بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف پودر ضایعات کشتارگاهی طیور بر کیفیت تخممرغ مرغان تخمگذار اجرا شد. بدین منظور تعداد 160 قطعه مرغ تخمگذار سویه هاي- لاین در سن 42 هفتگی انتخاب و به قفسهاي تخمگذار 4 تایی منتقل شد. جیره-هاي غذایی آزمایشی شامل جیرة غذایی شاهد - فاقد پودر ضایعات کشتارگاهی طیور - و جیرههاي غذایی داراي 2 ،4، 6 و 8 درصد پودر ضایعات کشتارگاهی طیور بود که طبق توصیه احتیاجات مواد مغذي هاي -لاین W-36 تنظیم گردید. این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 5 تیمار و 4 تکرار به مدت 10 هفته اجرا شد. نتایج حاصله نشان داد با افزایش سطح پودر ضایعات کشتارگاهی طیور در جیرههاي غذایی حجم، سطح و وزن سفیده تخممرغ تحت تأثیر جیرههاي غذایی آزمایشی قرار نگرفت. شاخص پوسته، وزن پوسته در واحد سطح و وزن مخصوص تخممرغ با افزایش سطح پودر ضایعات کشتارگاهی طیور در جیرههاي غذایی افزایش یافت . - P<0/05 - وزن زرده تخممرغ با افزایش سطح پودر ضایعات کشتارگاهی طیور در جیرههاي غذایی کاهش یافت . - P<0/05 - وزن پوسته تخممرغ با افزایش سطح پودر ضایعات کشتارگاهی طیور در جیرههاي غذایی افزایش یافت . - P<0/05 - نتایج حاصله نشان می-دهد افزودن سطوح بالاي پودر ضایعات کشتارگاهی طیور تا 6 درصد در جیرههاي غذایی مرغهايِ تخمگذار در اواسط دورة تخم-گذاري هیچ گونه تأثیر منفی بر کیفیت تخممرغ ندارد.
کلمات کلیدي: پودر ضایعات کشتارگاهی طیور، زرده تخممرغ، کیفیت تخممرغ، مرغ تخمگذار
مقدمه
رشد شگرف صنعت طیور مقدار زیادي دورریز و پس مانده به وجود آورده است به طوري که این مواد براي انسان غیر قابل مصرف بوده و در کشتارگاههاي غیر صنعتی دور ریخته میشود. پودر ضایعات کشتارگاهی طیور محصولی است که از عمل آوري قسمتهاي غیر خوراکی لاشههاي طیور از قبیل سر، پا، قسمتهاي داخلی شکم و روده بدست میآید. مقدار تولید جهانی پس ماندة کشتاري ناشی از کشتار مرغهايِ تخمگذار و جوجههاي گوشتی تا سال 2050 دو برابر خواهد شد. این محصول فرعی به عنوان یک منبع پروتئینی در جیرة غذایی دامهاي تک معدهاي مثل خوك، طیور و آبزیان به کار میرودمعمولاً. اکثر پرورش دهندگان مرغ تخمگذار از منابع معمول پروتئین ومدتاًع از کنجاله سویا براي تأمین پروتئین مورد نیاز مرغهايِ تخمگذار استفاده میکنند. پودر ضایعات کشتارگاهی طیور در مقایسه با کنجاله سویا حدوداً 40 درصد ارزانتر است، بنابراین استفاده از پودر ضایعات کشتارگاهی طیور به عنوان منبع پروتئینی در جیرة غذایی مرغيِها تخمگذار میتواند تا حدودي در کاهش هزینههاي جیرههاي غذایی و افزایش سود وکسب درآمد پرورش دهندگان طیور سهیم باشد. تولید سالانه این محصول در ایران حدود 12/6 هزار تن است و در استان آذربایجان شرقی بالغ بر یک هزار تن در سال است. با توجه به پتانسیل بالاي تولید پودر ضایعات کشتارگاهی طیور در این استان و همچنین ارزش بالاي این محصول در تغذیه حیوانات به ویژه طیور، مطالعات متعددي در خصوص کاربرد این مواد در جیرههاي غذایی طیور مورد نیاز است. بنابراین این تحقیق به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف پودر ضایعات کشتارگاهی طیور بر کیفیت تخممرغ مرغهاي تخمگذار در اواسط دورة تخمگذاري انجام گرفت.
مواد و روشها
در این تحقیق از تعداد 160 قطعه مرغ تخمگذار سویه هاي-لاین - W-36 - با وزن ابتدایی 1670± 80 گرم که در شروع آزمایش در سن 42 هفتگی قرار داشتند، استفاده گردید. این آزمایش در 5 دورة متوالی 14روزه و در قالب طرح کاملاً تصادفی با 5 تیمار و 4 تکرار که در هر تکرار - به عنوان واحد آزمایشی - 8 قطعه مرغ وجود داشت، انجام گرفت. ابعاد قفس 42 48 52 سانتیمتر بوده و تعداد 4 مرغ تخمگذار در هر قفس قرارگرفت. آب در کل دورههاي آزمایشی به صورت آزاد در اختیار پرندگان قرار گرفت. برنامه نوري شامل 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی اعمال شد. جیرههاي غذایی آزمایشی شامل جیرة غذایی شاهد - فاقد پودر ضایعات کشتارگاهی طیور - و جیرههاي غذایی داراي 2 ،4، 6 و 8 درصد پودر ضایعات کشتارگاهی طیور بود که طبق توصیه احتیاجات مواد مغذي هاي -لاین W-36 توسط نرم افزار UFFDA با سطوح انرژي و پروتئین یکسان تنظیم گردید. جدول یک اجزاي تشکیل دهندة جیرههاي غذایی آزمایشی را نشان میدهد.
جدول.1 اجزاي تشکیل دهندة جیرههاي آزمایشی
- A هر کیلوگرم مکمل مواد معدنی داراي 30000 میلی گرم منگنز، 24000 میلی گرم روي، 30000 میلی گرم آهن، 2400 میلی گرم مس، 300 میلی گرم ید، 80 میلی گرم سلنیوم و 160000 میلی گرم کولین کلراید می-باشد.
- B هر کیلوگرم مکمل ویتامینه داراي 3600000 واحد بین المللی ویتامین A، 800000 واحد بین المللی ویتامین D3، 4400 میلی گرم ویتامین E، 880 میلی گرم ویتامین K، 600 میلی گرم ویتامین B1، 1600 میلی گرم ویتامین B 2، 3200 میلی گرم اسید پانتوتنیک - ویتامین - B5، 14000 نیاسین - ویتامین - B3، 1000 میلی گرم ویتامین B6، 200میلی گرم اسید فولیک، 60 میلی گرم بیوتین، 5 میلی گرم ویتامین B12 و 40000 میلی گرم آنتی اکسیدان میباشد. در فرمول k :5 عددي ثابت بوده که بر حسب وزن تخممرغ به صورت زیر اعمال میشود. در تخممرغهاي با وزن کمتر از 60 گرم برابر با 4/67، تخممرغهاي با وزن بین 60 گرم تا 70 گرم برابر با 4/68 و تخممرغهاي با وزن بیشتر از 70 گرم عدد k برابر با 4/69 است. براي محاسبه شاخص پوسته تخم مرغ ابتدا سطح تخممرغ بر حسب سانتیمتر مربع با استفاده از فرمول 5 محاسبه شد. سپس از رابطه زیر در تعیین شاخص پوسته تخممرغ استفاده شد : - 3 -
صفات مربوط به وزن زرده، سفیده و پوسته تخممرغ هر دوهفته یکبار و تعداد 8 تخم مرغ براي هر تیمار و در کل تعداد 40 تخممرغ در هر دوره اندازهگیري شد. براي اندازهگیري وزن اجزاي تخممرغ، ابتدا زرده از سفیده جدا گردید. براي اینکار ابتدا سفیده خارج شده و سپس زرده به آرامی روي بشقاب منتقل شد . شالاز با استفاده از پنس نوك صاف از زرده جدا شد. وزن پوسته بعد از تمیز کردن پوسته از سفیده و خشک کردن در دماي معمولی اتاق تعیین گردید. براي محاسبه وزن سفیده از اختلاف وزن کل تخممرغ با مجموع وزن پوسته و زرده استفاده شد. . - 2 - دادههاي بدست آمده دراین آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی چند مشاهدهاي با 5 تیمار و 4 تکرار و با استفاده از نرم افزار آماري - SAS - تجزیه و تحلیل شدند . - 5 - مقایسه میانگین با استفاده از آزمون چند دامنهاي دانکن صورت گرفت . - 5 -
نتایج و بحث:
جدول دو تأثیر افزودن سطوح مختلف پودر ضایعات کشتارگاهی طیور را روي حجم و سطح تخممرغ، شاخص پوسته، وزن پوسته در واحد سطح، وزن مخصوص، وزن زرده، سفیده و زردة تخممرغ را در پایان دورة آزمایشی نشان میدهد. در صنعت تخممرغ تعیین سطح و حجم تخممرغ داراي اهمیت زیادي است به طوري که ابعاد تخممرغ از لحاظ بازارپسندي و همچنین حمل و نقل در کارتنهاي مخصوص تخممرغ و فروش حائز اهمیت است . - 1 - با افزایش سطح پودر ضایعات کشتارگاهی طیور در جیرههاي غذایی حجم و سطح تخممرغ تحت تأثیر جیرههاي غذایی آزمایشی قرار نگرفت . - P<0/05 - وجود این حالت نشان میدهد که ابعاد تخممرغ نیز تحت تأثیر جیرههاي غذایی آزمایشی قرار نگرفت. با افزایش سطح پودر ضایعات کشتارگاهی طیور در جیرههاي غذایی شاخص پوسته تخممرغ که بیانگر کیفت پوسته تخممرغ به صورت غیر مستقیم است افزایش مییابد و بیشترین مقدار آن در جیرههاي غذایی داراي 6 و 8 درصد پودر ضایعات کشتارگاهی طیور - به ترتیب 3/30 و - 3/27 مشاهده شد. وزن پوسته در واحد سطح نیز چنین روند مشابهی دارد. کیفیت پوسته تخممرغ تحت تأثیر نژاد، سن، مدت زمان نگهداري تخممرغ و تغذیه - مقدار کلسیم، فسفر و ویتامین D3 جیرة غذایی - قرار دارد . - 2 - به نظر میرسد احتمالاً با افزایش سطح پودر ضایعات کشتارگاهی طیور در جیرههاي غذایی برداشت کلسیم و قابلیت دسترسی آن براي تشکیل پوسته تخممرغ افزایش مییابد. وزن مخصوص تخممرغ یکی از روشهاي غیر مستقیم در بررسی کیفیت پوسته تخممرغ میباشد و عمده ترین عامل موثر بر آن وزن پوسته میباشد. در این مطالعه وزن مخصوص تخمینی روند مشابهی با شاخص پوسته تخممرغ داشت به طوري که بیشترین مقدار آن مربوط به جیرة غذایی داراي 6 و 8 درصد پودر ضایعات کشتارگاهی طیور - 1/088 - و کمترین آن در جیرة شاهد - 1/084 - مشاهده شد . - P<0/05 - وزن زرده و پوسته تخممرغ تحت تأثیر جیرههاي غذایی آزمایشی قرار گرفتند - P<0/05 - و بیشترین وزن زردة تخممرغ در جیرة غذایی شاهد 17/77 - گرم - مشاهده شد و جیرة غذایی داراي 6 درصد پودر ضایعات کشتارگاهی بیشترین وزن پوسته 6/30 - گرم - را داشت که روند مشابهی با شاخص پوسته تخممرغ، وزن پوسته در واحد سطح و وزن مخصوص تخممرغ دارد.
