بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر آموزش مهارتهای زندگی بر ایجاد یا افزایش توانایی های روانی اجتماعی جهت پیشگیری از مواد مخدر با هدف ارتقای سلامت در دانش آموزان اصفهان بوده است. نمونهی مورد مطالعه برای هر گروه 25نفر مجموعاً 50 نفر از دانش آموزان شهر اصفهان در سال تحصیلی 13961395 است که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده اند.
روش پژوهش، تجربی و طرح پژوهش از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بوده است. در این پژوهش از پرسشنامهی استاندارد استفاده شده است. این پرسشنامه دارای روایی سازه بوده و روایی صوری و محتوایی آنها نیز به تایید اساتید دانشگاههای اصفهان، آزاد و فرهنگیان استان اصفهان رسیده است . پایایی آن به روش ضریب آلفای کرانباخ 0/912 به دست آمده است. نتایج تجزیه و تحلیل های آماری نشان داد که میانگین نمرات پس آزمون ها در ابعاد روانی ، خانوادگی، اجتماعی و مدرسه بسیار بیشتر از میانگین نمرات پیش آزمون ها است. یافته ها نشان داد آموزش مهارت ها در همه ابعاد تاثیر داشته و از نظرآماری معنی دار بوده است. اتا در بعد فردی/روانشناختی 0/838 - و - P=0/000 ، در بعد خانوادگی اتا 2=0/824 - و - P=0/000 و در بعد مدرسه اتا 0/816 - و در بعد اجتماعی اتا 2=0/748 - و - P=0/000 بوده است. همچنین نتایج نشان داد که این تاثیر در بعد فردی/روانشناختی دارای بیشترین و در بعد اجتماعی کمترین تاثیر را داشته است.
واژه های کلیدی:
آموزش مهارتهای زندگی، روانشناختی/فردی، خانوادگی، اجتماعی و مدرسه
مقدمه:
امروزه علی رغم ایجاد تغییرات عمیق فرهنگی و تغییر در شیوه های زندگی ، بسیاری از افراد در رویارویی با مسایل زندگی فاقد توانایی های لازم و اساسی هستند و همین امر آنان رادر مواجه با مسایل و مشکلات زندگی روزمره آسیب پذیر کرده است. پژوهش های بی شمار نشان داده اند که بسیاری از مشکلات بهداشتی و اختلافات روانی عاطفی ریشه های روانی اجتماعی دارند.برای مثال پژوهش در زمینه اعتیاد و سوء مصرف مواد نشان داده است که سه عامل مرتبط با سوء مصرف مواد عبارتند از:عزت نفس ضعیف،ناتوانی در بیان احساسات و فقدان مهارت های ارتباطی. هم چنین پژوهش ها نشان داده اند که بین خودکار آمدی ضعیف و مصرف سیگار والکل، سوءمصرف مواد، رفتارهای مخاطره آمیز و ضعف عملکرد شناختی رابطه معناداری وجود دارد. مطالعات نشان داده اند که ارتقای مهارتهای مقابله ای و توانایی های روانی اجتماعی در بهبود زندگی بسیار موثر است. توانایی های روانی اجتماعی عبارت است از گروهی از توانایی ها که فرد را برای مقابله موثر و پرداختن به کشمکش ها و موقعیت های زندگی یاری می کند.
برنامه مهارتهای زندگی یک مدل آموزشی است که در کارها و فعالیت های گروهی سازمان یافته به منظور رشد مهارت های عملی که برای زندگی روزمره ضروری هستند، کاربرد دارد.به همین جهت شرکت فعال اعضای گروه برای یادگیری مهارتهای زندگی امری ضروری می باشد.چرا که روش مهارتهای زندگی مبتنی بر یادگیری تجربی است و یادگیری موثر را با فعالیت ،مشاهده شرکت کنندگان دیگر و دریافت بازخورد درنظر میگیرد.در نتیجه محتوای مهارتهای زندگی ، به جای یادگیریآموزش معلم مدار، یادگیری تجربیوعملی است که مکانیزم اساسی آن تغییر رفتار افراد است بهنحوی کهاینیادگیریها میتواند به موقعیت خارج از گروه انتقال یابد. - شفیع آبادی،37، - 1386 برنامه آموزش مهارتهای زندگی یک برنامه پیشگیرانه و ارتقایی میباشد. این برنامه به منظور ارتقای سطح بهداشت روان و پیشگیری از آسیب های روانی اجتمایی توسط سازمان جهانی بهداشت 4 - WHO - تهیه شده است.
هدف اصلی برنامه آموزش مهارت های زندگی بر این است که تا به وسیله این برنامه، در خلال آموزش و تحصیل فرصت هایی فراهم گردد تا کودکان و نوجوانان علاوه بر کسب توانایی های خواندن، نوشتن، ریاضی و ... مهارت زندگی را نیز فرا گیرند و یا فرصت هایی برای سایر افراد جامعه ایجاد شود تا مهرت هایی را کسب کنند تا بتوانند در مورد خود، انسانهای دیگر و کل اجتماع به طور موثر، شایسته و مطمئن عمل نمایند.
4 سازمان جهانی بهداشت : - WHO - یک سازمان بین المللی است که تمام کشورهای جهان در آن عضو می باشند. و در زمینه های بهداشت جسمانی و روانی در تمام کشورها فعالیت می کند. در حقیقتدر برنامه آموزش مهارتهای زندگی عوامل روانی اجتمایی مانند عزت نفس، خود پنداری ، شبکههای حمایتی اجتمایی، استرسها و نحوه کنار آمدن با آنها مورد توجه قرار می گیرد. این برنامه، یک برنامه آموزشی است کهمهارتهایلازمجهتارتقای بهداشت روان و پیشگیری از آسیب های اجتمایی را به گروه مخاطب آموزش می دهد.
روش تحقیق:
جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان پسر سال اول دوره متوسطه استان اصفهان در سال 9291 بوده است.واحد نمونه گیری در این پژوهش کلاس درس بود.که از بین کلاسهای درس دانش آموزان کلاس های اول دبیرستان دو کلاس 25 نفری بصورت تصادفی ساده انتخاب گردیدند.
طرح تحقیق در این پژوهش نیمه تجربی بوده که یکی از این گروه ها به عنوان گروه آزمایشی در طول هشت ماه تحصیلی تحت آموزشهای توانمند سازی روانی اجتماعی قرار گرفته و گروه دیگر گروه کنترل یا گواه بوده که درمورد آنها مداخله ای صورت نگرفته است.در این طرح پژوهشی ابتدا یک پیش تست انجام و پس از اتمام پژوهش از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمده است و لذا طرح پژوهشی یک طرح نیمه تجربی از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بوده است.
ابزار اندازه گیری یک پرسش نامه ی 110سوالی بوده که دارای 4 حیطه مشخص تحت عنوان - فردی یا روانشناختی،خانواده،اجتماع و مدرسه - می باشد و دارای 18 خرده مقیاس است که میزان هر کدام از گویه ها را بر روی یک طیف 5 درجه ای از خیلی کم ، کم، متوسط،زیاد و خیلی زیاد می سنجد. این آزمون استاندارد بوده و از روایی سازه برخوردار است همچنین پایایی این آزمون به روش ضریب آلفای کرانباخ محاسبه و %93 بدست آمده است و لذا آزمون از روایی و پایایی بالایی برخوردار است.
در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده به عمل آمده است، در بخش توصیفی جداول توزیع فراوانی تهیه و میانگین و انحراف معیار محاسبه و نتایج توصیف گردیده است . در سطح استنباطی برای آزمون فرضی پژوهش از آزمون تجزیه و تحلیل کواریانس استفاده شده است.تحلیل کواریانس یکی از روش های قوی آماری است که ضمن کنترل پیش آزمون میانگین های دو گروه آزمایشی و کنترل را مورد مقایسه قرار داده و معنادار بودن نتایج را مشخص می نماید.
پرسشنامه ی عوامل خطرساز و حفاظت کننده - 5 - APQ یک ابزار غربالگری است که به منظور ارزیابی عوامل خطرساز و حفاطت کننده مصرف سیگار، مشروبات الکلی و سایر مواد در نوجوانان 1315سال توسط محمد خانی - 1384 - 1386 تهیه و هنجاریابی شده است. نسخه اولیه پرسش نامه عوامل خطرساز و حفاظت کننده دارای 125 گویه و23خرده مقیاس بود. با این حال،بر اساس تحلیل مجدد داده های اولیه و نتایج
