بخشی از مقاله
چکیده مقدمه: در محیط مجازی، وبلاگها ابزاری هستد که میتوانند در یادگیری یادگیرندگان موثر باشند. این پژوهش با هدف
بررسی تأثیر برنامهی درسی مبتنی بر وبلاگ بر خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه پیام نور انجام شده است.روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری این پژوهش، کلیه دانشجویان درس آمار استنباطی دانشگاه پیام نور مرکز سمنان بودند. گروه نمونه 32 نفر، 16 نفر گروه کنترل و 16 نفر گروه آزمایش به شیوه نمونه-گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش از نظر همخوانی درونی و پایایی آزمون- باز آزمون مورد ارزیابی قرار گرفت. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه خلاقیت عابدی استفاده شد.یافتهها: نتایج بدست آمده نشان داد، برنامهی درسی مبتنی بر وبلاگ بر خلاقیت گروه آزمایش موثر بوده و آنرا افزایش داده است. در خصوص مولفههای چهارگانه خلاقیت نیز اثر برنامه درسی مبتنی بر وبلاگ بر مولفههای سیالیت، ابتکار، انعطافپذیری و بسط تفکر معنیدار بود. همچنین، مشاهده شد برنامه درسی مبتنی بر وبلاگ بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان موثر بوده و آنرا افزایش داده است.نتیجهگیری: یافتههای پژوهش دلالت بر این دارد که اینترنت و پدیدههای وابسته به آن همچون وبلاگها، ابزارهایی هستند که میتوان از آنها برای رشد قوه خلاقیت یادگیرندگان بهره برد و آنها میتوانند موجب یاگیری بهتر و پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان گردند.
واژگان کلیدی:آموزش مجازی، وبلاگ، خلاقیت، پیشرفت تحصیلی.
مقدمه
انقلاب اطلاعاتی و الکترونیکی و انفجار دانش، امکان پیش بینی دانشهای لازم برای برخورد موثر با شرایط محیطی را با مشکل رو به رو ساخته است. لذا اندیشمندان و محققان راه چاره را در توجه به خلاقیت1 و توانمندی های فکری بشر دانسته اند. صاحبنظران خلاقیت را دانشی بنیادی برای هر گرونه تغییر و نوآوری می دانند. به تعبیر ریهامر و برولین - 1999 - 2 خلق ایده های نو و تولیدات ابتکاری از ویژگی های شناختی انسان ها است. با چنین نگاهی، خلاقیت عاملی مهم در شتاب بخشیدن به نوآوری های علمی و فناورانه بشر تعبیر شده است. مطالعات موجود نشان می دهند که مرکز ثقل حرکات نوین در آینده را خلاقیت و میزان بهره گیری از تفکر خلاق تشکیل می دهد. بر این اساس، یکی از چالشهای جدی و قابل پیش بینی بشر در آینده مساله میزان بهره گیری از ذهن ها و شخصیت های خلاق در حوزه های مختلف علمی، پژوهشی، فناورانه و بهداشتی است - جفری3، 2001؛ لچ4، - 2002 نگاهی به منابع معتبر مربوط به خلاقیت، نوآوری و تفکر خلاق نشان می دهد که ریشه این اصطلاح در نوع و روش فکری انسان نهفته است. در حقیقت فرد خلاق کسی است که از ذهنی جستجوگر و آفریننده برخوردار باشد. در این خصوص بین صاحبنظران اتفاق نظر وجود دارد که خلاقیت توانایی فرد برای تولید ایدهها، نظریهها، بینشها یا اشیاء جدید و بدیع و بازسازی مجدد در علوم و سایر زمینهها است که توسط متخصصان اصیل و از نظر علمی، زیباشناسی، فناوری و اجتماعی با ارزش تلقی میگردد - ورنون5، 1989؛ به نقل از شکرکن،. - 1385
آنچه که در بروز خلاقیت اهمیت دارد، تفکر است. »بدون تفکر و اندیشه، خلاقیتی وجود نخواهد داشت.« گیلفورد - 1950 - 6 معتقد است که خلاقیت بعدی فراشناختی دارد و با فرآیندهای عالی ذهنی نظیر تفکر، هوش، تخیل و پردازش اطلاعات ارتباط دارد. او تفکر را به دو دسته همگرا و واگرا تقسیم کرده است. گیلفورد تفکر واگرا را کلید خلاقیت می داند و آن را تلاش ذهن برای دستیابی به تمامی پاسخ های ممکن برای حل یک مساله یا مشکل به شمار می آورد و معتقد است عوامل متعددی در شکل گیری آن موثرند از جمله؛ سیالیت7 تفکر؛ که به کمیت یا تعداد ایده ها توجه دارد و تشخیص آن بر اساس تعداد ایده هایی است که در مدت زمان معینی توسط فرد تولید می شود. انعطاف پذیری8 تفکر؛ که اشاره آن به تنوع و گوناگونی ایدههاست، مانند استفاده های متفاوتی که می توان از یک ابزار کرد. ابتکار9؛ به منحصر به فرد بودن، غیر معمولی بودن و تازگی ایده ها را اشاره دارد و موجب می شود که فرد به روش و شیوه های غیرمعمول و خلاف عادت عمل کند. و در نهایت، بسط10؛ که به توانایی کامل کردن یک ایده و اضافه کردن جزئیات به آن اشاره می نماید. به گفتهی راجرز11 آدمی به طور ذاتی خلاق به دنیا می آید، ولی خلاقیت برای شکوفایی و رشد، به هدایت، توجه و تربیت نیاز دارد - ویلر و همکاران1،. - 367:2002 او در تعریف خلاقیت، آنرا ظهور یک فرآروده ارتباطی نوظهور در علم که از یک سو از بی همتایی فرد و از دیگر سو از مواد، رویدادها، مردم یا اوضاع و احوال زندگی فرد سرچشمه می گیرد، می داند - قدمی، . - 70 :1392
دنیای آموزش مبتنی بر فناوری، دنیای جدیدی است که فرصت های نو و بکری را در اختیار عوامل اثرگذار بر یادگیری قرار می دهد. متخصصان آموزشی معتقدند اینترنت با فراهم کردن فرصتهای بیشتر برای یاددهندگان و یادگیرندگان در دسترسی سریع به اطلاعات در سراسر جهان، محیطی را ایجاد میکند که یادگیری تقویت شده و موجب افزایش یا بهبود مهارتهای ارتباطی یادگیرندگان می گردد. به منظور بررسی نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات - فاوا - در خلاقیت یادگیرندگان، تحقیقاتی زیادی صورت پذیرفته که از جمله آنها تلاش محققانی چون ویلر2، وایت3 و برومفلید4 برای ارائه مدلی بوده است که نشان میدهد استفاده از اینترنت و ایجاد صفحات وب توسط دانشآموزان موجب ارتقاء تفکر خلاق در آنها می گردد - ویلر و همکاران،. - 367:2002
این مدل - شکل - 1 شامل سه وجه تعامل اجتماعی5، شناخت خلاق6 و حل مساله7 است. این محققان معتقدند که کنش و واکنش و تعامل میان این سه رفتار در محیط وب باعث ایجاد عمل خلاق می شود. نمونه ای از این عمل خلاق می تواند خلق یک وب سایت شخصی باشد. در چنین محیطی کارهای زیادی ممکن است انجام شود که حاصل خلاقیت یادگیرنده است.
