بخشی از مقاله
چکیده:
تحقیق حاضر با عنوان »تأثیر سبک رهبري و جو سازمانی بر میزان بهره وري مدیران آموزشگاه هاي متوسطه استان ایلام« انجام گرفت. این تحقیق از نظر هدف کاربردي و از لحاظ روش از نوع توصیفی- تحلیلی است. به این منظور سه فرضیه تدوین گردید و براي سنجش هر بخش از پرسشنامه استاندارد استفاده گردیده تحلیل داده ها بوسیله واریانس یک راهه نشان داد که بین سبک رهبري با میزان بهره وري خدمات مدیران واحدهاي آموزشی رابطه معنی داري وجود ندارد. بین جو سازمانی با میزان بهره وري خدمات مدیران واحدهاي آموزشی رابطه معنی داري وجود دارد و بین سبک رهبري و جو سازمانی در میزان بهره وري خدمات مدیران زن و مرد تفاوت معنی داري وجود دارد.
مقدمه
تحول، رشد و پیشرفت هر جامعه اي به عوامل متعددي از جمله مدیریت وابسته است و در مدیریت مقوله بهره وري یکی از عمده ترین و بنیادي ترین عوامل تأثیرگذار در ترقی و تکامل آن جامعه است - رضائیان، - 86 و نیاز به مدیریت و رهبري در تمام فعالیت هاي گروهی و اجتماعی امري انکار ناپذیر است. بر اساس یک نگرش سیستمی اگر مدیران آموزشی نظام آموزش و پرورش داراي دانش و مهارت کافی باشند و با انتخاب سبک رهبري مناسب با موقعیت مدرسه و شناخت عوامل تأثیرگذار در تربیت دانش آموزان و اداره آموزشگاه ها، قادر خواهند بود هدف هاي سازمان را با صرف حداقل منابع برآورده نمایند و بهره وري آموزشی را افزایش دهند.
مبانی نظري و پیشینه تحقیق
بررسی جو سازمانی بر اساس ادراك کارکنان نسبت به سازمان، ویژگی هاي درونی و بیرونی سازمان، تشابه خصوصیات سازمان ها به افراد تعاریف متفاوتی دارد که در اینجا چند تعریف از نویسندگان مختلف آورده می شود.
- هالپین می گوید: جو سازمانی شخصیت مدرسه است. - شیرازي، - 87
- فرهنگ یا خصوصیاتی که به ما اجازه می دهد یک مدرسه را از مدرسه دیگر متفاوت بدانیم جو مدرسه می نامیم. - همان، - 87
- فرهنگ سازمانی ابزاري جهت درك و فهمیدن خصوصیات اساسی سازمان و زندگی سازمانی است. - خاکی، - 86
- توجه به فرهنگ سازمانی از زمان توجه به چگونگی سازمان هاي غیر رسمی نشأت می گیرد. در سال هاي 1930 و1940 نویسندگانی چون التون مایو و چستر برنارد به اهمیت هنجار هاي گروه کار، احساسات، ارزش ها و عمل و عکس العمل ظاهر شده در محل کار با توضیح دادن طبیعت و کارکرد رسمی سازمان غیر رسمی مورد تأکید دارند.
- فرهنگ سازمانی تلاش دیگري براي رسیدن به احساس، جو، خصوصیات یا تصویر یک سازمان است که شامل بسیاري ازمفاهیم اولیه سازمان غیر رسمی، هنجار ها و ارزش ها، ایدئولوژیها و سیستم هاي ظاهر شده می گردد.
اهداف پژوهش
- بررسی رابطه سبک رهبري در میزان بهره وري مدیران آموزشگاه هاي متوسطه نظري استان ایلام
- بررسی رابطه جو سازمانی در میزان بهره وري مدیران آموزشگاه هاي متوسطه نظري استان ایلام
- بررسی رابطه سبک رهبري و جو سازمانی مدیران بر حسب جنسیت در میزان بهره وري آنان می باشد.
فرضیه هاي پژوهش
- بین سبک رهبري با میزان بهره وري مدیران آموزشگاه هاي متوسطه نظري رابطه معناداري وجود دارد.
- بین جو سازمانی با میزان بهره وري خدمات مدیران آموزشگاه هاي متوسطه نظري رابطه معناداري وجود دارد.
- بین سبک رهبري و جو سازمانی در میزان بهره وري مدیران بر حسب جنسیت تفاوت وجود دارد.
تعاریف عملیاتی واژه ها و اصطلاحات
سبک رهبري
سبک رهبري یک فرد عبارت است از الگوي رفتاري که وي هنگام هدایت کردن فعالیت هاي دیگران و سازمان از خود نشان می دهد. - رضائیان، - 86 سبک رهبري دراین پژوهش عبارت است از سبک رهبري انسان مدار و سبک رهبري کارمدار که به وسیله پرسشنامه »فرد لوتانز« اندازه گیري شده است. سبک رهبري انسان مدار به حد و اندازه اي از روابط اشاره دارد که یک رهبر با گشودن راه هاي ارتباط، واگذاري مسئولیت و دادن فرصت به زیردستان از توانایی هاي بالقوه آنان استفاده می کند.
سبک رهبري کارمدار به حد و اندازه اي اشاره می کند که احتمال دارد یک رهبر نقش اعضاي گروه - زیردستان - را در سازمان تعریف نماید و دقیقاَ توضیح دهد که هر یک چه فعالیت هایی قرار است انجام دهند و چه وقت، کجا و چگونه باید این وظایف انجام شود. کوشش هاي رهبر در جهت ایجاد الگوهاي دقیق سازمانی، راه هاي ارتباط و چگونگی انجام دادن وظیفه ها، این رفتار را مشخص می کند.
جو سازمانی
جو سازمانی عبارت است از مجموعه اي از ویژگی هاي قابل اندازه گیري کاري که به طور مستقیم و غیر مستقیم به وسیله افرادي که در آن محیط کار و زندگی می کنند، ادارك می شود و در انگیزش و رفتار آنها تأثیر می گذارد.
بهره وري خدمات مدیران آموزشگاه ها
بهره وري خدمات مدیران آموزشگاه ها در این پژوهش عبارت است از کارایی و اثربخشی عملکرد مدیران آموزشگاه ها که توسط پرسشنامه 17 سوالی»آین اسمیت« و»جیم مک گال« و »لوییس استول« سنجیده شده است.
برابر تعریف لندل، بهره وري شاخص عملکرد است. در سطح سازمانی بهره وري رابطه بین ستاده تولید شده در یک دوره زمانی و داده مورد نیاز براي تولید در یک سطح مطلوب کیفی است.
فرنچ نیز اثربخشی را میزان دست یابی به اهداف سازمانی تعریف می کند به نظر وي معیار اثربخشی آن است که چه میزان اهداف فردي و گروهی کارکنان در راستاي هدف هاي سازمانی برآورده شده است به عبارت دیگر اثربخشی فردي میزان مشارکت فرد در دستیابی به هدف هاي سازمانی است و اثربخشی گروهی میزان دسترسی هدف هاي گروهی در بستر هدف هاي سازمانی است. کارایی از نظر »فرنچ« بدست آوردن ستاده مطلوب در برابر منابعی است که براي تولید مورد قرار گرفته است.
در تحقیقی که توسط اعتمادي تحت عنوان »بررسی عوامل مدیریتی مؤثر در ارتقاء بهره وري مدیران بخش صنعت استان بو شهر« انجام گرفت نتایج به دست داده نشان داد که: حمایت سازمانی، مشارکت، آگاهی مدیر از محیط خارجی و انطباق مؤثر با آن، توجیه مستمر، دادن باز خورد مستمر به ترتیب اولویت اول تا پنجم از نظر تأثیر در ارتقاء بهره وري مدیران بر خوردار می باشد.
روش تحقیق
از نظر روش شناسی، این تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی است زیرا وقایع را آنگونه که هست توصیف می کند. براي بررسی وضع موجود متغیرها از داده هاي توصیفی و روش آمار توصیفی و براي بررسی میزان تأثیر متغیرها، از روش تحلیلی و آمار استنباطی استفاده شده براي جمع آوري و تنظیم ادبیات تحقیق، مبانی تئوریک و نظري، از روش کتابخانه اي و با استفاده از منابع خارجی و لاتین انجام پذیرفت و پس از روش پرسشنامه اي براي گردآوري اطلاعات استفاده گردید. جامعه آماري این پژوهش شامل مدیران و دبیران شاغل در دبیرستان هاي متوسطه نظري استان ایلام می باشد.
تعداد مدیران 201 نفر بود که بر اساس فرمول کوکران تعداد 123 نمونه انتخاب و پرسشنامه سبک رهبري میان آنها توزیع گردید. پرسشنامه هاي مربوط به جو سازمانی و میزان بهره وري خدمات مدیران بین 492 نفر از دبیران توزیع گردید.
یافته هاي پژوهش
شاخص هاي توصیفی جمعیت شناختی گروه نمونه پژوهش عبارت است از:
جدول -1 جنسیت مدیران گروه نمونه پژوهش
جدول -2 سطح تحصیلات مدیران گروه نمونه پژوهش
