بخشی از مقاله
بررسی و تحلیل ضوابط پارکینگ در طرح تفصیلی شهر رشت ( با تأکید بر کاربری مسکونی)
چکیده:
یکی از مسائلی که در رابطه با ساخت و سازها در سطح شهر جهت اخذ پروانه ساختمانی باید رعایت گردد، رعایت ضوابط پارکینگ می باشد که این ضوابط اصولاً در طرح تفصیلی شهرها منعکس می گردند. آخرین طرح تفصیلی شهر رشت مصوب سال 1372 می باشد که به موجب آن ضوابطی هرچند محدود و مختصر جهت پارکینگ مسکونی ارائه شده است. با توجه به نقایص موجود در ضوابط طرح تفصیلی شهر رشت و همچنین مشکلات به وجود آمده در بناهای احداثی ناشی از شفاف نبودن ضوابط مربوط به نحوه پارک خودرو و از سویی افزایش تعداد خودرو در سطح شهر در تاریخ 1391/10/18، پیوست شماره 2 ضوابط طرح تفصیلی شهر رشت با عنوان ضوابط جدید پارکینگ تصویب و تنها کمتر از گذشت یک سال از ابلاغ ضوابط جدید پارکینگ، در تاریخ 1392/9/18، تغییراتی دوباره تحت عنوان متمم ضوابط پارکینگ قبلی ایجاد و رعایت کلیه مفاد این ضوابط تا زمان تصویب طرح تفصیلی جدید، برای کلیه درخواست های اخذ پروانه الزامی گردید.مقاله حاضر به مطالعه ضوابط پارکینگ (مسکونی) در سه دوره زمانی اشاره شده پرداخته و با بررسی نیازها، مشکلات و نتایج حاصله تحلیلی بر روند این تغییرات داشته است. این تحقیق دارای روشی توصیفی- تحلیلی بوده که در این راستا با استفاده از شیوه اسنادی و کتابخانه ای و با بهره گیری از منابع موجود، اطلاعات مورد نظر جمع آوری و سپس مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته اند.
واژگان کلیدی: طرح تفصیلی، ضوابط پارکینگ، کاربری مسکونی، خودرو، رشت
-1 مقدمه:
طرح جامع دوم شهر رشت در سال 1369 به تصویب رسید و متعاقب آن طرح تفصیلی شهر رشت در سال 1372 به همراه نقشه های آن توسط کمیسیون ماده 5 تصویب و به شهرداری رشت ابلاغ گردید که البته در سال 1376 طرح تفصیلی لاکان نیز به این مجموعه اضافه گردید. طرح جامع سوم شهر رشت نیز در سال 1389 تصویب گردید اما تا کنون طرح تفصیلی این شهر نهایی و ابلاغ نشده است و همچنان طرح تفصیلی مصوب سال 1372 ملاک عمل بوده و تنها در مواردی ضوابطی تحت عنوان پیوست طرح تفصیلی شهر رشت تدوین و به شهرداری رشت ابلاغ گردیده اند.
با توجه به نقایص موجود در ضوابط طرح تفصیلی شهر رشت و همچنین مشکلات به وجود آمده در بناهای احداثی ناشی از شفاف نبودن ضوابط مربوط به نحوه پارک خودرو و از سویی افزایش تعداد خودرو در سطح شهر و نیاز به ایجاد مکان مناسب پارکینگ در کلیه فضاهای شهری، طبق بند 16 مصوبه کمیسیون ماده 5 مورخ 1391/10/18، پیوست شماره 2 ضوابط طرح تفصیلی شهر رشت با عنوان ضوابط جدید پارکینگ به شهرداری رشت ابلاغ و رعایت آن تا زمان ابلاغ طرح تفصیلی جدید الزامی گردید.قابل توجه اینکه تنها کمتر از گذشت یک سال از ابلاغ ضوابط جدید پارکینگ، طبق بند 1 صورتجلسه کمیسیون ماده 5 مورخ 1392/9/18، تغییراتی دوباره تحت عنوان متمم ضوابط پارکینگ قبلی (مصوب (1391/10/18 ایجاد و رعایت کلیه مفاد این ضوابط تا زمان ابلاغ طرح تفصیلی جدید به شهرداری رشت، برای کلیه درخواست های اخذ پروانه ساختمانی که بعد از ابلاغ این ضوابط مصوب در شهرداری ثبت شده اند، الزامی گردید.
مقاله حاضر سعی بر این دارد تا به مطالعه ضوابط پارکینگ (مسکونی) در طرح تفصیلی شهر رشت مصوب سال 1372 و ضوابط جدید مصوب کمیسیون ماده 5 در تاریخ های 1391/10/18 و 1392/9/18 پرداخته و با بررسی نیازها، مشکلات و نتایج حاصله تحلیلی بر روند این تغییرات داشته باشد. لازم به ذکر است که بررسی و ارزیابی ضوابط پارکینگ در رابطه با کلیه کاربری ها همچون تجاری، آموزشی، درمانی، اداری، ورزشی و ... مبحثی بسیار طولانی بوده و در این مقال نمی گنجد و با توجه به اینکه در رابطه با پارک خودروها در شهر رشت، پارکینگ جهت کاربری مسکونی بیشترین تقاضا را داشته و همچنین مسائل و مشکلاتی که در این رابطه شهروندان بیشتر با آن مواجهند مربوط به این کاربری می باشد، موضوع مورد مطالعه در این پژوهش حول کاربری مسکونی خواهد بود.
-2 روش تحقیق:
مقاله حاضر با مطالعه ضوابط پارکینگ در طرح تفصیلی شهر رشت جهت کاربری مسکونی در سه دوره زمانی مختلف، به مقایسه، تحلیل و در نهایت بررسی اثرات این ضوابط بر زندگی شهروندان و همچنین تحلیل ذی نفعان و ذی نفوذان در اثر این تغییرات خواهد پرداخت. بر این اساس تحقیق حاضر با توجه به ماهیت موضوع دارای روشی توصیفی- تحلیلی است که در این راستا با استفاده از شیوه اسنادی و کتابخانه ای و با بهره گیری از منابع موجود، اطلاعات مورد نظر جمع آوری گردیده و با مقایسه ضوابط فوق در سه دوره زمانی اشاره شده، مورد ارزیابی قرار می گیرد.
-3 تعریف واژه های کلیدی :
در این بخش جهت روشن شدن برخی واژه ها و اصطلاحات ذکر شده در این نوشتار، تعاریفی از آنها ارائه می گردد. پارکینگ: فضایی است که مطابق معیارهای تعیین شده در این ضوابط، امکان پارک خودروی متعارف در آن وجود داشته باشد. پارکینگ سرپوشیده: پارکینگی است که در فضای پیلوت و در زیر ساختمان و زیرزمین یا به صورت طبقاتی احداث می شود.
پارکینگ روباز: پارکینگی است که در فضای باز، حداکثر در %25 سطح کل قطعه زمین و در خارج از مقر اصلی ساختمان که جانمایی آن با جدول فضای سبز در سایت پلان، طراحی و اجرا می شود.
پارکینگ مکانیزه: پارکینگی است که در آن انتقال خودرو به محل پارک به صورت خودکار و توسط دستگاه های مکانیکی انجام می شود.
ابعاد پارکینگ: ابعاد لازم برای پارک خودرو، حداقل مستصیل 2/5 × 5 متر است.
دسترسی ورود و خروج: مسیر تردد خودرو از بر قطعه تا محل پارکینگ که جزئیات آن منطبق بر ضوابط و به شکل مسطح یا شیبدار است.
واحد مسکونی: عبارت است از کلیه ساختمان هایی که برای سکونت افراد و یا خانواده ساخته می شود و شامل اتاق، آشپزحانه و سرویس های لازم باشد.
زیربنای مفید مسکونی: شامل سطح قابل بهره برداری اعم از فضای مسکونی و مساحت بالکن واحد مسکونی به کسر راه پله و آسانسور و سایر مشاعات است.
(ضوابط جدید پارکینگ در شهر رشت، 1391 و قوانین، مقررات و مصوبات محاسبه عوارض شهرداری رشت، 1392)
-4 ضوابط پارکینگ در شهر رشت در سه دوره زمانی مختلف:
-1-4 ضوابط طرح تفصیلی شهر رشت مصوب سال :1372
فصل پنجم از طرح تفصیلی شهر رشت مصوب سال 1372 به موضوع ضوابط و مقررات این طرح در قالب مناطق مسکونی، تجاری، آموزشی، اداری، درمانی، مذهبی، ورزشی، جهانگردی و پذیرایی، آموزش عالی، صنعتی، انبار، پایانه ها، فضای سبز، پارکینگ های مشترک و عمومی و منطقه استحفاظی می پردازد.ضوابط ارائه شده جهت پارکینگ در منطقه مسکونی طبق بند 5-1-3-3 به شرح زیر می باشد:
جدول (1)
تعداد پارکینگ جهت واحدهای مسکونی در طرح تفصیلی رشت(طرح تفصیلی شهر رشت،مصوب 1372، ص(5-14
-2-4 ضوابط جدید پارکینگ در شهر رشت (پیوست شماره 2 طرح تفصیلی رشت) مصوب :1391/10/18
طبق بند 16 مصوبه کمیسیون ماده 5 مورخ 1391/10/18 (ضوابط جدید پارکینگ) کلیه ضوابط در رابطه با پارکینگ مسکونی به شرح ذیل می باشد :
-1 تعیین تعداد پارکینگ مسکونی:
جدول(2)
جدول تعیین تعداد پارکینگ مسکونی مصوب 1391/10/18
تبصره :1 برای ساختمان های مسکونی ویلایی، پارک فقط یک خودرو در محوطه، به شکل بارانداز سرپوشیده مجزا از ساختمان (بدون دیوار) مجاز است و جزء سطح اشغال محسوب نمی گردد. حداکثر سطح مجاز جهت سرپوشیده کردن 25 مترمربع می باشد. تبصره :2 برای واحدهای مسکونی به مساحت زیربنای مفید بیشتر از 150 مترمربع، با لزوم در نظرگیری تعداد دو (2) پارکینگ برای هر واحد، جانمایی خودروهای آن واحد، به نحوی که فقط مزاحم یکدیگر باشند، بلامانع است.
چند تبصره:
تبصره شماره :1 تعداد پارکینگ مورد نیاز ساختمان ها و مجتمع هایی که از عملکردها، کاربری ها و تصرف های متنوعی برخوردار است، معادل مجموع تعداد حداقل پارکینگ های لازم برای هر یک از کاربری و تصرف ها، بر اساس این ضوابط است.
ضمناً پارکینگ های مسکونی در مجموعه های مختلط باید ازپارکینگ سایر تصرف ها و کاربری ها کاملاً مجزا و با در ورودی جداگانه طراحی گردند.
تبصره شماره :2 در جداول فوق چنانچه به نوع پارکینگ اشاره نشده باشد، منظور پارکینگ سرپوشیده است.
تبصره شماره :3 در محاسبه تعداد پارکینگ مورد نیاز، اگر نتیجه عدد اعشاری باشد، برای قسمت اعشاری کمتر از پنج (5)، ملاک عدد صحیح و برای پنج (5) و بیشتر، ملاک عدد صحیح بالاتر است.
-2 ضوابط عام احداث پارکینگ:
-1-2 محل استقرار پارکینگ با توجه به ضوابط اعلام شده در این بخش و سایر ضوابط طرح تفصیلی در پیلوت و زیرزمین " در محدوده سطح اشغال مجاز" و در فضای باز، با رعایت تمهیدات فنی و ایمنی است.
-2-2 در نظر گرفتن پارکینگ در سایه کنسول، چنانچه مساحت آن به عنوان سطح اشغال محسوب گردد، مجاز است.
-3-2 نحوه جانمایی خودروها در پارکینگ، باید با توجه به ستون گذاری تعیین گردد. در این خصوص لازم است موقعیت و ابعاد ستون گذاری بر اساس نقشه های سازه، بر روی پلان معماری پارکینگ منعکس گردد.
-4-2 محل مناسب پارکینگ که می تواند به صورت مسقف تأمین شود، بر روی نقشه هایی که برای صدور پروانه ساختمانی به شهرداری یا سایر مراجع قانونی ارائه می شود، باید مشخص گردد.
-5-2 تأمین دسترسی مستقیم پیاده به فضای پارکینگ از طریق پله و آسانسور به طبقات، بر اساس مقررات ملی ساختمان الزامی است.
-6-2 محل پارکینگ در کلیه کاربری ها و تصرفات، حتی المقدور در همان محل، یا پارکینگ مناسب، در قطعه زمین دیگر در فاصله حداکثر 200 متری معابر پیرامون، تأمین گردد. در این صورت صدور پروانه ساختمان از طرف شهرداری منوط به تصویب قانونی محل پارکینگ، توسط کمیسیون ماده 5 می باشد.
-7-2 بازشوی هرگونه در ( اعم از در پارکینگ و در عابر) به سمت معبر عمومی ممنوع است.
-8-2 در کلیه کاربری ها و تصرف ها، تعبیه محل پارک خودروی دیگر (پارکینگ مزاحم) در مسیر ورود و خروج خودرو به محل پارک، مجاز نیست.
تبصره شماره :1 در کلیه مواردی که پارکینگ هر واحد ساختمان (مسکونی و یا غیر مسکونی)، خارج از آن و در پارکینگ های اختصاصی دارای اسناد رسمی، تأمین می شود، ذکر شماره و نام پارکینگ و حدود اربعه آن در صورت مجلس تفکیکی و اسناد ثبتی واحد مذکور، الزامی است.
تبصره شماره :2 احداث پارکینگ های طبقاتی اختصاصی محلی، در محدوده هایی از شهر که تأمین پارکینگ امکان پذیر نیست، به ویژه در بافت های فرسوده، با رعایت ضوابط فنی مربوطه، با تصویب در کمیسیون ماده 5، مجاز است.
تبصره شماره :3 حداقل مساحت ملک برای احداث پارکینگ های طبقاتی محله ای دارای شیبراهه، 300مترمربع با سطح اشغال %80 و برای پارکینگ های مکانیزه محله ای، 100 مترمربع است.
تبصره شماره :4 لازم است نقشه های پارکینگ طبقاتی در کمیسیون ماده 5 تصویب گردد.
-9-2 تأمین دسترسی سواره به پارکینگ در قطعات مالکیت، واقع در بر خیابان های با عرض 20 متر و بالاتر با ظرفیت 24 واحد پارکینگ و کمتر از آن، که امکان دسترسی ثانویه از گذرهای بن باز با عرض 10متر و بیشتر را نیز دارند، صرفاً از طریق دسترسی ثانویه قطعات مالکیت مجاز می باشد و دسترسی آنها به خیایان، برای عبور پیاده در نظر گرفته شود.
-10-2 احداث در ورودی و خروجی پارکینگ، در پخ دو گذر ممنوع است.
-11-2 احداث در سرتاسری در بر قطعه مالکیت، جهت تأمین ورودی پارکینگ، ممنوع است.
تبصره شماره :1 برای قطعات تفکیکی برساز، با بر کمتر از 12 متر، تأمین یک (1) در ورودی خودرو (بازشو) با حداکثر عرض 4 متر و از 12 تا 16 متر، دو (2) در پارکینگ و از 16 متر بالاتر، حداکثر سه (3) در پارکینگ، مجاز است.
برای قطعات عقب ساز، با بر کمتر از 16 متر، حداکثر یک (1) در پارکینگ و بر 16 متر و بالاتر، دو (2) در پارکینگ، مجاز است.
تبصره شماره :2 اختصاص عرض حداکثر 1/5 متر 150) سانتیمتر) جهت تأمین در ورودی پیاده، در بر قطعه مجاز است.
-12-2 تأمین پارکینگ، مازاد بر تعداد لازم، در کلیه کاربری ها با رعایت سایر بخش های این ضوابط، مجاز است.
-13-2 برای ارتباط پارکینگ به شبکه معابر پیرامونی با عرض 20 متر و بالاتر، در پارکینگ های عمومی و بناهای دارای 25 واحد پارکینگ و بیشتر، رعایت موارد زیر توصیه می شود:
الف- گردش ترافیک داخل پارکینگ هم جهت با گردش ترافیک در خیابان های اطراف باشد. ب- عدم تداخل با ترافیک متوقف در تقاطع در زمان چراغ قرمز ج- عدم تداخل با ممنوعیت گردش ها د-کنترل اثرات ترافیک شبکه مخصوصاً در تقاطع های اطراف
ه- تعبیه ورودی پارکینگ در گذر ثانویه برای فطعات مالکیت که بیش از یک بر دارند.
-14-2 احداث پارکینگ عمومی از سوی شهرداری با رعایت ضوابط فنی و ایمنی مجاز است.
-15-2 در کلیه کاربری ها، در صورت تأمین پارکینگ عمومی اضافه بر تعداد الزامی، از طریق احداث تعداد طبقات زیرزمین، از اضافه تراکم ساختمانی علاوه بر میزان مجاز برخوردار می گردند.
-20-2 در ساختمان های عمومی که دارای کاربری مختلط با واحدهای مسکونی هستند، تفکیک پارکینگ بخش های مسکونی از دیگر بخش ها الزامی است.
-23-2 حداقل عرض راهروها در کلیه پارکینگ ها بر اساس زاویه قرارگیری اتومبیل، به شرح جداول و تصاویر زیر است:
