بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش های متعدد و گسترده ای تاثیر مثبت آموزش مهارتهای زندگی را در کاهش سوء مصرف می آورند مواد، پیشگیری از رفتارهای خشونت امیز، تقویت اتکا به نفس، افزایش مهارتهای مقابله با فشارها و استرس ها، برقراری روابط مثبت و مور اجتماعی و...نشان داده اند.
هم چنین آموزش این مهارتها به عنوان یک روش عام پیشگیری از اسیب های فردی و اجتماعی مورد تاکید بوده است. در مطالعه اسمیت - 2004 - نشان داده شد که آموزش مهارتهای زندگی به طور قابل توجهی منجر به کاهش مصرف الکل و مواد مخدر در جوانان می گردد. اسمیت گری - - 2005 نیز نشان دادند آموزش مهارتهای زندگی اثر معنی داری بر تواناییهای رهبری و مدیریت در جوانان دارد.
در این پژوهش که از شیوه ی گردآوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای استفاده شده سعی شده است که با توضیح و شرح انواع مهارت های زندگی ضمن آموزش و آشنایی خوانندگان با آن موجب ایجاد تغییر نگرش و رفتار شخصیت و رفتارشان شود.
مقدمه و بیان مسأله
زندگی امروزه انسانها با رشد فناوری و اطلاعات و از بین رفتن مرزهای اجتماعی، فرهنگی و جغرافیایی با چالشهایی روبهرو گردیده که این چالشها با سرعت زیادی رو به افزایش است. امروزه انسانها با انواع آسیبهای روانی و اجتماعی رو بهرواند که طبق نتایج سازمان جهانی بهداشت رو به افزایش است و متخصصان حیطه بهداشت سعی در کنترل این آسیبها دارند.
به همین منظور بحث مهارتهای زندگی و آموزش آن در سال 1993 به منظور ارتقای سطح بهداشت روانی افراد از سوی سازمان جهانی بهداشت مطرح شد. بشر امروز بیش از هر زمانی در کنار پیشرفتها و تحولات پیدرپی علمی و اطلاعاتی و فرهنگی و اجتماعی و صنعتی سلاحی نیرومند را در مواجهه با ابهامات و نگرانیها میطلبد که آن نیز چیزی جز مهارتهای زندگی و هنر زندگی کردن نیست.
مهارتهای زندگی به عنوان تواناییها، دانشها، نگرشها و رفتارهایی تعریف شده است که برای شادمانی و موفقیت یاد گرفته میشوند تا این که فرد را قادر سازند با موفقیتهای زندگی سازگاری یابد و بر آن مسلط شود. از طریق رشد این مهارتها افراد یاد میگیرند که به راحتی با دیگران زندگی کنند، احساس خود را با امنیت خاطر بیان کنند و زندگی را دوست داشته باشند.
چندین دهه، دستورالعملهای سلامت روان و رفتارهای سالم به عنوان »آموزش سلامت روان « تعریف میشدند. پیشرفت مهارتهای زندگی همیشه متضمن آموزش سلامت روان است. مهارتهای روانی اجتماعی و بین فردی، مثل ارتباطات، تصمیمگیری و جلوگیری از رفتارهای خطرناک، برای سلامت روان مهم هستند. توجه به دانش، نگرشها و مهارتها در کنار هم - با تأکید بر مهارتها - یک جنبه مهم است که آموزش مبنی بر مهارتها را از دیگر روشهای آموزشی در رابطه با موضوعهای سلامت روان مشخص میکند - سازمان بهداشت جهانی، - 2003
برنامه مهارتهای زندگی یک رویکرد تغییر رفتار فراگیر - جامع - است که بر رشد مهارتهای مورد نیاز برای زندگی تمرکز دارد مثل مراقبه، تصمیمگیری، تفکر، مدیریت هیجانها، جرات ورزی، ایجاد عزتنفس، مقاومت در برابر فشار، و مهارتهای ارتباطی. در مجموع این برنامه به شناسایی موضوعات مهمی همچون نیازهای روانی انسانها به سوی ارزشهای جدید میپردازد.
رویکرد مهارتهای زندگی کاملاً تعاملی هست، و از ایفای نقش، بازیها، پازلها، بحث گروهی و دیگر فنهای تدریس ابداعی برای درگیر شدن در جلسات استفاده میکنند.
مهارتهای تفکر
این مهارتها مطابق با سازمان بهداشت جهانی - 1997 - عبارتاند از :
1. خودآگاهی
2. حل مسئله
3. تصمیمگیری
4. تفکر انتقادی
5. تفکر خلاق مهارتهای اجتماعی
مطابق با سازمان بهداشت جهانی - 1997 - این بخش عبارتند از :
.1غلبه بر احساسات
.2 غلبه بر استرس - فشار روانی -
خودآگاهی توانایی شناخت خود و آگاهی از خصوصیات، نقاط قوت و نقاط ضعف، خواستهها، ترسها و انزجارهاست. رشد خودآگاهی به فرد میکند تحت استرس قرارداد یا نه و این معمولاً شرط ضروری روابط اجتماعی و روابط بین فردی موثر و همدلانه است - نوری قاسم آبادی، . - 1383 این شناخت واقع بینانه از خود باعث میشود تا حقوق فردی، اجتماعی و مسئولیتهای خود را بهتر بشناسیم.
مراحل حل مسئله
مراحل حل مساله در دو محور اصلی شکل میگیرد - جکسون و مارگولین، 1979، به نقل از عظیمی، . - 1376 الف - مراحل مشکلیابی یا شناسایی مشکل که شامل سه گام میباشد.
گام اول : شناسایی یا طرح مشکل مرحلهای است که در آن ذهن - افکار یا احساس - شخص با مسأله یا مشکل روبرو میشود. گام دوم : جمعآوری اطلاعات، جمع آوری اطلاعات معمولاً از طریق گفتگو با دیگران، مطالعه کتب و سایر منابع رسانهای و اطلاعاتی صورت میپذیرد. هر چه اطلاعات دقیقتر و مناسبتر باشد فرد برای رسیدن به حل مسأله موفقتر خواهد بود.
گام سوم : تعریف دقیق مسأله : در این مرحله شخص با بررسی اطلاعات جمعآوری شده به ریشه و ماهیت شکل پی میبرد و علت مشخصی را برای بروز آن پیدا میکند.
ب - مرحله مشکلگشایی یا حل مشکل که خود شامل سه گام است.
- گام اول - چهارم - :
تولید و خلق راه حل در این گام کلیه راه حلهای مختلفی که به ذهن میآید از طریق بارش فکری، تعامل و هماندیشی با دیگران به دست آورده، همه راه حلها باید بدون ارزیابی و قضاوت ثبت شوند.
- گام دوم - پنجم - :
بررسی راه حلها و انتخاب بهترین آن : در این مرحله فرد برای هر یک از راه حلهایی که در مرحله قبل یادداشت کرده ارزشگذاری میکند و به آنها امتیاز میدهد تا معلوم شود که کدام یک از راه حلها کارایی بهتر و قابلیت اجرایی بیشتری دارد و به نوعی زودتر و بهتر میتواند مساله را حل کند. هدف این مرحله بر خلاف مرحلهی قبل قضاوت و داوری است سپس راه حلهای نادرست را حذف کرده و بهترین راه حل که بیشترین امتیاز را دارد انتخاب و به مرحلهی اجرا میگذارد.
