بخشی از مقاله
چکیده:
در این پژوهش، اثر افزودن سطوح مختلف روغن کتان به جیره مرغان تخمگذار بر صفات تولیدي و نیز تغیر در میزان ونسبت اسیدهاي چرب تخم مرغ بررسی شد. جیره هاي آزمایشی حاوي سطوح صفر - جیره شاهد - 1، 3 و 5 درصد روغن کتان بودند که به طور تصادفی به 4 تیمار با 6 تکرار با 5 قطعه مرغ اختصاص داده شد آزمایشو در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا گردید.
نتایج نشان داد که مصرف روغن کتان در جیره مرغهاي تخمگذار تاثیر معنی داري بر در صد تولید تخم مرغ و ضریب تبدیل خوراك ندارد . اما مصرف خوراك و وزن تخم مرغ با افزایش روغن کتان در جیره کاهش و استحکام پوسته تخم مرغ افزایش یافت افزودن روغن کتان در جیره در سطوح 3و 5 درصد به ترتیب 2/6 و 3/2 برابر سبب افزایش معنی داري در میزان اسید لینولنیک تخم مرغ شد.
سطوح 1، 3 و 5 درصد روغن کتان در جیره سبب افزایش معنی دار میزان اسید دوکوزاهگزاانوئیک در تخم مرغ به ترتیب به میزان 1/2، 3/9 و 4/4 برابر شد افزودن 3 و 5 درصد روغن کتان، اسیدهاي چرب امگا-3 را به ترتیب 3/35 و 3/9 برابر و اسیدهاي چرب امگا 6 – را ، 3/3 و 4/2 افزایش داد نسبت اسیدهاي چرب امگا 6 – به امگا - 3 در مرغان تغذیه شده با جیره محتوي 1 درصد روغن کتان نسبت به گروه شاهد افزایش یافت - 5/1 در مقابل . - 3/3 اما در 3 درصد این نسبت کاهش یافت - 3/1 در مقابل . - 3/3 و در جیرة محتوي 5 درصدروغن این نسبت تغییري نکرد.با توجه به یافته هاي این پژوهش افزودن 3 درصد روغن کتان به جیره مرغان تخمگذار علاوه بر تامین بخشی از انرژي؛ جهت افزایش اسیدهاي چرب امگا-3 تخم مرغ که نقش موثري در سلامت مصرف کنندگان دارد، توصیه می گردد.
مقدمه
اسید هاي چرب امگا به سه دسته امگا 3 ، امگا 6 و امگا 9 تقسیم می شوند. امگا 3 اسید چرب چند ظرفیتی و امگا 6 اسید چرب تک ظرفیتی می باشند و هر دو گروه چون در بدن ساخته نمی شوند از اسیدهاي چرب ضروري محسوب می شوند. ولی امگا 9 در بدن انسان ساخته می شود و غیر ضروري است. مصرف بیش از حد چربیهاي امگا 6 بدون استفاده از چربیهاي امگا 3 موجب بر هم زدن تعادل بین این دو خانواده اسید چرب گشته و خطراتی را براي قلب دارد. در حالی که ایکوزونوئید هاي تولید شده از اسید هاي چرب امگا3 مثل - ALAآلفالینو لئیک اسید - ، - EPA ایکو ساپنتونوئیک - و - DHA دوکوساهگزانوئیک - محافظت کننده قلب هستند
نوع چربی و سطح چربی استفاده شده در جیره مرغهاي تخمگذار می تواند بر میزان و نوع اسیدهاي چرب تخم مرغ تاثیر گذار باشد - . - Sim et al.1980 لذا با دستکاري - - Manipoulation در جیره مرغهاي تخمگذار می توان ترکیب اسیدهاي چرب آنرا به نفع سلامت مصرف کننده تغییر داد .
یکی از منابع گیاهی غنی از روغنهاي امگا 3 ، بذرك یا دانه کتان می باشد که 42-40 درصد روغن دارد و %58 آن ALA می باشد. محققین با افزایش 5 تا 15 درصد بذرك در جیره مرغان تخمگذار بین 35-9 درصد افزایش را در DHA گزارش کردند - Imond & Scheideler & Froning . - Vanelsvik 1995 در سال 1996 گزارش کردند که با افزودن 5، 10 و 15 درصد تخم کتان به جیره مرغهاي تخمگذار ، اسید لینو لئیک زرده بطور خطی - 2/31 ، 4/18 و 6/83 درصد - افزایش یافت. Galobart و همکاران در سال 2001 تاثیر افزودن %15 روغن ماهی و نیز سطوح 5، 10 و 15 درصد روغن کتان را در جیره طیور بر روي PUFAو n-3 بررسی کردند و مشاهده نمودند که مرغهاي تغذیه شده با روغن ماهی و روغن کتان از نظر PUFA و n-3 در مقایسه با گروه کنترل که از این روغن ها استفاده نکرده بودند بالاتربود.
این مطالعه به منظور بررسی تاثیر کاربرد روغن کتان در جیره مرغان تخمگذار بر عملکرد تولیدي و تغییر نسبت اسید هاي چرب امگا 3 و امگا 6 تخم مرغ انجام گردید.
مواد و روش
در این تحقیق چهار تیمار غذایی شامل -1 صفر درصد روغن کتان - گروه شاهد - %1 -2 روغن کتان %3 – 3 روغن کتان %5 -4 روغن کتان در جیره در 6 تکرار که هر تکرار شامل 5 قطعه مرغ تخمگذار بود، مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور 120 قطعه مرغ تخمگذار سویه هاي لاین بعد از پیک تخمگذاري انتخاب و در 24 واحد آزمایشی بطور تصادفی تقسیم شدند. جیره هاي مورد مطالعه با سطوح مساوي انرژي و پروتئین به مدت 2 هفته بعنوان دوره تطابق پذیري به همه گروهها داده شد و از شروع دوره آزمایش در سه دوره 4 هفته اي صفات عملکردي از قبیل درصد تخمگذاري، تولید توده اي تخم مرغ، وزن غذاي مصرفی و ضریب تبدیل رکورد برداري شد.
در پایان هر دوره از هر تکرار به مدت 3 روز نمونه هاي تخم مرغ جمع آوري و صفات کیفی تخم مرغ مثل وزن تخم مرغ، وزن زرده، وزن سفیده و احد هاو، رنگ زرده، ضخامت پوسته، مقاومت پوسته و ایندکس شکل تخم مرغ اندازه گیري شد. در پایان دوره سوم به همین صورت ذکر شده تعدادي از تخم مرغها - 2 نمونه در هر تکرار - جهت اندازه گیري پروفیل اسید هاي چرب به آزمایشگاه منتقل و اسیدهاي چرب به طریق گاز کروموتوگرافی و با استفاده از دستگاه GC تعیین گردید. در پایان داده هاي آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با استفاده از نرم افزار SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج و بحث
نتایج مربوط به صفات عملکردي مرغهاي تخمگذار در جدول 1 آمده است. همانطور که از اطلاعات جدول مشخص می گردد با افزایش سطح روغن کتان در جیره مقدار مصرف خوراك کاهش یافت - P < 0/05 - .ولی براي ضریب تبدیل خوراك و تولید تخم مرغ این تاثیر معنی دار نبود، هر چند که بهترین ضریب تبدیل در بین تیمارهاي مختلف مربوط به گروه %5 روغن کتان بود. وزن تخم مرغ و نسبت زرده و سفیده نیز تحت تاثیر جیره هاي مورد آزمایش قرار گرفت بطوري که با افزایش سطح روغن کتان در جیره نسبت زرده افزایش P < 0/05 - - .و نسبت سفیده کاهش یافت که چون این تغییر براي سفیده بیشتر بود و سهم سفیده در تخم مرغ بیشتر از زرده می باشد وزن کلی تخم مرغ نیز کاهش یافت
همچنین حضور روغن کتان در جیره باعث بهبود و افزایش ضخامت و استحکام پوسته تخم مرغ شد کاهش مصرف خوراك را می توان به اثر انرژي زایی مازاد چربی ها ارتباط داد، زیرا چربی ها با کاهش سرعت عبور مواد غذایی در دستگاه گوارش، باعث بهره برداري بیشتري از سایر مواد مغذي در جیره شده و بهره برداري از انرژي جیره را افزایش می دهند.
بدیهی است با بهره برداري بیشتر از انرژي جیره، کاهش مصرف خوراك و بهبود ضریب تبدیل خوراك امري قابل پیش بینی است. در تحقیقی که توسط بین و لیسون - 2003 - انجام گرفت گزارش گردید که افزودن 10 درصد بذر کتان به جیره مرغان تخمگذار تجاري موجب کاهش خوراك مصرفی نسبت به گروه شاهد گردید
در این آزمایش با افزودن روغن کتان به جیره، به میزان زیادي - حدود 8 الی 28 درصد - از ذرت جیره کاسته شد. با توجه به اینکه ذرت از لحاظ اسیدلینولئیک غنی می باشد - حدود 2 درصد - و این اسید چرب در افزایش وزن تخم مرغ و بهبود ضریب تبدیل غذایی نقش بسزایی دارد، افزودن روغن کتان به جیره در مقابل کاهش میزان ذرت، تاثیري در ضریب تبدیل مقداري نداشت.
ولی این تاثیر بر وزن زرده معنی دار بود که می تواند به حضور بیشتر کل اسید هاي چرب در جیره باشد. مهمترین عوامل تغذیه اي موثر در اندازه و وزن تخم مرغ، پروتئین و کفایت اسیدهاي آمینه و اسید لینولئیک جیره می باشد. با کمبود اسید لینولئیک جیره، کاهش شدیدي در اندازه تخم مرغ ایجاد می شود. در حالت کمبود شدید، وزن تخم مرغ تولید شده توسط یک مرغ بالغ در مقایسه با وزن 60 گرمی براي یک تخم مرغ تولید شده در مرغ هاي گروه شاهد، تنها 40 گرم است. تحت شرایط عملی در جیره هایی که مقدار کمی ذرت دارند و به آنها چربی اضافه نشده است، مقدار لینولئیک جیره ممکن است در حد مرزي یا حاشیه اي باشد
در جدول 2 تغییرات در نسبت اسید هاي چرب امگا 3 و امگا 6 تخم مرغ نشان داده شده است. افزودن روغن کتان به جیره مرغان تخمگذار سبب افزایش معنی دار اسید آلفالینولنیک - - ALA در تخم مرغ گردید بطوري که سطح 3 و 5 درصد روغن کتان به ترتیب باعث افزایش 2/5 و 3/2 برابري اسید لینولنیک در تخم مرغ شد. لیکن جیره شاهد و جیره محتوي 1 درصد روغن کتان، از نظر آماري اختلافی نداشتند.همچنین مقدار اسید دوکوزا هگزاانوئیک - DHA - نیز تحت تاثیر روغن کتان قرارگرفت و مقدار آن از 4/8 میلی گرم در گروه شاهد به 21/2 در گروهی که 5 درصد روغن کتان در جیره داشتند افزایش یافت
بطور مشابه
اسید هاي چرب امگا - 6 اسید لینولئیک و آراشیدونیک - نیز با افزایش سطح روغن کتان در جیره افزایش یافتند بطوري که بین سطح 5 درصد و گروه شاهد در نسبت امگا 6 به امگا 3 تفاوت معنی داري ایجاد نشد در حالی که در سطح 1در صد این نسبت افزایش و در سطح 3 در صد کاهش یافت
گالوبارت و همکاران - 2001 - اثر افزودن 15 درصد روغن ماهی و 10،5و15درصد روغن بذر کتان در جیره مرغان تخمگذار را بر روي اسیدهاي چرب امگا- 3 تخم مرغ بررسی کردند. در تحقیق آنها اسیدهاي چرب امگا-3 به طور معنی داري در تخم مرغ هاي تولید شده در مرغان تغذیه شده با روغن ماهی یا روغن بذر کتان در مقایسه با گروه شاهد بالاتر بود. یانگ و همکاران - 2000 - نیز گزارش کردند افزودن روغن بذر کتان به جیره مرغان تخم گذارتجاري، ترکیب اسید چرب زرده را به طور معنی داري تغییر می دهد بطوري که میزانDHA زرده با افزودن 2، 5 و 8 درصد روغن بذر کتان به جیره، به ترتیب 1/5، 2/2 و 1/8 برابر افزایش یافت و 14 روز پس از اعمال تیمار، محتواي DHA تخم مرغ به سطح ثابتی رسید.
نتایج این پژوهش نیز نشان داد که با کاربرد حداقل 3 در صد روغن کتان در جیره مرغان تخمگذار علاوه بر تامین بخشی ازانرژي مورد نیاز مرغ، می توان سطح اسید هاي چرب مفید امگا را در تخم مرغ افزایش داد و با ترغیب مردم در مصرف اینگونه تخم مرغ هاي غنی شده سلامت جامعه ي انسانی را ارتقا بخشید.
