بخشی از مقاله
چکیده
امروزه بانک ها به عنوان مهم ترین عنصر بازار پولی نقش بسیار مهمی را در اقتصاد کشور ما ایفا می کنند. با گسترش بازارهای مالی، فعالیت بانکها و مؤسسات مالی ابعاد گسترده تری به خود گرفته و بدون شک توسعه اقتصادی بدون توجه به نقش بانکداری و بازارهای پولی امکان پذیر نیست. لذا با توجه به اهمیت موضوع این مطالعه به دنبال بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر تجهیز منابع بانکی در خراسان - رضوی، شمالی، و جنوبی - در بازه زمانی 1386-1391 است. نتایج مطالعه حاکی از آن است که حجم سپرده ها بر روی بعضی از متغیرها تأثیر مثبت و بر روی برخی تأثیر منفی داشته است.
-1مقدمه
صنعت بانکداری به عنوان زمینه ساز توسعه اقتصادی در چند دهه گذشته تحولات زیادی را پشت سر گذاشته است و نقض بانکداری بدون ربا در این صنعت بدون شک فراتر از فعالیت صرافی و جمع آوری وجوه و پرداخت تسهیلات میباشد. بانکها با کسب جایگاه مناسب خویش در مسائل اقتصادی و اجتماعی و بهعهده گرفتن وظایفی چون اجرای سیاستهای پولی – مالی کمک به اقتصاد جهت استقرار نظم و عدل و تثبیت ارزشهای اسلامی با حذف ربا و تعدیل درآمدها نقش کاملاً سیاسی– اقتصادی را ایفاء مینماید. به همین جهت با ملی شدن این صنعت در کشور و کنترل و اداره این سیستم به عهده دولت گذاشته شده تا بهعنوان بازوی قوی جهت نیل به اهداف عالیه نظام از آن کمک گرفته شود.
تجهیز منابع پولی بخشی از وظیفه اصلی نظام بانکی اعلام گردیده است تا بانکها از راه جمع آوری اندوختههای مردم به تولیدکنندگان یا توزیع کنندگان کالا و خدمات تحت عناوین شرعی و بانکی از قبیل مشارکت، جعاله و... کمک نموده و برای جلب نظر عموم و جذب هرچه بیشتر سرمایههای خرد و کلان جهت نیل به اهداف اقتصادی عمل کرده باشند. تلاش بانکها در جمع آوری پساندازهای سرگردان جامعه و به جریان انداختن آنها از طریق قانونی در فعالیتهای اقتصادی موجب انتقال سرمایه از گروه غیر فعال به گروه فعال جامعه بوده و صاحبان اینگونه وجوه تحت عنوان مشارکت و مضاربه و ... در بهره برداری از سپرده خود نیز ذینفع هستند.
از آن جا که هر کشوری برای رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی نیازمند سرمایهگذاری بوده و شرط لازم برای سرمایهگذاری پس انداز میباشد لذا بانکها با شناخت عوامل موثر و میزان تاثیر آنها بر جذب منابع میتوانند از طریق جمع آوری سرمایههای راکد و توزیع مناسب آن بین بخشهای مختلف اقتصادی به رشد و توسعه اقتصاد کشور کمک نمایند. از این رو هدف این مطالعه بررسی متغیرهای کلان اقتصادی و تأثیر آن ها بر تجهیز منابع بانکی در استان خراسان - خراسان جنوبی، خراسان رضوی، و خراسان شمالی - با استفاده از اطلاعات بانک رفاه کارگران در بازه زمانی 1386-1391 است. لذا جهت بررسی موضوع در ادامه به بررسی مبانی نظری و مطالعات انجام شده پرداخته می شود.
-2 مبانی نظری
از ویژگیهای حرکت متداول به سوی توسعه اقتصادی پایدار به دست آوردن منابع مالی لازم برای مجموعه فعالیتهای اقتصادی با تجهیز منابع پساندازی موجود در اقتصاد ملی است. سیاستهای پولی از اهمیت ویژهای در اقتصادهای در حال گذار برخورداند ؟چگونگی تنظیم سیاستهای پولی و استفاده از ابزارهای پولی، به یقین بر عملکرد اقتصادهای مزبور و عبور موفقیت آمیز از مرحله گذار، تأثیر شگرفی خواهد داشت
در جهان امروز اعمال سیاست های صحیح پولی و مالی موجبات رشد اقتصادی اکثر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را فراهم نموده است. در جوامعی که مباحث اقتصادی بر مسائل سیاسی حاکم است اجرای سیاستهای پولی با هدف افزایش تولید و اشتغال بازده بسیار مناسبی نسبت به جوامعی دارد که مسائل سیاسی بر مباحث اقتصادی حاکم است. کشورهای در حال توسعه برای عبور از مرحله توسعه نیافتگی و نیل به اهداف توسعه می باید، موانع و چالشهای فراروی در مرحله گذار را برطرف نموده و بسترهای مناسبی را برای رشد نیروهای مولد اقتصاد ملی فراهم کنند؟
از میان چالشهای عمدهای که در مقابل این کشورها قرار دارد، بسط و تعمیق بازارهای مالی به عنوان یکی از الزامات دشوار و پرهزینه همواره مورد تأکید کارشناسان اقتصادی قرار گرفته است. بازارهای مالی از طریق ایفای نقش بی بدیل در عرصه تجهیز و تخصیص منابع مالی، هزینه های مبادله را در اقتصاد ملی به سطح حداقل ممکن کاهش میدهند و با جبران مناسب منابع مالی، فرآیند پس انداز ملی را سرعت میبخشند. به این ترتیب اقتصاد ملی از خصوصیت مولد بودن و پویایی شتابان برخوردار میشود که ویژگی آن در مغویی نژاد - - 1378، در تحقیق خود تحت عنوان»بررسی عوامل مؤثر برافزایش میزان سپرده گذاری مشتریان در شعب بانک تجارت شهرستان رفسنجان - از دیدگاه مشتریان - «،
به بررسی مهمترین عوامل مؤثر در افزایش میزان سپرده گذاری ازدیدگاه مشتریان، که از سرمایه های ارزنده بانک محسوب می شوند، پرداخت و به این نتیجه رسید که عوامل بهبود روابط اجتماعی کارکنان با مشتریان، ویژگی های فردی خوب و مناسب کارکنان، تبلیغات، میزان سود پرداختی و عرضه خدمات مطلوب، را مهم دانست. به منظور آزمون فرضیات تحقیق از طریق پرسشنامه و نیز اطلاعات آماری شعب بانک تجارت شهرستان رفسنجان در سال 1378جمع آوری و سپس با استفاده از روش های مناسب آماری ارتباط هر یک از عوامل مذکور با میزان افزایش میزان سپرده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بنابراین روش تحقیق آن توصیفی- پیمایشی است.
رازانی - - 1382، در پایان نامه خود با عنوان»بررسی و معرفی روش های جدید و مؤثرجذب منابع مالی در شعب بانک تجارت استان لرستان« به بررسی عوامل مؤثر در جذب منابع مالی در گروه بانکی تجارت در استان لرستان از قبیل: ارائه تسهیلات سهل تر، فضای فیزیکی مطلوب، تجدید نظر در شیوه جوائز، اهمیت قائل شدن برای مشتری، قوانین و مقررات مناسب، جذب منابع بلند مدت و … نموده است و همچنین به بررسی میزان رقابت پذیری بین گروه های بانکی کشور، بررسی روند متغیرهای پولی کشور طی دوره - 1374-1380 - و همچنین عملکرد بانک مزبور با سایر گروه های بانکی پرداخته است. به طور کلی در این تحقیق، روش توصیفی- پیمایشی مورد استفاده قرار گرفته است.
خضرا - 1385 - ، در مقاله ای تحت عنوان »عوامل موثر بر تجهیز منابع مالی کشور« عوامل فن آوری اطلاعات و ارتباطات، مهارت نیروی انسانی شاغل در بانک ها، تنوع و کیفیت خدمات بانکی، رضایت مشتریان از کارکنان و مطلوبیت محیط داخلی و محل استقرار شعب در بانکداری نوین ،ابزارهای مهمی هستند که برای جذب بهینه منابع پولی از آنها استفاده می شود.
ساتریو و زنیوس - 1997 - 1، در مطالعه خود چارچوبی را برای الگوبرداری از ابعاد مختلف عملکردی و الگوبرداری استراتژیک در شعب یکی از بانک های تجاری آمریکا ارائه نمودند. آنها در تحقیقی که انجام دادند ترکیب الگوبرداری استراتژیک با الگوبرداری کارایی را برای اولین بار ارائه نمودند یونگ و جانگ - 2006 - 2، به مطالعه سودآوری بلند مدت در بانک های تایوان پرداختند و به این نتیجه رسیدند که خدمات بانکی مهمترین عامل در سودآوری و کسب منفعت برای شعب بانکی مورد مطالعه محسوب می شود. در ادامه کارکنان بانکها مهمترین و اساسی ترین عامل جهت دستیابی به افزایش سودآوری و کسب منفعت محسوب شده است.
آبهیمان و همکاران - 2009 - 3، در مطالعه خود با بررسی برخی شعبه های بانک های بزرگ دولتی هند، عواملی همچون نیروی انسانی، سطح تحصیلات کارکنان، محیط بانک، محل استقرار و موقعیت مکانی بانک، تبلیغات، قوانین و مقررات دولتی و کاهش دخالت های دولت در امور بانکی را از عوامل مؤثر بر جذب سپرده های مردم برشمرده اند. به عقیده آنها مهمترین و اثرگذارترین عامل جذب سرمایه های افراد، نیروی انسانی است.
-3سازمان های مالی
سازمان های مالی به مجموعه ای از سازمانها اطلاق میگردد که در بازار پول و سرمایه فعالیت دارند از جمله این سازمانها میتوان از بانک مرکزی، بانکهای تجاری، بانکهای تخصصی، بانکهای سرمایهگذاری، شرکتهای بیمه،صندوقها، تعاونی صندوقهای امانی، اتاقهای کارگزاران، بورس اوراق بهادار، صندوق سرمایهگذاری با بنیان سرمایهگذاری باز نام برد. این مجموعه، جریان پول، انواع سپردهها، انواع اوراق بهادار و ابزارهای پولی و سرمایه را به شکل مورد نظر خود تغییر میدهند و تسهیلات مورد نیازشان را با کمک معیارهای کنترلیشان در اختیار گروههای مختلف کارگزاران بازار در بخش واقعی اقتصاد قرار میدهند - تقوی،. - 1386
این مجموعه از راه فراهم آوردن خدمات لازم برای تجهیز منابع پس انداز، تخصیص اعتبار و ایجاد زمینه لازم برای دست اندرکاران در بازار مالی - برای مقابله با خطرات تجارت و نوسانات قیمت - فعالیت های اقتصادی را تسهیل میکند و در جریان این فعالیت تحول به وجود میآورند. در مواردی سازمان های مالی می توانند در بهبود کیفی ماهیت اطلاعات یا اصلاح روش توزیع و اشاعه، اطالاعات تاثیر مثبت بگذارند. این سازمان ها می توانند تخصیص منابع را بهبود دهند و در نهایت زمینه مطلوبی را به وجود آورند که کارفرمایان و واحد های تولیدی بتوانند کارایی فعالیتشان را افزایش دهند.
-4اهداف و ظایف بانکها
اگر پیشرفت سریع و افزایش قدرت مالی بانکها خصوصاً تسلطشان بر بازارهای پول، به خاطر رفع نیازهای مادی فزاینده جامعه امروزی می باشد، تفکیک بانکها به بانک مرکزی، بانکهای تجاری و تخصصی - صنعتی ، معدنی، کشاورزی و مسکن - خود مؤید لزوم این تقسیم و تعیین اهداف گوناگونی است که انجام آن به عهده بانکهای مختلف محول شده است.
-1-4 وظایف عمده بانک مرکزی
✓ حفظ ارزش پول
✓ ایجاد تعادل در موازنه پرداخت ها و دریافت ها
