پیرامون تفاوت های جنسیتی مؤید آنست که که بین زنان و مردان در صفات تاریک تفاوت معناداری وجود دارد و مردان نسبت به زنان سطوح بالاتری از شخصیت تاریک را نشان می دهند(جانسون و وبستر،2010؛ کاوانا و همکاران،.(2013
نزدیک به یک قرن است که روان شناسان به صورت گسترده برای شناسایی عوامل پیش بینی کننده پیشرفت تحصیلی10 تلاش می کنند (بینه11 و سیمون12، 1905؛ ثراندیک13، 1920؛ به نقل از پرموزیک و فورنهام، .(2003 در حال حاضر نیز بررسی عوامل مختلف مؤثر بر
پیشرفت تحصیلی مانند سبک های یادگیری1، انگیزش2، پایگاه اقتصادی و اجتماعی در پژوهش های متعددی مطرح است (لانس بری، استیل، استیل، لولند، گیبسون، .(2004
یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی، ویژگی های روانی افراد است. هر فرد برای ورود به اجتماع و در نتیجه رویارویی با موقعیت ها و افراد مختلف به ابزارهایی مانند ساختارهای روانی و ویژگی های شخصیتی مجهز است؛ ابزارهایی که می توانند در مقابله با رویدادهای مختلف زندگی به وی کمک کنند.
در شرایط کنونی در جامعه ما پیشرفت و موفقیت تحصیلی هم برای خانواده ها و دانش آموزان و هم برای جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین، شناخت جنبه های روان شناختی افراد می تواند همانند یک ابزار کمک آموزشی قدرتمند عمل کند. پژوهشگران دریافته اند که پیشرفت تحصیلی تنها پیامد هوش فردی یا امکانات سخت افزاری موجود در محیط نیست بلکه جنبه های روان شناختی افراد مانند رگه های شخصیت و سبک های یادگیری نیز نقش مهمی دارند (بوتاسو، پرینس، الشات و هامکر، .(2000 برای مثال کتل3 (به نقل از اینفانته، سانچز و رودریگز، (2001 عنوان می کند که در گستره موفقیت آموزشی، نقش شخصیت فراتر از نقش هوش است. در تحقیقات اخیر تأکید شده است که عوامل شخصیتی، به ویژه در سطوح بالاترتحصیلات رسمی، در پیش بینی عملکرد تحصیلی نقش به سزایی ایفا می کنند (چامورو- پرموزیک و فارنهام، .(2003 علاوه بر این در تعدادی از مطالعات نشان داده شده است که رابطه بین هوش روانسنجی4 و عملکرد تحصیلی، به ویژه در محیط های دانشگاهی، به مراتب کمتر از اندازه ای مورد انتظار است. بر این اساس، به نظر می رسد که با کمتر بودن توان پیش بینی کننده ی مقیاس های مربوط به توانایی های شخصیتی در سطوح بالاتر تحصیلات رسمی، بر سهم متغییرهای شخصیتی افزوده می شود (فارنهام و همکاران، .(2003 بر این اساس در پژوهش حاضر نیز به بررسی تأثیر صفات تاریک شخصیت بر پیشرفت تحصیلی پرداخته شد.
روش:
روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است.
جامعه و نمونه: جامعه پژوهش حاضر شامل کلیه دانشجویان علوم پزشکی اصفهان بود که 102 نفر از آن ها با روش نمونه گیـری در دسـترس انتخاب شدند.
ابزار پژوهش:
مقیاس سه عاملی شخصیت تاریک : این مقیاس در سال 2010 توسط جانسون و وبستر 5تهیه شد و دارای 12 سوال اسـت و بـرای ارزیـابی سه بعد شخصیت تاریک (پسیکوپاتی،ماکیاولیستی و خودشیفته) به کار می رود. شیوه ی نمره گذاری این مقیاس بر اساس طیـف لیکرتی(کـاملاً در مورد من درست است، تاحدی در مورد من درست اسـت، اصـلاً در مـورد مـن درسـت نیسـت)تنظیم شـده اسـت. در ایـران هنجاریـابی ایـن پرسشنامه توسط قمرانی، صمدی ، تقی نژاد و شمسی((1392 روی نمونه ای با حجم 145 نفر از بین دانشجویان دانشگاه علـوم پزشـکی اصـفهان صورت گرفته که ضریب همبستگی بین خرده مقیاس ماکیاولیستی با نمره کل مقیاس شخصیت تاریک 0/83، خرده مقیاس پسـیکوپاتی بـا نمـره کل 0/76 و خرده مقیاس خودشیفتگی 0/75برآورد شده است. همچنین ضرایب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس، خرده مقیاس ماکیاولیسـتی ، خرده مقیاس خودشیفتگی و خرده مقیاس پسیکوپاتی به ترتیب 0/81، 0/92، 0/68و 0/40 برآورد گردید. علاوه بر ایـن ضـریب پایـایی تنصـیف مقیاس شخصیت تاریک نیز 0/78 محاسبه شد(قمرانی و همکاران، (1392 وبرای اندازه گیری پیشرفت تحصیلی، از شاخص معدل استفاده شد.
تحلیل داده ها از طریق ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون به شیوه گام به گام انجام شد.
