بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مهمترین جذابیت های بصری موجودات آبزی، میزان زیبایی رنگ آنهاست؟ در تغذیه آبزیان علاوه بر پروتئین، چربی و کربوهیدرات، مواد معدنی، ویتامینها و دیگر مواد مغذی که نیز برای رشد عادی و بازماندگی مناسب در آبزیان مهم هستند. یکی از مواد افزودنی در جیره آبزیان رنگدانه های کارتنوئیدی میباشد؟رنگدانه های کارتنوئیدی باعث ایجاد رنگهای زرد، نارنجی و قرمز در گوشت و اسکلت خارجی حیوانات آبزی میگردند .
رنگدانه کارتنوئیدی آستاگزانتین عملکرد و وظایف گوناگونی دارد که میتوان به مواردی مانند تجمع رنگدانه ها در بافت، خوش رنگ شدن محصول و درنتیجه افزایش بازارپسندی آبزیان، بهبود عملکردهای زیستی، ثبات در غشاء سلولی و بهبود سلامتی و ایمنی از طریق حذف رادیکالهای آزاد، مقاومت در برابر استرسهای محیطی مانند استرس اسمزی و دمایی و کاهش اکسیژن محلول اشاره نمود. استفاده از این رنگدانه در تغذیه ماهی قزل آلای رنگین کمان به عنوان مهترین گونه پرورشی سردآبی ایران نتایج بسیار خوبی به همراه داشته است . در این مقاله به معرفی رنگدانه آستاگزانتین و برخی نتایج استفاده از این رنگدانه در تغذیه ماهی قزل آلای رنگین کمان اشاره می گردد.
مقدمه
یکی از مهمترین جذابیت های بصری موجودات آبزی، میزان زیبایی رنگ آنها است. ×رنگ آبزیان از غذا و محیط زیست آنها تأثیر می پذیرد. ×ماهیان جهت دستیابی به رنگ مورد نظر بایستی از غذاهایی تغذیه شوند که رنگ مورد نظر مطلوب را در آنها ایجاد نماید . - kop,2007 - رنگدانهها مسئول طیف وسیعی از رنگها در ماهیان میباشند که شرط اصلی برای بازارپسندی ماهیان میباشند . - Johnson E. A. An G.1991 - چندین فاکتور روی رنگدانه ماهیان تاثیرگذار است که سایز ماهی، سن، طول مدت رسیدگی جنسی، ترکیب رژیم غذایی، منبع و غلظت کاروتنوئیدها، بلوغ جنسی و عوامل ژنتیکی از جمله آنها میباشد.
درجه حرارت آب، شوری و شدت نور از عوامل محیطی مهم میباشند که رنگدانهها را تحت تاثیر قرار میدهند - . - Torrissen O.J. 2000 ماهیان قادر به سنتز رنگدانههای خود از ابتدا نمیباشند بنابراین مواد رنگی که توسط بعضی گیاهان، جلبکها و میکروارگانیسمها سنتز میشوند نیاز است که در جیره غذایی ماهیان اضافه شود . - Johnson E. A. An G.1991 - نوع رنگ ماهیان به وسیله سیستمهای عصبی آندوکرینی کنترل شده، اما منابع غذایی و رنگدانهها نیز نقش مهمی درتعیین رنگ ایفا میکنند.
تأثیر منابع کاروتنوئیدی از دیدگاه رنگدانه، ایجاد رنگ، مختص هرگونه میباشد. به علاوه همه گونههای ماهیان روشهای مشابه سوخت و ساز رنگدانهای نداشته و بنابراین نمیتوان یک روش انتقال کلی و سراسری کارتنوئیدها را در بافت ماهیان در نظر گرفت. کاروتنوئیدها که به طور عمده توسط گیاهان و فیتوپلانکتونها تولید میشوند به دو گروه عمده کاروتن و زانتوفیل تقسیم بندی میشوند . - Chatzifotis S.2004 - یکی از مواد افزودنی در جیره آبزیان رنگدانه های کارتنوئیدی می باشد.
رنگدانه های کارتنوئیدی در ایجاد رنگ های زرد، نارنجی و قرمز در گوشت و اسکلت خارجی حیوانات آبزی مشارکت دارند - Shahidi and brown, . - 1998 رنگ ماهیان قزل آلا در طبیعت به دلیل وجود کاروتنوئید آستاگزانتین است؟ اما رنگ ماهیان قزل آلای پرورشی بسته به نوع کاروتنوئیدی که در جیره غذایی آنها مصرف می شود می تواند حاصل از رنگدانه آستاگزانتین و یا کانتاگزانتین باشد . - Craik and Harvey,1986 - کلمه رنگدانه از واژه لاتین پیگمنتوم - Pigmentum - منشأ گرفته که به مواد رنگی اطلاق میشود و در ضمن تصویری از رنگ را ایجاد میکند و در زیستشناسی هر مادهای که قابلیت رنگ بخشیدن به بافتهای سلولهای حیوانات و گیاهان را داشته باشد میتوان رنگدانه یا پیگمان نامید.
رنگدانه کارتنوئیدی آستاگزانتین عملکرد و وظایف گوناگونی دارد که می توان به مواردی مانند تجمع رنگدانه ها در بافت، خوش رنگ شدن محصول و درنتیجه افزایش بازارپسندی آبزیان، بهبود عملکردهای زیستی، ثبات در غشاء سلولی و بهبود سلامتی و ایمنی از طریق حذف رادیکال های آزاد، مقاومت در برابر استرس های محیطی مانند استرس اسمزی و دمایی و کاهش اکسیژن محلول اشاره نمود . - Latscha, Darachai, 1989 - عمادی و همکاران - 1389 - در تحقیقی اثر جلبک دونالیلا سالینا - Dunaliella salina - بر تغییرات رنگ پوست در ماهی قزلآلای رنگین کمان - Oncorhynchus mykiss - را مورد بررسی قرار دادند.
نتایج حاصل از این بررسی نشان دهنده تأثیر جلبک دونایلا سالینا بر رنگ پوست ماهی قزلآلای رنگین کمان بود، بهطوریکه غلظت رنگدانه بتاکاروتن با افزایش مقدار جلبک دونالیلا سالینا و زیاد شدن وزن افزایش یافت. بتاکاروتن طبیعی این جلبک باعث افزایش رنگدانه در پوست ماهیان قزلآلای رنگین کمان میشود.طالبی و همکاران - 1391 - نشان داد که تیمارهای تغذیه ماهی قزل آلای رنگین کمان حاوی حاوی 41 میلی گرم رنگدانه آستاگزانتین رشد بهتری نسبت به تیمار شاهد دارند.
این رنگدانه یک ریزمغذی اصلی و مهم در جیره غذایی آبزیان محسوب می شود که عملکرد زیستی مهمی از جمله جلوگیری از اکسید شدن اسیدهای چرب ضروری غیراشباع را به عهده دارد؟ فعالیت آنتی اکسیدانتی آستاگزانتین به ترتیب برابر بیشتر از بتاکاروتن و آلفا توکوفرول است . - Shimidzu et al., 1996 - آستاگزانتین همچنین حفاظت از اثرات منفی نور ماورای بنفش، تولید ویتامین A خاصیت رنگ دهی زیستی، رشد و بازماندگی، بهبود رفتارهای تولیدمثلی و سیستم ایمنی را کنترل می کند . - .Higuera et al., 2006 -
نتایج
پستانداران و بیشتر ماهیان قادر به سنتز کارتنوئیدهای مورد نیاز خود نیستند و سخت پوستان نیز توانایی محدودی در تبدیل سایر رنگدانه ها به آستاگزانتین دارند؛ بنابراین، بهتر است که این رنگدانه به طور مستقیم در جیره غذایی آبزیان وارد شود . - Meyers,1977: Guerin et al., 2003 - فرهنگی و همکاران - 1392 - سطوح مختلف رنگدانه آستاگزانتین در جیره غذایی میگوی جوان سفید غربی را به منظور بررسی اثر سطوح مختلف رنگدانه آستاگزانتین در جیره غذایی بر شاخص های بیوشیمیایی و ایمنی غیر اختصاصی میگوی جوان سفید غربی در مواجهه با تنش کاهش شدید اکسیژن را مورد بررسی قرار دادند و نتیجه گیری کردند که میگوهای تغذیه شده با رنگدانه آستاگزانتین پس از ایجاد تنش ناشی از کمبود اکسیژن وضعیت بهتری از نظر شاخصهای بیوشیمیایی و ایمنی نسبت به نمونه شاهد داشتند.
تحقیقات انجام شده مشخص شده است که گونه های مختلف ماهی در مراحل مختلف زندگی خود به مقادیر متفاوتی از رنگدانه های کارتنوئیدی نیاز دارند .بازیار لاکه و همکاران مولدین ماهی قزل آلا را با جیره های حاوی آستاگزانتین در مقادیر مختلف مورد تغذیه قراردادند تا تأثیر آستاگزانتین بر ذخیره آستاگزانتین تخمک و قابلیت لقاح در مولدین قزل آلای رنگین کمان را بررسی نمایند. و به عنوان نتیجه گیری بیان نمودند اضافه کردن رنگدانه آستاگزانتین می تواند باعث بهبود درصد لقاح در تخم مولدین گردد؟ کین و یاسیر - 2010 - به بررسی اثر تغذیه با انواع کاروتنوئیدها - آستاگزانتین، بتاکاروتن، کانتازانتین، زیزانتین - و تاثیر آن بر رنگ پوست و میزان رنگدانههای فلس دلقک ماهیان پرداخته و به این نتیجه رسیدند که خوراک آستاگزانتین بیشترین تاثیر را در افزایش رنگ قرمز پوست داشته است. بارون و همکاران - 2008 - به بررسی اثر رنگدانههای غذایی، بر روی رنگ پوست، رشد و رفتار گونه نر نوعی گورامی - felame-red gurami - پرداختند. برای این منظور چهار گروه در نظر گرفته شد.
