بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه اثربخشی معلمان بر کارایی دانش آموزان دختر دوره ابتدایی شهرستان بهشهر در سال 93-94 بود. روش پژوهش از نوع توصیفی - همبستگی - بود که جامعه آماری تحقیق 259 نفر از معلمان و 6246 نفر از دانش آموزان دختر بوده که از بین آنها 140 نفر معلم و 200 نفر دانش آموز دختر به طور تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته اثربخشی معلم 21 - سؤالی - بود. داده ها با استفاده از نرم افزار spss 16 با روش آماری ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شد. یافته ها نشان دادند بین اثربخشی معلمان بر کارایی دانش آموزان رابطه مثبت و مستقیم وجود داشت، بین اثربخشی معلمان و میزان تحصیلات رابطه مثبت و مستقیم وجود داشت، بین اثربخشی معلمان و سابقه خدمت رابطه مثبت و مستقیم وجود داشت.
مقدمه
نیروی انسانی را باید به عنوان مهمترین سرمایه یک سازمان دانست که نقش کلیدی و مهمی در دستیابی سازمان به اهدافش دارد. امروزه سازمان ها هزینه های بالایی جهت جذب و نگهداری منابع انسانی صرف می کنند تا در عرصه رقابت از سایر رقیبان عقب نمانند. در عصر حاضر، به دلیل وجود رقابت بین سازمان ها و شرکت ها در جهت کسب منافع بیشتر، تسلط بر منابع موجود اهمیت ویژه ای یافته است. سازمان ها اگر دارای بهترین فناوری بوده و از بهترین امکانات بهره مند باشند ولی از نیروی انسانی متخصص و کارآمد برخوردار نباشند و از توانایی آنان بهره لازم را نگیرند، قادر نیستند بر محیط اثر گذاشته و در عرصه رقابت موفق عمل کنند. هرچه این سرمایه از کیفیت مطلوبتری برخوردار گردد، احتمال موفقیت، بقاء و ارتقاء سازمان بیشتر خواهد بود معلم عامل اصلی هدایت یادگیری در سطح کلاس درس است و همه اجزا و عناصر مدرسه باید کمک کردن در به انجام رساندن رسالت وی عمل کنند. بدون ایفای نقش مؤثر معلمان، مدارس به موفقیت دست نخواهند یافت. نتایج پژوهش های - Wong, 2000 - ، استرانگ، تیوکر و هیدمن از نقش بی بدیل معلم حرفه ای در نیل به مدرسه اثربخش حکایت می کنند -
اثربخشیٌ معلمان، یک ساختار چند بعدی است که ابعادی همچون: دانش، محتوا، آموزش معلم، ویژگی های شخصیتی، کلاس های فعال و پویا، مشارکت فعال در کلاس درس را در بر می گیرد. در جهان امروز، معلم شایسته و اثربخش، معلمی است که بتواند در شغل خود آموزش های لازم را ببیند و به رشد حرفه ای برسد و همچنین تجربیات زیادی را بدست آورد تا بتواند در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مؤثر واقع شود اثربخشی معلمان در تمام سطوح آموزشی تأثیر دارد و باعث پیشرفت و یادگیری دانش آموزان می شود و حتی این اثربخشی زندگی آنان را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. بنابراین، کیفیت تعلیم معلمان اثربخش نیز به همین میزان مهم است و معلمانی که خوب تربیت می شوند، باعث ارتقاء دانش آموزان شده و تأثیرگذار می باشند - گراوند و عباس پور، 101 :1391؛ به نقل از یونسکو، . - 2010 در مطالعات مربوط به حوزه تعلیم و تربیت و روانشناسی رابطه بین تدریس معلم و نتایج تحصیلی دانش آموزان به خوبی نشان داده شده است. پیامد کیفیت خوب تدریس، پیشرفت دانش آموز در تحصیل است که می تواند برای زمانی طولانی تأثیرگذار باشد با توجه به اثربخشی معلم و تأثیراتی که در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد، باید شرایطی را فراهم آوریم که معلمان آموزش های لازم را ببینند. از نظر مدیران استفاده از معلمان اثربخش دارای فواید زیادی است و در واقع یکی از بهترین و مؤثرترین راه های دستیابی به تعلیم و تربیت مناسب می باشد. زیرا تحقیقات نشان داده که معلم اثربخش می تواند در پیشرفت دانش آموزان تأثیر بسزایی داشته باشد. بنابراین ضرورت دارد که در هر کشوری طرح جامع در زمینه تربیت و استخدام معلمان اثربخش تهیه و اجرا گردد. هدف از آموزش و پرورش در هر جامعه ای، یادگیری است. بدین منظور، همه ساله بخش عظیمی از بودجه هر کشور در این راه صرف می شود. در مورد کشور ایران نیز بودجه های هنگفتی در این زمینه خرج می شود، اما بخش های عظیمی از آن بدلیل افت تحصیلی به هدر می رود. پس باید موانع و مشکلات و عوامل مخل یاددهی - یادگیری را شناسایی و حذف نمود و عوامل تأثیرگذار و بستر ها را فراهم کرد. بدیهی است که شناسایی این عوامل تنها به عهده پژوهشگران و صاحب نظران عرصه تعلیم و تربیت است. عوامل بسیاری در امر یادگیری دخیل است، اما هدف محققان در این مطالعه این است که به بررسی اثربخشی معلمان - مهارت های درسی، ایجاد شرایط مناسب جوی کلاس، ارتباط عاطفی با یادگیرندگان و .... - بر کارایی دانش آموزان بپردازند. اثربخشی، عبارت از درجه و میزان نیل به اهداف تعیین شده است. به بیان دیگر، اثربخشی نشان می دهد که چه میزان از تلاش های انجام شده با نتایج مورد نظر مطابقت دارد اثربخشی را دانایی مدیر برای داشتن موقعیت ممتاز در تعامل با محیط خود و استفاده از موقعیت برای تحقق هدف ها، تعریف کرده است . اثربخشی سازمانی، فرایندی چرخشی و مداوم است که از طرح برنامه آغاز می شود و شامل همه فعالیت هایی است که هم در جهت دستیابی به اهداف سازمان است و هم تعیین می کند که انجام دادن آنها تا چه اندازه به شکل مطلوب صورت گرفته است 1991, Hoy - ؛ به نقل از جهانیان و فخاری، . - 120 : 1391 اثربخشی عبارت است از درجه یا میزانی که سازمان به هدف های مورد نظر خود نایل آید - دفت، . - 103 :1377 مجموعه تلاش های انجام شده سازمان که موجب تکامل و تداوم حیات و بقاء یک سازمان است - رابینز، . - 47 :1381 رابینز ، اثربخشی را انجام اقدام درست در جهت رسیدن به اهداف تعریف می کند - همان منبع : . - 19 اتزیونی - 1967 - ، اثربخشی را میزان و درجه رسیدن به اهداف سازمانی تعریف می کند. اوچمن و سی شور - 1967 - ، اثربخشی سازمان را به عنوان توانایی بهره برداری از محیط برای کسب منابع ارزشمند و کمیاب جهت تداوم کارکرد تعریف می کند - حیدری، 53 :1386؛ به نقل از گیوریان و دیندار فرموکش، . - 140 :1390 مدرسه اثربخش، مدرسه ای است که برنامه آموزشی با کیفیت بالا را برای تحقق اهداف گسترده سیستم و اهداف مشخص، تدوین و حفظ می کند. در چنین مدارسی همه دانش آموزان صرفنظر از خانواده یا زمینه اجتماعی، هم بهبود و پیشرفت را در طول مسیر زندگی و هم موفقیت نهایی را در تحقق اهداف بر اساس تکنیک های اندازه گیری مناسب بیرونی مبتنی بر مدرسه، تجربه می کنند
معلم اثربخش کیست؟
درباره اثربخشی تعاریف گوناگونی تا کنون ارائه شده است در فرهنگ علوم تربیتی آمده است: اثربخشی عبارت است از میزان تحقق اهداف و انجام موفقیت آمیز مأموریت. به تعبیر دیگر اثربخشی عبارت است عملکرد و کارآیی در تخصیص منابع. - Rabbines, 1990 - اثربخشی سازمان را به عنوان میزان کسب اهداف کوتاه مدت و بلند مدت با توجه به انتظارات ذی نفعان، ارزیابی کنندگان و مرحله زندگی سازمانی تعریف می نماید. اندرسون در تعریف معلم اثربخش، افرادی هستند که دستیابی به اهدافی خاص را در نظر می گیرند، خواه این اهداف توسط خود آنها و یا دیگران - مدیران مدارس، وزارت آموزش و پرورش - تهیه و تدوین شده باشد اثربخشی معلم مون و همکاران - 2002 - ضمن تأیید ویژگی های شناخته شده تدریس اثربخش، سه عامل اصلی اثرگذار در پیشرفت
شاگردان را شناسایی کردند: .1 خصوصیات حرفه ای؛ .2 مهارت های تدریس؛ .3 شرایط کلاسی.
