بخشی از مقاله
چکیده
دوزبانگی پدیده ایست جهانی که در اکثرکشورهای جهان وجود دارد و عبارت از حالتی است که فرد به زبان دیگری غیر از زبان مادری خود آموزش میبیند .در جوامعی که بیش از یک زبان در آنها موجود است برخورد زبانها به شکلهای مختلف در آن صورت میگیرد و پیامدهای مختلفی دارد. یکی از پیامدهای این برخورد زبانی، پدیده رمزگردانی است. رمزگردانی یعنی استفاده متناوب از دو یا چند زبان در یک پاره گفتار. رمزگردانی به عنوان پدیده ای رایج در جوامع دو زبانه،به افرادشانس استفاده از دو یا چند زبان را برای برقراری ارتباط میدهد.گویندگان دوزبانه به منظور برقراری ارتباط تمایل فراوانی به رمزگردانی دارند که این رمز گردانی با اهدافی نظیر: سهولت در گفتارو انتقال معنا، سازگاری و درک بهتر و بیشتر و... صورت میگیرد.زبان کردی به عنوان یک زنجیره گویشی از شاخه زبانهای ایرانی غربی و از جمله زبانهای هندواروپایی است که دارای گویشهای مختلفی است.کردها در نواحی غربی کشور بدین زبان سخن میگویند و یکی از اهداف این پژوهش بررسی تاثیر رمزگردانی معلمان در تدریس کتب فارسی به دانش آموزان دوزبانه - کردی-فارسی - است.به جد اعتقاد بر این است که رمزگردانی دانش آموزان دوزبانه به این دلیل اتفاق میافتد که آنها از سطح ضعیفی از مهارت در زبان دوم برخوردار هستند. بدین منظور و برای شناخت بیشتر جنبههای مختلف این مسئله، پژوهشی به صورت میدانی و از طریق پرسشنامه تدارک دیده شده که دامنه آن مدارس مقطع دبیرستان یکی از شهرهای کردنشین غرب کشور وجامعه آماری آن دانش آموزان و معلمان این مدارس میباشند. پرسشنامهها در بین دبیرستانها توزیع و پاسخها جمعآوری گردید. یافتهها حاکی از این است که رمزگردانی در آموزش زبان فارسی به دانش آموزان کرد زبان میتواند مفید واقع گردد و به ارتقا کیفیت علمی و زبانی این افراد کمک شایان توجهی نماید و باعث رشد علمی آنها شود.
واژگان کلیدی: دو زبانگی، رمزگردانی، فواید و مضررات رمزگردانی
.1 مقدمه
ایران از لحاظ تنوع زبانی و گویشی کشوری غنی است و درمیان همه ی این زبانها، اهمیت و نقش زبان فارسی به عنوان زبان رسمی کشورمان بر هیچ کس پوشیده نیست، چراکه زبانی مشترک برای ارتباط بین تمامی اقوامی میباشد که با زبانها و گویشهای متفاوت سخن میگویند. ین زبان مشترک نه تنها به عنوان ابزاری ارتباطی مورد استفاده قرار میگیرد، بلکه باعث ایجاد رشتههای ناگسستنی و وحدت میان اقوام و نژادهای مختلف است که با زبانها و گویشهای مختلف صنعت میکنند. دوزبانگی پدیده ایست جهانی که در اکثرکشورهای جهان وجود دارد و عبارت از حالتی است که فرد به زبان دیگری غیر از زبان مادری خود صحبت میکنند یا آموزش میبینند.این زبانها و گویشها درواقع همان زبان مادری و شکل دهنده ی هویت فردی، اجتماعی، هویت ملی و قومی و بازتابنده ی آداب و رسوم و فرهنگ و... یک ایل و یا منطقه ی مربوط به آن گویشوران است.از جمله زبانهای رایج در ایران میتوان به زبان کردی اشاره کرد.زبان کردی یکی از زبانهای هندواروپایی ست که در شاخه ی زبانهای ایرانی غربی قرار دارد و گویشوران آن عمدتا در بخشهایی از ایران، عراق، سوریه و ترکیه قرار دارند.جمعیتهای پراکنده ی کردها همچنین در جمهوری آذربایجان، ارمنستان، لبنان و اسرائیل نیز زندگی میکنند - بهتویی،1377 - .در ایران کردها در بخشهای غربی هم مرز باعراق تراکم بیشتری نسبت به سایر نقاط کشور دارند که از جمله این مناطق میتوان استانهای کرمانشاه، کردستان، ایلام و بخشهای جنوبی استان آذربایجان را نام بردکه در غرب ایران و شرق عراق قرار دارند.دراین تحقیق محقق به بررسی پدیده ی رمزگردانی در کلاس درس مناظق کرد نشین میپردازد و اثرات آن را بررسی و مورد مطالعه قرار میدهد.رمزگردانی زبانی یک پدیده ی رایج در برخورد زبانهاست که افراد دو یا چندزبانه به دلایل مختلفی آن را مورد استفاده قرار میدهند. رمزگردانی زبانی را میتوان بر استفاده ی متناوب دو یا چند زبانهها از دو یا چند زبان در درون یک پاره گفتار یا در محاوره ی زبانی تعریف نمود - میوکسن، . - 1995 ون دالم - 2007 - معتقد است که رمزگردانی ممکن است در بین پاره گفتارهای گویندگان و یا در یک پاره گفتار یا جمله رخ دهد. اسپالکی - - 1998 نیز طی تحقیقات خود نشان داده است که رمزگردانی ای که در حین گفتگو از زبانی به زبانی دیگر رخ میدهد ممکن است در بین جملات، داخل جملات، و در شبه جملات، واژگان و حتی در میان بخشهایی از کلمات یا لغات صورت پذیرد.در گفتگوی معمولی بین دو زبان، رمزگردانی در تک کلمات 84 درصد، در عبارات 10 درصد و در بندها به میزان یک درصد صورت گرفته است - اسکیبا،1997 - .رمزگردانی نقشهای متفاوتی را در بافتهایی که به صورت طبیعی رخ میدهد ایفا میکند. گویندگان به منظور دستکاری یا تاثیرگذاری و یا تعریف موقعیت آنگونه که خود میخواهند و برای انتقال ظرافتهای معنایی و مقاصد شخصی دست به رمزگردانی میزنند - سِرت،. - 2005
به نقل از نایلپ - - 2006، بارکر - - 1947 از جمله نخستین محققانی ست که رمزگردانی را طبق فاکتورهای اجتماعی مورد بررسی قرار داده است.وی مطالعات خود در زمینه ی رمزگردانی به منظور پاسخ به اینکه چگونه گویندگان دوزبانه در یک موقعیت از زبانی به زبان دیگر رمزگردانی میکنند را، درمیان مکزیکی-آمریکاییها در توسان آریزونا آغاز نمود.بارکر معتقد است در موقعیتهای نامشخص و نامعین انتخاب زبانی ثبات کمتری دارد و عناصر از هر کدام از زبانها میتوان انتخاب شود. وی اشاره نمود که افراد مسن تمایل کمتری به استفاده از چند زبان در ارتباط نسبت به افراد جوان تر دارند.
بیکر - - 2006 نیز رمزگردانی زبانی را از بعد زبانشناسی اجتماعی مورد بررسی قرار داد و علل رمزگردانی را دلایلی چون: تاکید بر نکاتی خاص، بیان مفاهیمی که معادلی در فرهنگ زبانی دیگر ندارد، جایگزینی کلماتی آشنا به جای کلمات نا آشنایی که در زبان آموزش استفاده میشود، تقویت و افزایش انگیزش پرسش و پاسخ میان فراگیران، شفاف سازی موضوعات نا مفهوم و پیچیده، ابراز حس وحدت و همبستگی و هویت واحد میان فراگیران، ایجاد فضایی صمیمی در کلاس درس و تغییر موضوع بحث در کلاس درس دانست.
رمزگردانی زبانی در دهه ی هفتاد و هشتاد میلادی مورد استقبال و اقبال قرار نگرفت چرا که رمزگردانی را در آن ادوار، یک نوع اختلاط کاملا نامنظمی از دو زبان فرض میکردند اما این پدیده ی زبانی در کلاس درس در سه دهه ی اخیر، مورد علاقه ی محققان واقع گردید - لگنهاوزن، ; 1991 مارتین جونز، . - 1995رمزگردانی در کلاسهای درس آموزش زبان دوم با رمزگردانی زبانی در کلاسهای دروسی چون ریاضی و فیزیک و... که معلم و دانش آموز با فرآیند یاددهی- یادگیری مواجه است تفاوت است چرا که در کلاسهای آموزش زبان دوم هدف افزایش مهارت یادگیری زبان مربوطه است و در کلاسهای نوع دوم که فرایند یاددهی- یادگیری هدف اصلی ست یادگیری زبان دوم به عنوان هدف ثانویه مد نظر قرار میگیرد. کراشن - - 1989-1981 و مکدونالد - - 1993 بهترین راه برای یادگیری زبان دوم رااستفاده ی صرف از زبان مربوطه میدانند درصورتی که بر خلاف این دو داف و پولیو - - 1990سیمون - - 2001، ماکارو - - 2005 تاکید بر استفاده ی حداکثری از زبان دوم بدون نادیده گرفتن نقش اول فراگیران در فرایند یاددهی- یادگیری دارند که در این راستا افرادی چون کوک - 2001، - 2005 و ویل کرسون - - 2008 نیز بر این عقیده اند.
افرادی چون پروبین - 2006 - ، مارتین - - 1996 و لین - - 1996 مطالعاتی پیرامون رمزگردانی انجام دادند که نتایج آن حاکی از موفق بودن رمزگردانی در فرایند یاددهی- یادگیری بود و درمقابل افرادی چون پایاوال گابریل و ریزاوترو - 2006 - رمزگردانی را راهبردی منفی بر یادگیری دروسی چون ریاضی برای دانش آموزان دانست.
مطالعات فراوانی در حیطه ی رمزگردانی در زبانهای مختلف صورت گرفته است که به برخی از آنها اشاره شد. از جمله اولین کسانی که به مطالعه ی نقش گفتمانی رمزگردانی زبانی در کلاس درس پرداختند و این نقش را در کلاسهای دو زبانه مشخص کردند افرادی چون لیگاریتا - - 1997 و میلک - - 1981 بودند.گامپرز - - 1982 طی مطالعات کلاس بنیان خود در حیطه ی تحلیل نقشهای گفتمانی در رمزگردانی زبانی در کلاس درس، به شش مورد از نقشهای رمزگردانی در کلاس درس اشاره نمود که شامل:نقل قول مستقیم،مشخص سازی مخاطب، علائم تعجبی یا جمله پرکن، تکرار، شرح پیامهای خاص و بیان مسائل شخصی در مقابل مسائل عینی و واقعی توسط گویندگان هستند.مریت و همکاران - - 1992 طی مطالعات خود، رمزگردانی زبانی را در دروسی چون ریاضی و علوم را که تابع فرآیندهای یاددهی-یادگیری میباشند علل رمزگردانی در کلاس را به منظور بیان مجدد مطالب، تغییر رمز با توجه به محتوای فعالیت، استفاده از این استراتژی در ترجمه یا جایگزینی کلمات داخل یک جمله و مدیریت کلاس بیان نمودند.فرگوسن - - 2009 نیز رمزگردانی در کلاس درس را به سه نقش: انتقال دانش و مفاهیم، مدیریت کلاس و ایجاد روابط بین فردی محدود ساخت. چیک و مک کی - - 1999، باردن - 2001 - ، داش - - 2002 و تانگ - - 2002 بر اساس یافتههای خود به این قضیه اظهار دارند که نباید به رمزگردانی به عنوان یک نقص در معلم نگاه کرد.در عوض میتوان آن را استراتژی دقیقی دانست که توسط معلمان استخدام شده است و باید در شرایط خاصی به برخی فراگیران اجازه ی استفاده از آن داده شود.
تعدادی از محققان ازجمله - لای،1996 ؛ کول،1998 ؛ کریتچلی،1999 ؛ باردن،2001 ؛ تانگ، - 2002 طی تحقیقات خود اینگونه استدلال کرده اند که تعویض کد میتواند ابزاری مفید در آموزش زبان انگلیسی و فرآیند یادگیری باشد.افرادی چون - اسکیبا، - 1997 نیز کدگردانی را فرصتی برای توسعه ی زبان میبیند چرا که تعویض کد اجازه انتقال موثر اطلاعات از فرستنده به گوینده را میدهد.
تین و لیو - - 2006 اظهار داشتند که دانش آموزان با مهارت کم از رمزگردنی به عنوان ابزاری مفید در کلاسهای زبان انگلیسی به منظور درک بهتر به ویژه هنگامی که نیاز به درکی معادل روش ارائه شده در کلاس است، استفاده میکنند.
رضوانی و اسلامی - - 2011 با بررسی علل رمزگردانی در مدارس اصفهان ابراز میدارند معلمان به منظور دستیابی به اهداف آموزشی و اجتماعی چون: ارائه ی دستورالعملهای لازم، بالابردن و بهبودی فرآیند آموزشی، ترجمه، تشویق، تصحیح خطاهای فراگیران، توضیح یک نکته ی خاص و مدیریت صحیح و نظم کلاس از رمزگردانی استفاده میکنند. حیدری و همکاران - - 1392 نیز همسو با نتایج رضوانی و اسلامی ، ترجمه و تکرار را به عنوان پراهمیت ترین نقش رمزگردانی زبانی و بلد نبودن معادل فارسی یک مفهوم را به عنوان کم اهمیت ترین نقش رمزگردانی زبانی اعلام میدارند.
- سؤالات پژوهش
در این تحقیق، محققان به بررسی سؤالات میپردازد:
-1تعیین رابطهی بین رمزگردانی معلمان در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان - از دید معلمان - -2 تعیین رابطه ی بین رمزگردانی در فراگیری و تقویت زبان فارسی با توجه به نوع کتب درسی - از دید معلمان -
-3تعیین رابطهی بین رمزگردانی معلمان در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان - از دید دانشآموزان -
