بخشی از مقاله
چکیده
آنالیز و بررسی دزدی دریایی در سال 2014 نشان میدهد که حداقل 5000 دریانورد روی کشتیهایی بودهاند که در دریا مورد حمله دزدان دریایی قرار گرفتهاند که بیش از 1000 نفر آنها تحت فشار فیزیکی یا روانی بوده اند؛ این نشان میدهد که اثر منفی دزدی دریایی به خصوص در اطراف کشور سومالی به صنعت دریانوردی و حمل و نقل بین المللی بسیار گسترده و هزینه جلوگیری از دزدی دریایی بیش از حد باور بوده است. از این رو بر آن شدیم تا مقاله حاضر را در خصوص اثرات منفی دزدی دریایی در صنعت دریانوردی و اقتصاد دریا به نگارش درآوریم. طبق تحقیقات گسترده انجام شده، هزینه های زیادی به صنعت دریانوردی تحمیل شده است؛ از جمله اینکه کشتیها جهت عدم عبور از مناطقی که پدیده دزدی دریایی شایع است ناچار به تغییر مسیر کشتی هستند و این تغییر مسیر منجر به افزایش هزینههای سوخت کشتی، تأخیر در ارسال کالا، افزایش هزینههای مربوط به نگهداری کشتی و حقوق پرسنل کشتی و ... میگردد. اما به منظور پیشگیری از وقوع کشتی ربایی به هزینههای دیگری مثل همراهی گارد محافظتی کشتیها و یا اسکورت کشتی توسط ناوهای نظامی، مراکز ضد دزدی دریایی، تجهیزات امنیتی و بیمه مناطق جنگی میتوان اشاره نمود.
کلمات کلیدی: دزدی دریایی، صنعت دریانوردی، حمل و نقل دریایی جهانی، اقتصاد دریایی، دزدان دریایی سومالی، هزینههای سرسام آور
مقدمه
کشور سومالی جزء فقیرترین کشورهای جهان است. قحطی و خشک سالی از یک طرف و فقیر بودن کشور از منابع دریایی و زمینی از طرف دیگر دولت سومالی را به زانو درآورده است به طوری که دولت ناچار شده نیروهای نظامی خود را بدون حقوق گذاشته و آنها ناچار به ترک کار شدهاند. مردم برای امرار معاش ناگزیر به حمله به کشتیها شدهاند. در ابتدا امکانات دزدان دریایی بسیار محدود بود و با امکانات جزئی موفق به تسخیر کشتی میشدند روز به روز حمله به کشتیهای تجاری و نفتکشها بیشتر میشد، به مرور زمان شرکتهای کشتیرانی کشتیهای خود را مجهزتر کردند. از طرفی دزدان دریایی با به دست آوردن باجهای کلان درخواستی خود مجهزتر شدند؛ به طوری که دیگر سیمهای خاردار خطی و حلقوی جلوگیر آنها نبود. با گذشت زمان نه تنها دزدان دریایی مجهزتر به سلاح های بهتر و قویتری میشدند بلکه از نظر دانش دریایی نیز به روزتر میشدند به نظر میرسد موفقیت دزدان دریایی صرفاً از روی تجربه نیست، بلکه باندهای قویتری پشت صحنه هستند و دزدی دریایی را رهبری میکنند و خود دزدان حمله کننده به کشتی کمترین سهم از باج گرفته شده را دارند. قسمت عمده باج متعلق به کمپانی فراهم کننده کشتی مادر، کمپانی تهیه کننده اسلحه و کمپانی تهیه کننده سوخت است. مؤسسه ردهبندی لویدز یک لیست صد نفره از افراد یا شرکتهای تأثیرگذار - مثبت یا منفی - بر اقتصاد دریایی تهیه کرده است که نفر اول آن لیست وزیر اقتصاد کشور چین میباشد؛ نفر چهارم آن لیست آقای گرت محمد میباشد و ردیف نود آن لیست شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران می باشد. جالب است بدانید که گرت محمد همان رئیس گروه دزدان دریایی است که اقدام به حمله و ربایش کشتی ایران گیلان به فرماندهی اینجانب کاپیتان مختار مرادی کرد.
تأثیر دزدان دریایی بر اقتصاد و صنعت دریانوردی
گستره فعالیت دزدان دریایی سومالی به طرز باورنکردنی حیرت آوری وسیع شده است؛ آنها راه بسیار طولانی را طی میکنند تا به جایی برسند که تردد کشتیها وجود دارد. هر چه کشتیها از سومالی فاصله میگیرند، دزدان نیز به همان نسبت گستره فعالیت خود را وسیعتر میکنند. تا به حدی که آبهای کشور هند هم امنیت ندارد. حتی حملات این دزدان دریایی در دریای عمان هم وجود داشته است. حمله به کشتی وقت خاصی ندارد و دزدان ساعت 8 صبح روز 7 فروردین 1391 به کشتی بنده حمله کردند در صورتی که 2400 کیلومتر از سومالی فاصله گرفته بودم. لازم به ذکر است که از محل حمله تا کشور سومالی با احتساب اینکه سرعت کشتی را کم کرده بودم تا نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی به کمک من بیاید، 5 روز راه بود.
شکل:1 قایق دزدان دریایی
رئیس دزدان دریایی، آقای گرت محمد را که بنده دیدم حتی دمپایی یا کفش هم نداشت. بقیه سربازان او نیز در همین وضعیت بودند، حتی لباس مناسب نیز نداشتند و اولین چیزی از من گرفت دمپایی من بود. سیستم اینها بدین صورت است که فقط در دریا کار می کنند و کشتیها را میربایند و به سواحل سومالی میبرند و به گروههای دیگری که منتظر هستند و کارشان فقط در ساحل هست تحویل میدهند و دوباره برای شکار بعدی به دریا برمی گردند. حتی کسی وجود دارد که در خشکی نشسته و بسیار روان و سلیس به زبان انگلیسی صحبت میکند و مختص چانه زنی میباشد و من چند بار با ایشان صحبت کردم، حتی شخصی وجود دارد که خبر دزدیده شدن کشتی را به خبرگزاری بیبیسی اعلام میکند. جالب است که از یک گروه دوازده نفره حمله کننده به یک کشتی یک نفر نماینده صاحب کشتی مادر است و منافع جداگانهای دارد. اگر کشتی ربوده شده به دست دزدان دیگری بیافتد و یا در عملیات نظامی از دست دزدان روی کشتی در آورده شود وضعیت وخیمی در انتظار آنها خواهد بود. به همین خاطر هر طور شده باید کشتی را به مقصد برسانند تا جان خود را به خطر نیاندازند. ایشان در روزهایی که بنده در اسارت ایشان بودم گفتند که در 13 سال گذشته 37 کشتی را ربوده و به سواحل سومالی برده است. به گفته ایشان آنها 3000 نفر بودند که هر کدام برای حمله به کشتیها یک گروه تشکیل دادند. دزدان بدنهای زخمی داشتند که حاکی از عبور از سیمهای خاردار کشتی بود و همه افرادی که بنده از ایشان میپرسیدم که آیا موفق به تسخیر کشتی شدند یا خیر، تأیید میکردند که سیم خاردار برای آنها مانع محسوب نمیشود. در 5 روزی که بنده گروگان آنها بودم متوجه شدم که دانش دریانوردی نیز دارند. رئیس دزدان آقای گرت محمد بسیار تیز هوش بودند و به راحتی نمیشد ایشان را فریب داد. من به این فکر بودم که شبانه بدون اینکه آنها متوجه شوند مسیر حرکت کشتی را تغییر داده و به طرف نیروی خودی ایستگاه ثابت حرکت کنم ولی گرت محمد جی پی اس ماهوارهای داشت و سرعت و جهت کشتی را روزانه چند بار بررسی میکرد. من که سرعت کشتی را تا حد ممکن کم کرده بودم مرتباً مورد بازخواست قرار میگرفتم و مرتباً سرعت 13.5 گره دریایی را از من درخواست میکرد. کوچکترین اختلاف سرعت و مسیر و فاصله با شهری که قرار بود ما را به آنجا ببرند نسبت به جی پی اس خود را به طور کامل بررسی می کرد چنین حجم وسیعی از کشتی ربایی توسط یک نفر تأثیر منفی شدیدی روی اقتصاد جهان گذاشته است. شرکتهای کشتیرانی برای مبارزه و جلوگیری از ربوده شدن کشتیها ناچارند هزینههای هنگفتی را پرداخت کنند. با در نظر گرفتن تردد سالانه تعداد عظیمی از کشتی های باربری در نزدیکی سواحل سومالی میتوان حدس زد که چه بهایی باید در این راه پرداخت کرد. هزینه تقریبی یک بار عبور از منطقه خطرناک حداقل 25000 دلار میباشد که این هزینه جدا از حقوق پرسنل گارد میباشد. با در نظر گرفتن این که از سالهای قبل شرکت ها ناچار بودند از یک یا دو کشتی به عنوان ایستگاه ثابت استفاده کنند که در واقع آن دو کشتی آف هایر شده و هیچ درآمدی برای آن شرکتها نخواهند داشت. هزینه استخدام و هتلینگ 50 نفر از پرسنل گارد جهت همراهی کشتیها برای شرکتها سرسام آور خواهد بود. تجهیز کردن کشتیها به وسایلی چون سیمهای خاردار وسیع - قیمت تمام شده برای سیم خاردار با عمر دو سال از 1200 دلار تا 6000 دلار میباشد - ، اتصال و نگهداری سیستم برق فشار قوی اطراف کشتی موجب شده تا هزینهها غیر قابل باور شود. هزینه عمده ای که شرکتهای کشتیرانی متحمل میشوند، ناشی از فاصله گرفتن کشتیها به طور کاملاً محسوس از سواحل سومالی است. کشتیهایی که از امریکای جنوبی به سمت خلیج فارس حرکت میکنند باید 1400 مایل دریایی از سومالی فاصله بگیرند.
شکل :2 مسیر کشتی ایرانی اگلانتین
در صورتی که اگر دزدان دریایی وجود نداشتند مسیر حرکت کشتیها از چند مایلی سواحل سومالی بود. این فاصله گرفتن از منطقه خطرناک یک هفته ورود کشتی را به تأخیر میاندازد، با توجه به هزینه متوسط روزانه 20000 دلار برای یک کشتی، در مجموع و طی یک هفته 140000 دلار هزینه اضافی به یک کشتی تحمیل خواهد شد که مبلغ قابل توجهی خواهد بود. مصرف روزانه یک کشتی فله بر به طور متوسط 28 تن میباشد و قیمت هر تن سوخت برابر با 1000 دلار است که روزانه 28000 دلار و یک هفته مسیر طولانی اضافی برابر با 196000 دلار است.
شکل :3 موقعیت کشتی ایرانی اگلانتین در زمان ربوده شدن
