بخشی از مقاله
برنامه ریزی و سازماندهی نت ناب
چکیده
نگهداری و تعمیرات ناب کاربرد اصول ناب در محیط تعمیرات و نگهداری می باشد. موفقیت ناب در یافتن روش های کارا در حذف اتلاف نهفته است. به کار گیری این اصول در فعالیت های نت، کاهش هزینه، کیفیت بالاتر و در نهایت بهره وری و سود بیشتر را به دنبال دارد.در این مقاله به بررسی مفهوم نت ناب،روش های بکارگیری آن،منافع حاصله و نیز ضرورت برنامه ریزی و زمانبندی در نت ناب میپردازیم.
واﮊه های کلیدی: ناب – اتلاف – کانبان نت – برنامه ریزی و زمانبندی.
۱- مقدمه
خاستگاه تولید ناب سیستم تولیدی تویوتا می باشد[11]، که بر پایه یک اصل ساده بنا شده است: ”شناسایی سیستماتیک اتلاف و حذف آن جهت کاهش هزینه ها . “
در تفکر مدرن ازآن رو ناب نامیده می شود که می تواند شیوه ای را فراهم آورد که از طریق آن با کمترین، بیشترین را به انجام رساند. [9] یک حقیقت در مورد تولید ناب این است که دستیابی به ناب در یک وضعیت با ثبات بدون وجود تجهیزات قابل اطمینان ممکن نخواهد بود؛ و نگهداری و تعمیرات( نت ) باید یک استراتژی کلیدی باشد. ”نگهداری و تعمیرات “ به معنای حفظ یک سطح مطلوب عملکرد می باشد، نه تعمیر سریع تجهیزات.
حرکت موفقیت آمیز به سوی نت ناب مستلزم یک موقعیت استوار کسب و کار به منظور بهبود عملکرد و قابلیت اطمینان تجهیزات، و نیز رویکرد بنیادی متفاوت از آنچه که تا حال در مورد فعالیت های نت صورت گرفته، می باشد.
عملیات نت بر روی جلوگیری از خرابی تجهیزات و تعمیر آنها متمرکز است. اغلب دپارتمان های نت فعالیت های خود را به معنی " حذف اتلاف " نمی دانند . در حقیقت، حرکت از استراتژی نت واکنشی به نت کنش گرایانه با تمرکز مقدماتی بر روی حذف اتلاف در اقدامات نت و سیستم مدیریتی، ساده تر صورت می گیرد. خصوصا این امر در مورد شرکت هایی که هم اکنون تحت یک سیستم تولیدی ناب اجرا می شوند صادق است.
۲- ناب چیست؟
ناب، مجموعه ای از اصول، مفاهیم و تکنیک ها برای کمک به یافتن و حذف اتلاف می باشد. به طور خلاصه ناب ساده سازی، استفاده کمتر و کار بیشتر می باشد.[6]
۲-۱ - فواید ناب
موفقیت ” ناب “ در یافتن روش های کارآمد در حذف اتلاف نهفته است. فواید ناب حذف اتلاف، افزایش سود، رضایت مشتری، مشارکت کارکنان، تضمین بقای سازمان، کاهش زمان سیکل فرآیند، بهبود بهره وری و... می باشد.
۲-۲- ابزار های ناب
از جمله ابزارهای ناب عبارتنداز:
• نت بهره ور فراگیر1
• نقشه برداری جریان ارزش٢
• استاندارد سازی کار
• مدیریت دیداریS ۵ 3
• سیستم کششی کانبان
• تسطیح تقاضا / تولید4
• چیدمان سلولی
• تغییر سریع5
• پوکا یوکه و جیدوکو٦
• کایزن
• و ... .[7, 10]
که ارتباط بین آن ها را می توان در نمودار روابط ناب مشاهده نمود (شکل۱).
۳- نگهداری و تعمیرات(نت)
عملیات نت (در مقابل دوباره سازی یا تعمیر) به عنوان عملیات دپارتمانی توصیف می شود که روی نگهداری تسهیلات و تجهیزات در وضعیت عملیاتی و سرویس دهی تمرکز دارد.ارتباط بین عناصر اجرایی این فعالیت ها در هرم مدیرت نت آورده شده است(شکل۲).
از کار افتادگی تجهیزات ظرفیت سیستم ها را به هدر می دهد که این اتلاف هرگز قابل جبران نمی باشد. جهت حذف این اتلافات باید از نت واکنشی به سمت نت کنشی حرکت نمود. این امر نیازمند تعهد بلند مدت مدیریت و اقدامات نت جهت حذف اتلاف بوده و در راستای رسیدن به اهداف ناب ضروری است.
۳-۱- هفت فرم اتلاف در نت
مفهوم محوری تولید ناب حذف هفت فرم اتلاف می باشد. این مفهوم می تواند به همان میزان در نت نیز یاری دهنده باشد.
١. فعالیت های مازاد در نت یک اتلاف کلیدی در کارخانجات تولیدی، تولید مازاد می باشد. فعالیت هایی که غالبا اجرا شده، در صورتی که هیچ نوع ارزش افزوده ای نداشته یا اینکه مشتریان تمایلی برای خرید آن ها ندارند. در نت این اتلاف به این صورت بیان می شود: اجرای فعالیت های نت پیشگیرانه و پیشگویانه در فواصلی کوتاهتر از فواصل بهینه که منجر به فعالیت های مازاد نت می گردد. نت پیشگیرانه ی غیر ضروری صد در صد اتلاف است.
۲. انتظار انتظار در حوزه نت شامل انتظار کشیدن دپارتمان های تولید برای پرسنل نت جهت سرویس دهی می باشد. انتظار برای ابزار، مستند سازی قطعات،انتظار برای حمل ونقل و دیگر موارد مشابه نیز جزﺀ این فرم اتلاف محسوب می شوند.
انتظار یک فعالیت دارای ارزش افزوده نمی باشد و باید حذف شده و یا به طور وسیعی کاهش یابد. از این رو فعالیت های برنامه ریزی و زمانبندی نت را به طور هماهنگ با تولید انجام دهید. قطعات و مدارک را نزدیک محل انجام کار قرار دهید. ابزارهای بیشتری خریداری کرده و در نزدیکی محل مورد استفاده آن ها انبار کنید.
۳. حمل و نقل اگر از افراد کارخانه بپرسیم که کارکنان نت چه می کنند، پاسخ آن ها ” قدم زدن “ می باشد. ابزارهایی که
بسیار دورتر از محل انجام کار انبار می شوند، قطعات پر کاربردتر که از قبل مونتاﮊ نشده اند، مستند سازی هایی که باید صورت گیرند و سفارشات کاری برای ماشین هایی که در دسترس نیستند، همگی موجب حمل ونقل اضافی می گردند. پرسنل نت زمان زیادی را صرف قدم زدن می کنند که اکثر آن ارزش افزوده ای را به فرآیند اضافه نمی کند.
۴. اتلاف مربوط به فرآیند در نت واکنشی یا پس از خرابی، تعمیرات عموما برای رساندن هرچه سریع تر ماشین آلات به سطح سرویس دهی هدایت می شوند، به طوری که گاهی اوقات موجب از دست دادن فرصت جهت اجرای تعمیرات با کیفیت تر و طولانی مدت تر می گردد. برنامه ریزی و زمانبندی نت مشابه آماده سازی جهت تولید بوده و کلیدهایی جهت حذف اتلاف مربوط به فرایند می باشد .
۵. موجودی یک انبار معمول موجودی نت شامل ٥ درصد مواد مورد نیاز و ٣٥ درصد مواد متروک یا موادی که به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند، می باشد. به علاوه موجودی مخفی نیز ممکن است به صورت غیر رسمی نگهداری شود تا در دسترس بودن را در مواقع ضروری تضمین نماید. سازمان دهی یک استراتژی ذخیره ناب، اتلاف ایجاد شده توسط موجودی های مخفی و متروک را حذف خواهد کرد. موجودی جهت عملیات نت شامل انباشته های سفارشات کاری می باشد. مشابه موجودی فیزیکی، موجودی کاری بیش از حد در نت به معنای پاسخگویی کند خرابی های دور از انتظار می باشد. انباشته های موجودی کاری نت به معنای برنامه ریزی و زمانبندی ناکارا می باشد .
۶. حرکت
حرکت اتلافی یا فرآیند غیر ضروری در عملیات نت معمولا در حیطه وظایف PM١ قرار می گیرد که هیچ نوع ارزش افزوده ای روی خروجی ندارد . برای مثال بازرسی ماهیانه PM روی یک پمپ که در طول سال هیچ نوع تغییر وضعیتی نداشته است، باید در فواصل طولانی تر مثل سالانه یا هر شش ماه یکبار بسته به درجه بحرانی بودن آن تجهیزات صورت گیرد.
۷. عیوب چند بار کار بایستی تکرار شود تا به طور صحیح انجام شود؟ برگشت کار به علت تعمیر نامناسب منبع عظیمی از اتلاف می باشد. به کارگیری ابزارهایی همچون تجزیه و تحلیل علل ریشه ای می تواند تضمین دهد که عمل مناسبی جهت حذف منبع عیب صورت گرفته است. آموزش مناسب و دستورالعمل های کامل به حذف عیوب کمک می کنند.
۴- نت ناب
جهت حذف ویا به حداقل رساندن اتلاف در نت، به کارگیری نت ناب ضروری است. نت ناب کاربرد اصول ناب در محیط نگهداری و تعمیرات می باشد. نت ناب، عملیات نگهداری و تعمیرات کنش گرایانه است که توسط فعالیت های برنامه ریزی و زمانبندی شده نت برای رسیدن به منافعی چون افزایش قابلیت اطمینان، بهره وری، کارایی، کیفیت و سودآوری تلاش می کند.
مراحل اجرایی جهت انجام این امر ابزارهای ناب هستند؛ شامل:
• نت بهره ور فراگیر
• نگهداری بر پایه قابلیت اطمینان١
• عملکرد سطح بالا، تیم های کاری خود محور متشکل از کارشناسان چند مهارته
• منطق تصمیم گیری
• برنامه های 5S
• کایزن [4]
• اثربخشی کلی تجهیزات٢
• برقراری استاندارد کاری
• تکنیک ها و ابزارهای مدیریت دیداری
• سیستم های تیان٣
• تکنیک های خطا ناپذیر٤ [3]
• و ...
فعالیت های نت ناب توسط یک انبار توزیع 5MRO که قطعات و مواد مورد نیاز را بر پایه JIT٦ تامین می کند و هم چنین توسط یک گروه مهندسی نت پشتیبانی می گردد. وظایف گروه مهندسی شامل تجزیه و تحلیل علل ریشه ای شکست٧ ،
تجزیه و تحلیل قطعات خراب، تجزیه و تحلیل اثربخشی رویه های نت، تجزیه و تحلیل نت پیشگویانه٨ و تجزیه و تحلیل روندی نتایج حاصل از نظارت بر شرایط می باشد.
