بخشی از مقاله
چکیده 20 راس بره نر زندی و20راس بره نر شال در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 جیره غذایی حاوی صفر، 4، 8 و 16 درصد پنبه دانه به مدت 90 روز تغذیه شدند و فراوانی انواع پرز، ابعاد پرز و عمق غدد کریپت روده باریک مورد بررسی قرار گرفت. جیرهها از نظر انرژی قابل متابولیسم و پروتئین قابل متابولیسم مشابه بودند. شمارش انواع پرز نشان داد که پرز های زبانی و انگشتی شکل دارای بیشترین و پرز پل مانند دارای کمترین فراوانی در روده بود. تأثیرسطح پنبه دانه تنها بر روی فراوانی پرز برگی معنیدار بود.
محل نمونه برداری بر روی تمامی انواع پرز جز پرز برگی شکل معنیدار بود. مرفولوژی پرز و عمق غدد کریپت در روده باریک نیز تحت تأثیر جیره و محل نمونه برداری قرار گرفت به طوریکه ارتفاع و عرض پرز، عمق غدد کریپت و نسبت ارتفاع پرز به عمق غدد کریپت تحت تأثیر سطح پنبه دانه در جیره قرار گرفت و تأثیر محل نمونه برداری از روده تنها بر روی نسبت ارتفاع پرز به عمق غدد کریپت معنیدار بود. نتایج آزمایش نشان داد سطوح مختلف پنبه دانه بر روی مرفولوژی پرز های روده باریک تأثیرگذار بود.
واژه های کلیدی: پنبه دانه کامل، نژاد زندی و شال، برههای پرواری، مرفولوژی پرزهای روده کوچک.
مقدمه اعمال روده باریک متعدد و شامل انتقال مواد غذایی از معده به روده بزرگ، کامل نمودن عمل هضم، جذب محصولات نهایی حاصل از هضم و ترشح برخی هورمون هاست. برای انجام چنین اعمالی به ویژه عمل جذب و ترشح در روده باریک خصوصیاتی پدید آمده است که موجب افزایش سطح مخاط آن گردیده است - . - 2 با توجه به اینکه قسمت اعظم جذب مواد مغذی خوراک در روده باریک توسط پرز ها صورت می گیرد و نیز در اکثر بیماری های دستگاه گوارش بخصوص اسهال های میکروبی، وضعیت مورفولوژیکی پرز ها تغییر پیدا می کند بنابراین داشتن یافته های کیفی در مورد سطح داخلی روده باریک در وضعیت سلامت بسیار لازم و ضروری می باشد. در این رابطه مطالعات متعددی توسط محققین بر روی حیوانات مختلف مثل خوک، طیور، گوساله و سگ انجام شده است ولی در رابطه با گوسفند تنها یک مورد مطالعه انجام شده که طی آن وضعیت پرز های روده باریک گوسفند شال ایرانی مورد بررسی مورفولوژیکی قرار گرفت - . - 1 در این مطالعه اثر تغذیه سطوح پنبه دانه سالم بر روی پرز های روده باریک بره های پرواری نژاد زندی و شال مطالعه شد.
مواد و روش ها در این تحقیق از 20 راس بره نر نژاد زندی 5-6 ماهه با میانگین وزنی - - 29/8 1/6 کیلوگرم و20 راس بره نر نژاد شال با میانگین وزنی - - 30/4 1/8 کیلوگرم استفاده شد. مدت پروار بره ها 90 روز بود. بره ها به چهار گروه پنج رأسی تقسیم شده و بطور تصادفی در جایگاههای مربوطه قرار گرفتند. چهار جیره با سطوح صفر - جیره شاهد - ، چهار، هشت و شانزده درصد پنبه دانه کامل در جیره با استفاده از جداول استاندارد احتیاجات غذایی - - NRC1985 تنظیم گردید - جدول. - 1 جیره ها از نظر انرژی قابل متابولیسم و ترکیب شیمیایی یکسان بودند. به منظور بررسی اثر تغذیه سطوح مختلف پنبه دانه در جیره های مورد آزمایش بر رشد پرز های - پرز - روده باریک، فراوانی انواع و ابعاد پرز و غدد کریپت پس از کشتار دامها، نمونه های از 3 ناحیه روده باریک - دئودنوم، ژوژنوم و ایلئوم - بره ها اخذ و پس از نگهداری در محلول های خاص مورد شمارش قرار گرفت - . - 4 این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تیمار و 5 تکرار برای هر دو نژاد انجام گردید. مدل آماری مورد استفاده Y=ʽ+Ti+eij بوده و در مدل فوق ʽ میانگین، Ti اثر تیمار و eij اثرخطای آزمایشی است. داده هایآزمایشی با استفاده از Proc GLM بسته نرم افزاری SAS تجزیه آماری شد
نتایج و بحث
درصد انواع پرز های روده کوچک گوسفندان نژاد زندی در این آزمایش در جدول2 و 3 نشان داده شده است. تنها درصد پرز برگی شکل تحت تاثیر سطح پنبه دانه در جیره قرار گرفت و افزایش پنبه دانه در جیره به طور خطی منجر به افزایش این نوع پرز در روده کوچک شد. همچنین محل نمونه برداری روده - دئودنوم، ژوژنوم و ایلئوم - بر روی درصد انواع پرز های روده کوچک جز پرزهای برگی شکل معنی دار بود - . - <P 0/05 بیشترین فراوانی پرز در روده کوچک به ترتیب مربوط به پرز زبانی و انگشتی بود و کمترین فراوانی در پرز پل مانند مشاهده شد. در یک مطالعه نیز گزارش شد که بیشترین فراوانی پرز در روده کوچک گوسفند شال مربوط به پرز زبانی شکل بود - . - 1 همچنین گزارش شده که کمترین فراوانی پرز، مربوط به پرز پل مانند می باشد - . - 1 نتایج نشان داد که فراوانی پرز های انگشتی در خلاف جهت فراوانی پرز های پیچیده و زبانی می باشد و به گونه ای بود که بیشترین فراوانی این نوع پرز در پایان روده کوچک - ایلئوم - و کمترین فراوانی این نوع پرز در منطقه آغازین روده
کوچک - دئودنوم - مشاهده گردید. فراوانی پرز های انگشتی و برگی در دئودنوم کمترین میزان بود که همانند یافته های دیگران بود - . - 1 ولی بر خلاف گزارش دیگران، بیشترین فراوانی این پرز ها در ایلئوم مشاهده شد - . - 1 نتایج این آزمایش در گوسفند نشان داد که پرز زبانی با حداکثر 40/5 درصد در دئودنوم بیشترین فراوانی را دارد که نتیجه گرفته می شود که بیشترین سطح جذب در روده کوچک گوسفند را دارا می باشد. بالاتر بودن فراوانی پرز های زبانی در ابتدای روده کوچک نشان می دهد که بیشترین بخش اعمال گوارشی - هضم و جذب - در اوائل روده - دئودنوم و ژوژنوم - انجام می گیرد - . - 3 ابعاد پرز و عمق غدد کریپت روده کوچک گوسفندان نژاد زندی و شال در این آزمایش در جدول4 و5 نشان داده شده است. اثر جیره بر ارتفاع پرز، عرض پرز، عمق غدد کریپت و همچنین نسبت ارتفاع پرز به عمق غدد کریپت معنی دار بود - . - <P 0/05 افزایش سطح پنبه دانه در جیره باعث افزایش ارتفاع پرز ها، عرض پرز، عمق کریپت و نسبت ارتفاع پرز به عمق کریپت شد. همچنین ابعاد پرز ها در بخش های مختلف روده کوچک با هم اختلاف معنی داری داشتند - . - <P 0/05 به طوری که با نزدیک شدن به انتهای روده از ابعاد پرز ها به خصوص ارتفاع و عرض آنها کاسته شد. نسبت ارتفاع پرز ها به عمق غدد کریپت نیز با نزدیک شدن به انتهای روده کاسته شد. این نتایج همانند نتایج دیگران در مطالعه مورفولوژیکی روده کوچک جوجه های گوشتی بود - . - 3 افزایش نسبت ارتفاع پرز به عمق کریپت در ساختار روده ای مرتبط با هضم و جذب بهتر مواد مغذی بوده و توانایی حیوان را در تامین احتیاجات مواد مغذی بالا می برد - . - 5 در مطالعه ای بر روی بز، گزارش شد که بیشترین ارتفاع پرز، عرض پرز، عمق کریپت و نسبت ارتفاع پرز به عمق کریپت در دئودنوم مشاهده شد که مشابه نتایج آزمایش حاضر می باشد - . - 6
