بخشی از مقاله
چكيده :
اين بررسي به منظور مقايسه خصوصيات پرواري و لاشه بره هاي نر لري بختياري و آميخته سنجابي× لري بختياري انجام گرفت . بره ها در سن روزگي از شير گرفته شدند و با متوسط سن 135 روز به مدت 80 روز پروار گرديدند . اطلاعات حاصل به دليل نامساوي بودن تعداد مشاهدات در زير گروههاي مختلف با استفاده از روش حداقل مربعات تجزيه و تحليل شدند .
بره هاي نر لر بختياري از نظر وزن در پايان دوره پروار و افزايش وزن روزانه دوره پرواري برتر از بره هاي آميخته بوده ولي از لحاظ آماري تفاوت معني داري بين آنها وجود نداشت ( ). بين بره هاي نر لر بختياري و آميخته براي صفات وزن كشتار ، وزن لاشه ، بازده لاشه ، وزن گوشت ، وزن چربي سطحي ، وزن استخوان و سطح مقطع راسته اختلاف معني داري شاهده نگرديد . درصد قطعات دست ، گردن ، ران ، پيش سينه و قلوه‌گاه بره هاي لري بختياري بيشتر از بره هاي آميخته بود .
وزن دنبه به وزن لاشه سرد بود . صفحات وزن نهائي ، افزايش وزن روزانه دوره پروار و لاشه تحت تاثير نوع
توليد نبود . سن مادر اثر معني داري روي صفحات پرواري و لاشه نداشت .
مقدمه :
گوشت گوسفند از مهمترين منابع تامين كننده گوشت قرمز در ايران است ولي با اين حال توليد گوشت اين حيوان نمي تواند افزايش تقاضاي مصرف كننده ها را تامين نمايد . توليد پايين نژاداي بومي و تغذيه نامناسب از عوامل اصلي كمبود توليد مي‌باشد و آميخته گري كه بعنوان روشي براي بهره برداري از تفاوتهاي بين نژادها در اصلاح نژاد است مي تواند روش مناسبي براي بهبود راندمان توليد گوسفند باشد و در بسياري از كشورها مخصوصاً در سيستم هائي كه توليد گوشت هدف اصلي است به طور وسيعي مورد استفاده قرار مي گيرد . (4)
در خصوص اثر آميخته گري بر روي صفات پرواربندي و خصوصيات لاشه نتايج متفاوتي بدست آمده است . اثرات مثبت آميخته گري روي رشد و وزن بره ها بوسيله مكاره چيان و همكاران (11) ، اسدي مقدم و نيكخواه (1) ، Miller و Sidwell (13) ، Peters وvesely (17) و Wolf و همكاران(18) گزارش شده است . مكاره چيان و همكاران (12) ، فريد و همكاران (7) ، Ackeapinar و Tekin (14) و فهمي(6) تفاوتي بين بره هاي آميخته و بره هاي نژاد خالص براي صفحات پراواربندي و
لاشه بدست نياورند . برخي از گزارشها نشان مي دهد نوع تولد روي صفحات بعد از شيرگيري تاثير كمي دارد (5 ، 6و17) . كاهش اثر سن مادر بر روي صفات پس از شيرگيري نيز توسط تعدادي از محققان گزارش شده است (5،11و16) . هدف از اين تحقيق مقايسه عملكرد پرواربندي و خصوصيات لاشه بره هاي لر بختياري و آميخته‌هاي سنجابي × لري بختياري و تاثير نوع تولد و سن مادر بر اين صفات است .
مواد و روشها :
در اين بررسي تعداد 48 راس بره نر لري بختياري و 26 راس بره نر آميخته سنجابي × لري بختياري از ايستگاه پرورش اصلاح نژاد جهاد سازندگي استان چهارمحال و بختياري با متوسط سن 135 روز مورد استفاده قرار گرفت . بره ها در سن روز از شير گرفته شدند و پس از شيرگيري به مدت 15 روز در مرتع چرا كرده سپس كليه بره ها جهت عادت كردن به محيط آزمايش و انجام واكسيناسيون
لازم و خورانيدن داروي ضدانگل به مدت حدوداً يك ماه وارد دوره مقدماتي شدند . در اين دوره بره ها بصورت گروهي ولي مجزا براي بره هاي لري بختياري و آميخته ، با شرائط مشابه به جيره غذائي دوره پروار عادت پيدا كردند . در پايان دوره مقدماتي وزن بره ها قبل از تغذيه بطور انفرادي تعيين
گرديد و پروار بره ها به مدت 80 روز آغاز شد. در طول آزمايش وزن بره ها هر بيست روز يكبار بصورت انفرادي قبل از غذا دادن صبح تعيين گرديد . جيره غذائي دوره پروار به صورت مخلوط با تركيب 45 در صد يونجه خشك، 30 درصد جو ، 18 درصد تفاله چغندر قند ، 5 درصد كنجاله پنبه دانه ، 1 درصد نمك ، 1 درصد پودر استخوان به طور آزاد در اختيار بره ها قرار گرفت . درصد مواد مغذي جيره دوره پروار شامل 61/92 درصد ماده خشك ، 75/11 درصد پروتئين خام ، 11/1 درصد چربي و 15/20 درصد فيبر خام بر اساس صد در صد ماده خشك بود . در پايان دوره پرواربندي ، پس از يك پرهيز غذائي 18 ساعته ، به ترتيب 20 و 15 راس بره لري بختياري و آميخته كشتار شد . بعد از كشتار و پوست كني تمام اعضاء بطني و صدري برداشت شد . لاشه گرم بلافاصله بعد از پوست كني و برداشت قسمتهاي اضافي وزن شد در درجه حرارت درجه سانتي گراد به مدت 24 ساعت نگهداري گرديد . لاشه هاي سرد پس از توزين به روش برش ايراني تجزيه لاشه شدند (9) . بدين ترتيب كه نيم لاشه هاي سرد به شش قسمت بريده كه قطعات شامل ران ، دست ، پشت ، پيش سينه و قلوه گاه ، گردن و دنبه است . گوشت ، چربي سطحي و استخوان تمامي قسمتها
ازيكديگر جدا ، به جز قسمت پيش سينه و قلوه‌گاه كه در آنها تنها استخوان از گوشت و چربي جدا شد . ريشه دوم درصد هر يك از قطعات لاشه و درصد تركيب قطعات لاشه پس از تبديل به آركسينوس جهت تجزيه و تحليل استفاده گرديد (19) . اطلاعات با توجه به نامساوي بودن تعداد
مشاهدات در زيرگروهها با استفاده از روش حداقل مربعات و برنامه كامپيوتري هاروي (1990) آناليز شد . مدل مورد استفاده براي اطلاعات پرواربندي شامل اثرات ، نوع تولد ، سن مادر ، اثرات متقابل دو طرفه آنها و متغير پيوسته سن در شروع پروار بود . براي خصوصيات لاشه اثرات ثابت نژاد ، نوع تولد ، سن مادر ،نژاد × سن مادر و نژاد × نوع تولد در مدل مورد استفاده قرار گرفت .
نتايج و بحث
صفات پرواربندي
ميانگين حداقل مربعات و خطاي معيار صفات پرواربندي در جدول شماره 1 ارائه شده است . نژاد اثر معني داري روي صفات وزن در شروع ،تغييرات وزن بدن در پرواربندي ، وزن در پايان دوره پروار و افزايش روزانه دوره پرواري نداشت ( ) . ميانگين و اختلاف معيار وزن اوليه بره هاي نر لري بختياري و
آميخته به ترتيب و كيلوگرم بود كه تفاوت معني داري بين دو گروه براي اين صفت وجود نداشت و بره هاي نر لري بختياري از نظر وزن نهايي و تغييرات وزن بدن در فواصل 20 روزه پروار ، برتر از بره هاي آميخته بود كه ناشي از افزايش وزن روزانه بيشتر دوره پروار و فواصل بيست روزه پروار آنه مي باشد ولي از نظر آماري اختلاف معني داري بين دو گروه براي اين صفات مشاهده نشد (جدول شماره 1) . عليرغم گزارشهاي محققات مختلف در خصوص اثرات مثبت آميخته گري بر صفات رشد و پرواربندي
در گوسفند (1،11،13،16 و 18) . نتايج اين تحقيق همانند برخي از يافته هاي تحقيقاتي مبني بر عدم وجود تفاوت معني دار بين نژادهاي خالص و آميخته در زمينه صفات پرواري مي باشد (6 ، 7 ، 12 و 14) . عدم وجود تفاوت معني دار بين بره هاي نر لري بختياري و آميخته براي صفات وزن در پايان پروار و ميانگين افزايش وزن روزانه دوره پرواري مي تواند به علت شباهت دو گروه ژنتيكي باشد و اينكه وزن بلوغ گوسفند لري بختياري و سنجابي يكسان است .
نوع تولد بره روي صفات وزن نهائي و افزايش وزن روزانه دوره پرواري تاثير معني داري نداشت ( ) . عليرغم اينكه وزن بره هاي تك قلو در مقايسه با بره هاي دوقلو در شروع دوره پروار بيشتر بوده ولي در پايان دوره پروار وزن بره هاي دو قلو بالاتر رفته بود (جدول شماره 1) . اين امر مي تواند بعلت پديده رشد جبراني باشد (16) . بره هاي دوقلو در مقايسه با بره هاي تك قلو به دليل رقابت بين آنها براي مكيدن شير مادر با كمبود مواد غذائي مواجه مي شوند كه با قطع وابستگي به مادر و ايجاد شرائط يكسان از نظر غذائي ، سرعت رشد آنها بيشتر از بره هاي تك قلو مي‌شود . كاهش
اثر نوع تولد بر روي صفات پس از شيرگيري توسط برخي از محققان گزارش شده است (5 ، 6 و15) . اثر سن مادر بر صفات پرواري معني دار نبود ( ) . مكاره چيان و همكاران (11) و El.kouni و همكاران (5) عدم تاثير معني‌دار سن مادر را بر روي صفات پس از شيرگيري گزارش كرده اند . Peters و Vesely (17) اثر معني دار سن مادر روي وزن پايان پروار و عدم تاثير معني دار آن در روي كل افزايش وزن پرواربندي را بدست آوردند
