بخشی از مقاله
چکیده
بانک ها و موسسات مالی به دنبال ارائه خدمات مالی و واسطه ای هستند تا از این راه درآمد کسب کنند و با پوشش هزینه های مربوط و داشتن تراز مالی مثبت سودآوری داشته باشند. در مقاله حاضر به توضیح انواع درآمدهای بانکی و هزینه هایی که از طریق پرداخت تسهیلات به بانک متحمل می شود و همچنین راه های افزایش درآمدهای غیر مشاع و کارمزدی پرداخته شده است.
راه های جلوگیری از افزایش مطالبات بانکی شرح داده شده است، این تحقیق با توجه به اطلاعات صورت های مالی اساسی بانک رفاه کارگران در 5 سال که بصورت تصادفی انتخاب شده است صورت گرفته و فرضیه اصلی این تحقیق، تاثیر افزایش درآمدهای کارمزدی بر کاهش رشد مطالبات بانکی بوده است. فرضیات مقاله حاضر با استفاده از نرم افزار تحلیل آماری و ضریب همبستگی موجود میان متغیرها مورد تایید قرار گرفته است و در پایان مقاله با توجه به فرضیات و نتایج حاصل از محاسبات، پیشهاداتی جهت تحقق این فرضیه ارائه شده است.
مقدمه
کیفیت و روند تحصیل درآمدها در یک نهاد مالی، ارتباط زیادی با چگونگی مدیریت دارایی ها و بدهی ها در آن نهاد دارد. کسب درآمد در یک نهاد مالی، باید سودآور باشد، به نحوی که از رشد دارایی ها حمایت کند و قابلیت اندوخته سازی در سازمان را بالا ببرد تا منجر به افزایش حقوق سهامداران گردد. عملکرد درآمدی خوب منتهی به افزایش اطمینان سپرده گذاران، سرمایه گذاران و بخش عمومی نسبت به موسسه مالی خواهد شد.
بانک ها و موسسات مالی در ایران با توجه به نظام بانکداری اسلامی و قوانین حاکم بر کشور و متاثر از آن نظام اقتصادی شرایطی متفاوت نسبت به سایر موسسات مالی در کشورهای غربی دارند. این شرایط باعث شده است تا به دنبال راه های افزایش سودآوری و کسب درآمد از طریق خدمات واسطه ای و وکالتی داشته باشند که مهمترین آن درآمدهای غیر مشاع است
این درآمدها به این جهت که کاملاً متعلق به خود بانک ها می باشد و با سپرده گذاران تقسیم نخواهد شد مورد توجه قرار گرفته و بانک ها را مجاب کرده تا با ایجاد قسمت های تحقیق و توسعه و کشف کانال های ارائه خدمات متنوع به مشتریان، کارمزد مربوط را دریافت کنند و از این طریق هزینه های خود را پوشش دهند و متعاقباً پرداخت تسهیلات پر ریسک خود را کاهش دهند. مطالبات معوق بانک ها در صورت لاوصول شدن جزء هزینه های بانک محسوب خواهد شد که تراز مالی بانک را منفی خواهد کرد همچنین به علت رابطه وکیل و موکل بین بانک و سپرده گذار باید بدون توجه به بازگشت تسهیلات در موعد مقرر طبق قرارداد عمل کند و سهم سپرده گذار را پرداخت نماید. با توجه به مطالب فوق باید راه کارهایی را برای افزایش درآمدهای غیرمشاع و کارمزدی جستجو نمود تا میل به پرداخت تسهیلات پرریسک کاهش یابد.
-1 درآمدهای مشاع و غیر مشاع در بانک ها
اصطلاح درآمدهای مشاع و غیر مشاع خاص نظام بانکداری بدون ربا می باشد. در بانکداری بدون ربا در زمینه رابطه حقوقی سپرده گذران و بانک دو دسته رابطه وجود دارد. رابطه اول مبتنی بر قرض بدون بهره است که سپرده های قرض الحسنه پس انداز و جاری در این زمره قرار می گیرند. در دسته دیگر از سپرده ها که شامل سپرده های سرمایه گذاری می شوند، رابطه سپرده گذار و بانک بر اساس عقد وکالت می باشد.
یعنی بانک این وجوه را به عنوان وکیل سپرده گذار در قالب عقود اسلامی ارائه تسهیلات می کند و از محل درآمد آن بخشی را به عنوان حق الوکاله گرفته و مابقی را به عنوان سود سپرده گذار سپرده های سرمایه گذاری پرداخت می نماید.
آن بخش از درآمد بانک که از طریق وجوه سپرده های سرمایه گذاری حاصل شده است و می بایستی بین بانک و سپرده گذار تقسیم گردد، درآمد مشاع نام دارد. درآمد حاصل از سود تسهیلات ریالی، سود سرمایه گذاری ها و سود اوراق مشارکت جزء درآمدهای مشاع بانک به حساب می آید. از طرف دیگر، درآمدهای ناشی از کارمزد و سود تسهیلات ارزی جزء درآمد غیر مشاع بانک به حساب می آید.
شناخت این دو قسم درآمد می تواند خیلی با اهمیت باشد. به عنوان مثال اگر بانکی بخواهد سرمایه گذاری خود در سهام شرکتی را بفروشد و از محل آن سود شناسایی نماید، این سود بین بانک و سپرده گذار تقسیم شده و تمام منافع آن به بانک و سهامدارن آن نمی رسد. هرچه میزان درآمد مشاع بانک پس از کسر حق الوکاله قانونی بانک بیشتر شود، معیاری از عملکرد مناسب آن بانک می باشد.
در سال های اخیر در برخی بانک ها این قسمت منفی بوده که نشان از عدم تطبیق درآمد ها و هزینه ها در بخش تجهیز و تخصیص منایع و یا اعطای سودهای بالا به سپرده گذاران به دلیل رقابت با سایر بانک ها و یا مسائل ناشی از انجماد دارایی های بانک می باشد.
-2-1 منابع اصلی درآمد بانک ها
-1-2 -1 درآمد عملیاتی
این نوع درآمد از مابهالتفاوت نرخ سود پرداختی به سپرده گذاران و نرخ سود دریافتی از پرداخت تسهیلات بهدست میآید، باتوجه به وظیفه مهم بانکها - جمعآوری وجوه و توزیع آن در قالب تسهیلات - ، درآمد حاصل از مابهالتفاوت نرخ سود از منابع اصلی درآمدی آنها محسوب میشود. این نوع درآمد از فعالیت اصلی و اساسی بانک که همان واسطه گری وجوه است، نشأت میگیرد
حق الوکاله در بانکداری اسلامی و - Spread - در بانکداری متعارف، درآمد حاصل ازعملیّات تجهیز و تخصیص منابع میباشد. فعالیّت تخصیص منابع یا اعتباردهی و یا همان اعطای تسهیلات از جمله فعالیّتهای اصلی و کلیدی بانکهاست
