بخشی از مقاله
چکیده
دشمنان انقلاب اسلامی برای متوقف کردن روند پیشرفت انرژی هستهای در داخل کشور، تحریمهای اقتصادی را بر نظام اسلامی و ملت ایران تحمیل کرده اند. تنها راهکار مناسب در برابر این تحریم ها، اقتصاد مقاومتی میباشد؛ که باید توسط تمام ارکان جامعه، به ویژه خانواده ها انجام پذیرد. خانواده، هستهای کوچک در نظام اجتماعی بشری - مذهبی و غیر مذهبی - محسوب میشود؛ که در حیات اجتماعی بشری خصوصا در عرصه اقتصاد، تأثیری فوق العاده دارد. سوالی که مطرح میشود، این است؛ چگونه خانواده در شکوفایی اقتصاد مقاومتی نقش بسزایی دارد؟ نتیجه حاصل از این نوشتار که بصورت کتابخانهای، البته تحت الشعاع توصیف و تحلیل میباشد؛ بر این واقعیت دلالت دارد که؛ الگوی مصرف خانوار باید براساس آموزههای اسلامی، منطبق با الگوی تولیدی کشور شود؛ که این امر کارآمدی بالایی در عرصه اقتصاد مقاومتی دارد. همچنین جذب پس اندازهای پراکنده خانواده ها در جهت سرمایه گذاری در تعاونی ها و بنگاه های کوچک کارآفرین، توسط تبلیغات رسانههای داخلی، زمینهساز افزایش فعالیتهای اقتصادی در جامعه میشود.
واژگان کلیدی: خانواده، اقتصاد مقاومتی، مصرفگرایی، سرمایهگذاری.
مقدمه
دشمنان نظام اسلامی برای متوقف کردن روند پیشرفت در عرصههای مختلف، تحریمهای خصمانهای در عرصه اقتصاد ایجاد کرده است؛ که تنها راه دفاع در برابر این هجمه ها، اقتصاد مقاومتی می باشد. اقتصاد مقاومتی، مجموعه ای از استراتژی هایی است؛ که توسط رهبر انقلاب تبیین شده است. در این مجموعه دولت، تولیدکنندگان و خانوارها وظایفی برعهده دارند؛ که اجرای آن ها باعث شکوفایی و رشد اقتصادی و جلوگیری از آسیب پذیری اقتصاد کشور در شرایط تحریم می شود. مقام معظم رهبری در فروردین سال 1394 بیان نموده اند: »امروز عرصه ی اقتصاد، بخاطر سیاستهای خصمانه ی آمریکا، یک عرصه ی کارزار است، یک عرصه ی جنگ است، جنگی از نوع خاص. در این عرصه ی کارزار، هر کسی بتواند به نفع کشور تلاش کند، جهاد کرده است. امروز هر کسی بتواند به اقتصاد کشور کمک بکند، یک حرکت جهادی انجام داده است - http://www.khamenei.ir - .« خانواده به عنوان هسته کوچکی از اجتماع، در توسعه و شکوفایی اقتصادی جامعه در عرصه تحریم، نقشی اساسی ایفا میکند. زیرا خانواده، سازمانی میانهروی و عقلانی - پرهیز از اسراف، تقلید از دیگران و مصرف بیهوده - - قحف، - 1384 است؛ که در مصرف کالای ایرانی و در روند سرمایه گذاری در تولید کالا داخلی، نقش بسزایی دارد. سوالی که مطرح میشود؛ این است، رابطه بین خانواده و اقتصاد مقاومتی چیست؟ هر چند رساله و مقاله، در مورد اقتصاد مقاومتی و خانواده نگارش شده است؛ ولی هیچ مقالهای که به بررسی تفصیلی »تاثیر خانواده در شکوفایی اقتصاد مقاومتی« بپردازد؛ وجود ندارد. در این مقاله تلاش شده است؛ از دیدگاه آیت االله خامنهای نقش خانواده در تحقق اقتصاد مقاومتی، بطور تفصیلی مورد ارزیابی قرار گیرد.
تعریف و مفهوم خانواده
خانواده در لغت، به معنای »مجموعه افراد دارای پیوند سببی یا نسبی، که در زیر یک سقف زندگی میکنند«؛ - معین،1387،ج1،ص - 37 میباشد. خانواده در اصطلاح، »گروه کوچکی است؛ که حد فاصل بین فرد و جامعه قرار گرفته است.« - ساروخانی1393، - 136 بعبارت دیگر، خانواده، هستهای کوچک در نظام اجتماعی بشری محسوب میشود؛ که در ثبات و استحکام حیات اجتماعی بشری تأثیری فوق العاده دارد. در دین اسلام، خانواده یکی از آیت الهی محسوب شده، که براساس پیوند شرعی میان دو جنس مخالف، که دارای شخصیت حقوقی و معنوی هستند؛ تشکیل میشود. در قرآن َنْفُسِکُمْوَأَزْواجاًکریممِنْآمدهآیاتِهِاست:لِتَسْکُنُوا»أَنْخَلَقﺇِلَیْهالَکُوَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدﱠهً وَ رَحْمَهً إِنﱠ فیذلِکَ یاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکﱠرُونَ« - سورهروم،آیه - 21 - و از آیات و نشانههای او اینکه، همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید؛ تا در کنار آنان آرامشیابید و در میانتان مودّت و رحمت قرار داد. در این نشانههایی استبرای؛ گروهی که تفکّر میکنند - .
همچنین خداوند متعال برای ساماندهی جوانان، بیان نمودهوَأَنْکِحُوااستنْکُمْ:» وَالْأَیامیالصﱠالِحینَمِ مِنْ عِبادِکُمْ وَ راءَ یُغْنِهِمُ اللﱠهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللﱠهُ واسِعٌ عَلیمٌ« - سوره نور، آیه - 32 - مردان و زنان بیهمسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بی نیاز میسازد. خداوند گشایش دهنده و آگاه است - . چه بسا تاکید اسلام برای برپایی بنیاد خانواده، بخاطر این است؛ که پیشرفت یا انزوای جوامع بشری و همچنین ارتباطات سالم در جامعه، توسط خانواده به وجود میآید.
تعریف و مفهوم اقتصاد مقاومت
اقتصاد در لغت به معنای میانه» روی در در دَخل و خَرج« - معین،1387،ج1، ص - 75 میباشد. اقتصاد در اصطلاح، »عبارت است از: مطالعه چگونگی استفاده مردم و جامعه از منابع کمیاب با مصارف متفاوت، به منظور تولید کالاهای گوناگون و توزیع آنها در میان افراد و گروههای مختلف جامعه، برای مصرف حال و آینده.« - رضایی آهوانویی، 1390، - 147 اقتصاد نقش مهمی در زندگی مردم دارد و اسلام نیز به کسب درآمد و تأمین معاش1 - حرالعاملی،1416ق - براساس اصالت انسان، یک نگاه مؤکد و با اهمیت داشته و شرایطی را براساس عقلانی و انسانی، برای بهبود وضعیت معیشتی مردم، وضع نموده است. - صدر، - 1379 اقتصاد، یکی از مسائل مهم حکوت و نظام اسلامی می باشد؛ که در اصل چهل و سوم قانون اساسی تصریح گردیده شده است. رهبر انقلاب در خرداد ماه 1379 در دیدار با نمایندگان مجلس فرمودهاند:
لیس لِلعاقل»-1 أن یَکون شاخِصا ًإلّا فی ثلاث: مرمّه لمعاش، أو خطوه فی معاد،ولذهأ فی غَیرمحرّم.«
مسأله» معیشت قطعا در اولویّتاوّل است. معیشت که نبود، دین هم نیست؛ اخلاق هم نیست؛ حفظ عصمت و عفت هم نیست؛ امید هم نیست. کسی را که به موقعیتی دست پیدا کرده، به خاطر این که برای رفع نابسامانی و فقر، تلاش و مجاهدت کند و شب و روزِ خودش را صرف نماید، ملامت نخواهند کرد. اولویّتها را پیدا کنید. مسائل اساسی جامعه اینهاست.......عزیزان من! شما بدانید که دشمن شما، دشمن این انقلاب، دشمن این نظام، بُرندهترین حربهای که در اختیار خواهد داشت، فقر و گرفتاری اقتصادی مردم است - http://www.khamenei.ir - .« اما امروزه بیش از هر زمانی تهدیدها و تحریم های خارجی، سبب انفعال اقتصاد کشور شده است. دشمنان جمهوری اسلامی با تحریم های اقتصادی و محدود کردن منابع اقتصادی و ایجاد فشار در معیشت مردم، به دنبال آن هستند؛ که مردم را در برابر نظام اسلامی قرار دهند. رهبر انقلاب، در اردیبهشت 1390 در دیدار هزاران نفر از کارگران سراسرکشور،علّت تلاش مستمر استکبار برای ضربه زدن به جمهوری اسلامی ایران، را اینگونه تبین می کند: »آنها میخواستند؛ با منزوی کردن ایران، نظام اسلامی یعنی »نماد عظمت و شرف اسلامی و انسانی«، الهام بخش دیگر ملتها نشود. اما ملت ایران و »جمهوری اسلامی«، اکنون در سلسله قیامهای پُرعظمت مردم منطقه، بیش از همیشه مورد توجه و احترام ملتها قرار گرفتهاند و دولت آمریکا، منفورترین دولتها در اذهان ملتهای منطقه است - http://www.khamenei.ir - .« تنها تمهیداتی که دولتمرادن در برابر تمام فشارهای دولت های متخاصم انقلاب اسلامی، باید اتخاذ نمایند؛ اقتصاد مقاومتی است. این واژه اولین بار توسط رهبر انقلاب در شهریور سال 1389 در دیدار کارآفرینان مطرح شد. معظمله در شهریور ماه 1391 مفهوم اقتصاد مقاومتی را چنین تبیین میکند: »اقتصاد مقاومتی معنایش این است؛ که ما یک اقتصادی داشته باشیم، که هم روند رو به رشد اقتصادی در کشور محفوظ بماند، هم آسیب پذیریاش کاهش پیدا کند... - http://www.khamenei.ir - .« اقتصاد مقاومتی موجب کاهش وابستگیها، مشارکت همگانی، اعمال مدیریتهای عقلایی ومُدبرانه، تغییر الگوی مصرف مردم، خرید کالاهای ایرانی، قانونمند شدن اقتصاد کشور - جامی،ایمانمقدم، تنها، - 1391 و قوام جامعه اسلامی میشود. زیرا، این اقتصادمُبتنی بر پایههای منابع داخلی است؛ که هرگز در برابر فشارها و تحریمها دشمنان، دچار بحران نمیشود. اگر اقتصاد مقاومتی توسط دولتمردان رعایت نشود؛ معیشت مردم به خطر میافتد. ارکان اقتصاد مقاومتی از دیدگاه رهبر انقلاب به این شرح است: -1 مقاوم بودن اقتصاد. -2 استفاده از همهی ظرفیتهای دولتی و مردمی. -3 حمایت از تولید ملی. -4 مدیریت منابع ارزی. -5 مدیریت مصرف. - http://www.khamenei.ir - رهبر انقلاب در بهمن ماه 1392 راهکارهای عملیاتی کردن اقتصاد مقاومتی را چنین ابلاغ میکنند: -1 حمایت از تولید ملی. -2 مردمی کردن اقتصاد. -3 اقتصاد دانش بنیان. -4 مدیریت و اصلاح الگوی مصرف. -5 کاهش وابستگی به نفت. -6 بانکداری اسلامی. -7 لزوم ساماندهی موسسات مالی. -8 لزوم حمایت از بنگاهی کوچک و سامان دهی تعاونی ها. -9 تنظیم مالیات و عوارض دولتی عادلانه.
