بخشی از مقاله
چکیده :
مقدمه: در دنیای دیجیتال، پیشرفت های حاصل از فناوری اطلاعات و ارتباطات همراه با تحول رسانه ها، حوزه های زیادی را تحت تأثیر خود قرار داده است. یکی از امکانات فناوری اطلاعات و ارتباطات، شبکه های اجتماعی مجازی میباشند. امروزه، به همان میزان که کتاب ها و مجلات و منابع مکتوب در تحصیل و رشد علمی دانشجویان کاربرد دارند، صفحات و شبکه های مجازی نیز در این زمینه نقش پررنگی ایفا می کنند. در این مقاله سعی داریم با بررسی نحوه ی استفاده ی دانشجویان از شبکه های اجتماعی، به منفی یا مثبت بودن اثرات این فضا بر روی وضعیت تحصیلی آن ها پی ببریم.
روش پژوهش: این مطالعه ی توصیفی تحلیلی بر روی 130 نفر از دانشجویان دانشکده های پیراپزشکی و بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در بهار 1396 انجام شد. ابزار نمونه گیری، پرسشنامه ی خود ساخته و روش نمونه گیری، تصادفی ساده بود. روایی این پرسشنامه به روش اعتبار محتوا و با کسب نظرات 5 تن از متخصصین مرتبط سنجیده و مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن به روش آزمون باز آزمون مورد سنجش قرار گرفت و با نمره ی آلفاکرونباخ 0/96 مورد تأیید قرار گرفت. در نهایت پس از جمع آوری، داده ها توسط نرم افزار SPSS.V19 تحلیل شد.
یافته ها: در این پژوهش نزدیک به نیمی از دانشجویان - %41/5 - کاملا موافق بودند که استفاده از شبکه های مجازی به بخشی از فعالیت های روزانه ی آنها تبدیل شده است. %34/6 آن ها معتقدند استفاده از این شبکه ها به میزان کم به یادگیری آنها در کلاس درس کمک میکند و %38/5 آنها بطور متوسط استفاده از فضای مجازی را جهت یادگیری بهتر دروس به اطرافیان خود توصیه میکنند.
نتیجه گیری: در پاسخ به سوالی که هدف اصلی استفاده ی دانشجویان از شبکه های اجتماعی را مورد جستجو قرار داده بود، اکثریت پاسخ دهندگان هدف خود را از این استفاده، تعامل با دوستان و جستجوی فایل و عکس و موزیک و ویدئو بیان کرده اند. همچنین، از میان دانشجویانی که در این مطالعه شرکت داشتند، %23/1 افراد اعلام کردند که از شبکه های تلگرام و اینستاگرام و واتساپ بیشترین استفاده را میکنند.
واژه های کلیدی:
دانشجو، شبکه اجتماعی، وضعیت تحصیلی
مقدمه:
در جهان معاصر که عصر اطلاعات و ارتباطات است و رسانه ها همه چیز را در تسخیر خود درآورده اند، کارکرد و اهمیت این رسانه ها بر کسی پوشیده نیست . - 1 - یکی از امکانات فناوری اطلاعات و ارتباطات، شبکه های اجتماعی مجازی میباشند . - 2 - در واقع ما در عصر شبکه ها زندگی می کنیم; عصری که در آن شکل گیری شبکه های گوناگون اجتماعی آنلاین، شیوه های ارتباطی و اطلاع رسانی نوینی به عرصه ی گسترده ی ارتباطات اجتماعی معرفی کرده است . - 3 - جامعه ی شبکه ای باعث شده است تا جامعیت، پیچیدگی و شبکه سازی فناورانه به حوزه های متنوع زندگی و آموزشی نفوذ کند . - 2 -
شبکه های اجتماعی مجازی را به عنوان امکانات وب محور که به افراد اجازه ی ایجاد پروفایل عمومی و نیمه عمومی، ایجاد لیست ارتباطی خود با دیگر کاربران به صورت مفصل و دیدن و پیمایش کردن لیست ارتباطی خود و دیگر فهرست هایی که به وسیله ی سایر کاربران ساخته شده، تعریف کرده اند . - 4 - صاحب نظران در تعریفی دیگر شبکه های اجتماعی مجازی را عبارت از جامعه ی برخط از کاربران اینترنتی که تمایل به برقرار کردن ارتباط با دیگر کاربران در حوزه های مورد علاقه ی دو طرف را دارند، تعریف کرده اند . - 5 -
درماهیّت و پیشینه ی شکل گیری شبکه های اجتماعی اینترنتی، نقل قول ها و اظهارنظرهای بسیار متفاوتی وجود دارد. برخی ظهور و بروز این شبکه ها راکاملاً طبیعی و در راستایتحوّل موضوع ارتباطات واطّلاع رسانی می شمارند;امّا بسیاری نیز بر این باورند که درپسِ پرده ی راه اندازی این شبکه ها،خصوصاً از سوی ایالاتمتّحده امریکا، منافع اقتصادی، تجاری، سیاسی و امنیتی فراوانی وجود دارد . - 6 -
در دنیای دیجیتال، پیشرفت های حاصل از فناوری اطلاعات و ارتباطات همراه با تحول رسانه ها، حوزه های زیادی را تحت تأثیر خود قرار داده است. از جمله; شیوه ی ارتباط، تفکر، کار، عمل و در یک سخن، زندگی اجتماعی انسان ها را تغییر داده است . - 6 - به گونه ای که امروزه، همه ی دستاوردهای بشری به سمت الکترونیکی شدن و دسترسی از دور گام بر می دارند. در این میان، حوزه ی تعلیم و تربیت نیز از این تغییرها بی بهره نمانده است و می توان گفت فناوری های نوظهور مانند فناوری های نسخه اول و نسخه دوم وب و ابزار تعامل برخط، سیمای تعلیم و تربیت را متحول کرده اند و فناوری اطلاعات و ارتباطات امروزه واسطه ی یادگیری و عنصر مهم آموزش و سیستم های یاددهی-یادگیری است . - 7 -
بخشی از کاربران فناوری اطلاعات و ارتباطات، دانشجویان رشته ها و مقاطع تحصیلی گوناگون علمی هستند که از منابع و امکانات آن برای دستیابی به اطلاعات و انجام مبادلات علمی بهره می گیرند - 8 - پژوهشگران در مطالعه ای که در سال2010 در مورد کاربست شبکه های اجتماعی مجازی - فیس بوک - در آموزش عالی بر روی دانشجویان انجام داده اند نشان دادند، با ادغام ابزارها و سرویس های شبکه اجتماعی در سیستم یادگیری الکترونیکی، کاربران می توانند در آموزشگاه ها، مدارس و دانشگاه های مختلف ارتباط گسترده ای با یکدیگر داشته باشند و جامعه ی مجازی ایجاد نمایند . - 9 -
محققانی دیگر در مطالعه ی خود، کوم ال ام اس3 و شبکه اجتماعی فیسبوک را ادغام نمودند و به این نتیجه رسیدند که فرایندهای آموزش الکترونیکی با ابزارهای شبکه اجتماعی کامل می شود . - 10 - در تحقیقات اخیر که بر روی استفاده از نرم افزارهای اجتماعی در آموزش عالی صورت گرفته، روشن شده است که به کارگیری نرم افزارهای شبکه های اجتماعی اهداف آموزشی چون ابداع راه های جدید برای یادگیری، دادن کنترل به دانش آموزان و دانشجویان، ارائه مهارت های قابل انتقال، حمایت از آموزش همکاران به یکدیگر، افزایش یادگیری سازنده، ایجاد هویت دیجیتالی و پرورش تعامل اجتماعی را به ارمغان آورده است . - 11 -
در یک مطالعه زمینه ای بزرگ از دانشجویان چندین دانشگاه در آمریکا نشان داده شد که 91 درصد از دانشجویان از سایت شبکه اجتماعی فیس بوک استفاده می کنند . - 12 - نتایج مطالعه ای در سال 2008 نشان داده است که 85 درصد دانشجویان از وب سایت های شبکه های اجتماعی مجازی به عنوان اصلی ترین روش ارتباطی استفاده می کنند . - 13 - با ادامه ی افزایش محبوبیت شبکه های مجازی، بیشتر دانشگاهیان به افزایش استفاده از این شبکه ها به منظور تدریس موفق به نسل جدید دانشجویان اقدام کرده اند. شبکه های اجتماعی مجازی در بسیاری از کلاس های دانشگاه ها مورد استفاده قرار گرفته است 15 - ،. - 14
طی مطالعه ای دیگر که به بررسی تأثیر استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی بر عملکرد تحصیلی دانشجویان پرداخته شده، پژوهشگران نشان داده اند، دانشجویان با معدل و عملکرد تحصیلی پایین تر نسبت به دانشجویان با عملکرد و معدل بالاتر، بیشتر از شبکه های اجتماعی استفاده میکنند . - 16 - علاوه بر این در بررسی هابی که بر روی جامعه ی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی انجام گرفته نتیجه گیری شده است، عمده ترین دلیل استفاده ی دانشجویان از ابزارهای وب به منظور سرگرمی بوده است و در کنار آن اهداف دیگری مانند آموزش، پژوهش و ارتباط با دیگران نیز وجود داشته است . - 17 -
به طور خلاصه میتوان گفت با توجه به اینکه شبکه های اجتماعی در ایران نیز در حال گسترش روزافزون به ویژه در بین جوانان می باشد، لذا داشتن برآوردی از میزان نفوذ این شبکه ها در میان دانشجویان که قشر اصلی استفاده کننده از این شبکه ها هستند و بررسی میزان فعالیت آن ها و همچنین بررسی فضای آموزشی این شبکه ها به منظور ارزیابی شرایط و تلاش در جهت ارائه راهکار برای به حداقل رساندن معایب ناشی از استفاده از این شبکه ها و به حداکثر رساندن مزایای استفاده از این شبکه ها بسیار ضروری به نظر می رسد.
امروزه، به همان میزان که کتاب ها و مجلات و منابع مکتوب در تحصیل و رشد علمی دانشجویان کاربرد دارند، صفحات و شبکه های مجازی نیز در این زمینه نقش پررنگی ایفا می کنند. ما در این مقاله سعی داریم با بررسی نحوه ی استفاده ی دانشجویان از شبکه های اجتماعی، به منفی یا مثبت بودن اثرات این فضا بر روی وضعیت تحصیلی آن ها پی ببریم. در صورت
