بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله درصدد بررسی تأثیرات ظهور داعش در سوریه و عراق بر معادلات سیاسی و تحولات قدرت در خاورمیانه است. هدف نشان دادن تحولاتی است که با ظهور داعش در منطقهی خاورمیانه رویداده و شناخت چگونگی این تحولات است. ازاینرو سؤال اصلی آن است که داعش چه تأثیراتی برمعادلات سیاسی خاورمیانه گذاشته است؟برای پاسخ به این پرسش از نظریه واقعگرایی نوکلاسیک استفادهشده است.
بررسیهای این مقاله نشان میدهد ظهور داعش در خاورمیانه موجب پیامدهای جدی شده است. حضور بیشتر روسیه برای جلوگیری از سقوط دولت بشار اسد یکی از این پیامدهاست. روسها برای این حضور روی متحدان خود مانند جمهوری اسلامی ایران تکیه کردند و این موجب نزدیکی روابط دو کشور شد. پیامد دیگر داعش افزایش اسلامهراسی در خاورمیانه و جهان است. در کنار اینها قومیتهایی مانند کرد های سوریه، عراق و ترکیه از خلأ قدرت استفاده کردهاند و خواهان استقلال یا سهم بیشتری از قدرت برای خود هستند. داعش علاوه بر این مسائل موجب تضعیف جبههی مقاومت در مقابل رژیم صهیونیستی شد و نیرویی که روزبهروز برای مقابله با این رژیم تقویت میشد در حال هدر رفتن برای سرکوب یک جنگ داخلی داخل جهان اسلام است.
از سویی دیگر بحران داعش موجب افزایش واگرایی در جهان اسلام و خاور میانه همچنین تاثیرات منفی بر اقتصاد و توسعه در منطقه شده است.در این مقاله سعی بر آن است دریک چارچوب تحلیلی مهمترین اثرات بر منطقه داعش تجزیهوتحلیل شود تا بتواند راه را برای پیشبینی تحولات آیندهی خاورمیانه روشنتر کند.متغیر ثابت این پژوهش داعش و متغیر وابسته آن تحولات قدرت در منطقه خاور میانه در نظر گرفته شده است.
-1 مقدمه
پس از 11 سپتامبر و حملهی آمریکا و متحدان آن به خاورمیانه در طی دههی گذشته خلأ قدرت ایجادشده موجب شکلگیری زمینه برای گروههای افراطی شد. در میان کشورهایی از منطقه مانند عربستان، قطر و دیگر کشورهای عربی برای گسترش اسلام وهابی در جهت افزایش نفوذ خود خاورمیانه در مقابل محور مقاومت که ایران طلاییه دار آن است، تلاش خود را برای تجهیز گروه تروریستی داعش صورت دادند.
داعش که خشونت را روش خود برای ایجاد ترس در مناطقی که مقاومت میکنند قرارداد موجب مخالفتهای شدید در جبههی حامیان غربی این کشورهای عربی فراهم آورد. با نشان دادن اعدامهای وحشتناک خبرنگاران کشورهای غربی، افکار عمومی و ساختار داخلی این کشورها توانست برداشت دولتمردان غربی را وادار به رویارویی با این گروه تروریستی کند. اما در این میان داعش به هر سرانجامی که برسد بههرحال دارای تأثیراتی بر خاورمیانه بوده است. سؤالی که در اینجا مطرح میشود این است که تأثیرات داعش بر خاورمیانه چه بوده است؟
یکی از مهمترین موضوعاتی که مطرح میشود تأثیرات داعش بر خاورمیانه است. داعش بر مسائل اقتصادی و روابط سیاسی در خاورمیانه تأثیراتی داشته است. اهمیت و ضرورت بررسی این تأثیرات این است که فهم مسائل منطقه خاورمیانه با توجه به اینکه کشور در این منطقه واقعشده است میتواند در اتخاذ مواضع و استراتژیهایی که در جهت منافع ملی کشور مفید باشد. پرسشهایی که این مقاله درصدد پاسخگویی به آنها است عبارتاند از: تأثیر داعش بر آیندهی ژئوپلیتیک خاورمیانه چیست؟ کدامیک از کشورها حامی داعش بودهاند و هدف آن چیست؟ با خلأ قدرت موجود در عراق و سوریه اقلیتهای مذهبی چه خطراتی برای تمامیت ارضی کشورهای منطقه ایجاد کردهاند؟
این مقاله با فرض اینکه داعش یک گروه تروریستی است و اندیشهی آن هیچ ارتباطی به اسلام راستین ندارند به بررسی و پاسخگویی سؤالات فوق پرداخته است. بر این اساس ابتدا چارچوب نظری بحث تبیین خواهد شد. پس از چارچوب نظری به تأثیر داعش برافزایش اختلافات مذهبی پرداخته خواهد شد. سپس تأثیر داعش برافزایش خشونت در منطقهی خاورمیانه بررسی میشود. پسازآن به بررسی مسائلی ازجمله تأثیر داعش بر گسترش اختلافات فرقهای، نزدیک شدن جمهوری اسلامی ایران و روسیه در مسائل منطقه، تضعیف جبههی مقاومت اسلامی مقابل رژیم صهیونیستی و گسترش اسلامهراسی براثر ظهور داعش پرداخته خواهد شد.
-2 چهارچوب نظری
نظریهی بهکاررفته در این مقاله واقعگرایی نوکلاسیک است. این نظریه که به دلیل پذیرش اصولی هم چون آنارشی بودن نظام بینالملل و اهمیت خودیاری و تلاش برای بقا در چنین نظامی یکی از شاخههای مکتب واقعگرا محسوب میشود به علت آنکه واقعگرایان نوکلاسیک بعضی از بینشهای رئالیسم کلاسیک را قبول کردهاند، آنها را کلاسیک مینامند اما موضوعاتی مانند سطح تحلیل3سیاست بینالملل، و تأکید بر مقوله آنارشی نقطه اصلی تمایز با رئالیسم کلاسیک هست، یعنی نوکلاسیکها در سطح تحلیل از سطح خرد یعنی دولت ملیِ رئالیسم کلاسیک فراتر میروند
در تحلیل سیاست خارجی دولتها سطح تحلیل واحدها و بازیگران و نیز عناصری مانند ساختار دولت و روانشناختی نخبگان هم حائز اهمیت میباشند. بهعبارتدیگر اعتقادات و باورهای تصمیم سازان بهشدت بر رابطه میان قدرت نسبی و سیاست خارجی تأثیر میگذارد - . - ROSE,1998: 152 این مورد از کلیدیترین تمایزات بین نوواقعگرایی و واقعگرایی نوکلاسیک است. به همین جهت است که در مقایسه با نوواقعگرایی، از دیدگاه نوکلاسیکها در تحلیل مواردی که افکار و عقاید دینی و ایدئولوژیک صاحبان
