بخشی از مقاله
دیباچه
آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان در ایران یکی از رویکرد های اصلی در امر آموزش خارجیانی است که در مجتمع بین الملل تهران زیر نظر اداره کل بین الملل وزارت آموزش و پرورش مشغول به تحصیل هستند .
بنابر این ، بررسی و پژوهش شیوه های آموزش و راهکارهای فراگیری زبان فارسی به این مرکز کمک خواهد کرد تا با در نظر گرفتن تمامی جوانب ،مشکلات را شناسائی کرده و در رفع آن ها بکوشد این پژوهش با هدف روشن کردن مشکلات یادگیری زبان فارسی و برطرف کردن این مشکلات و تهیه و تدوین کنب آموزشی و تربیت نیروی انسانی در زمینه های آموزشی صورت می گیرد .
لذا در این پژوهش سعی شده است با استفاده از زبانشناسی مقابله ای و تحقیق میدانی در راستای شناسائی مشکلات به منظور یافتن فرایند ی درست برای مقایسه سطوح و قشرهای زبانی و با بررسی توصیفی شمای کلی تفاوت ها و شباهت ها ی بین زبان اول این دانش آموزان یعنی زبان انگلیسی و زبان دوم آنان - زبان فارسی - را بدست آورده و با تحلیل مقابله ای خطا ها که عامل موثر در یادگیری زبان هستند، تجزیه تحلیل کنیم .
پیشینه
د ر مورد آموزش زبان فارسی به زبان آموزان مجتمع بین الملل تهران تاکنون پژوهشی صورت نگرفته است ولی در مورد آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان چندین پایان نامه دانشجوئی و مقاله نوشته شده است . از جمله: سرهنگیان - 1350 - در رساله ی دکتری خود با عنوان" مقایسه ی زبان فارسی و آذربایجانی و بررسی مشکلات ناشی از برخورد زبان ها برای آموزنده ی آذربایجانی " و در آن جا نشانه و برخورد زبان فارسی و آذربایجانی را مورد پژوهش فرار داده و نظام دستوری و آوائی دو زبان را بررسی کرده است .
برقی مستان آباد - 1374 - در پایان نامه ی کارشناسی ارشد خود با عنوان : مشکلات آموزش زبان فارسی به کودکان دو زبانه ترک زبان " مشکلات آموزش زبان فارسی به دانش آموزان ترک زبان سال اول ابتدائی را که قبل از دبستان ،زبان فارسی گفتاری را بطور نسبی فرا گرفته اند مورد بررسی قرار داده است .
فرهادی - - 1379 در پایان نامه خود به نام :" بررسی مشکلات نگارش فارسی دانش آموزان عرب زبان ایران " به تحلیل خطاهای واژگانی و نحوی آنان پرداخته است که عواملی از قبیل خطاهای میان زبانی و درون زبانی را بررسی کرده است .
دارابی - 1379 - در پایان نامه ی خود به نام" بررسی مشکلات آوائی گویشوران کرد زبان" مشکلات آوائی کرد زبانان کرمانشاه را در یادگیری زبان فارسی بررسی نموده است .
ستاری گل یاغی - 1380 - پایان نامه ی خود را تحت عنوان : " تحلیل خطاهای واژگانی لک زبانان در یادگیری و کاربرد زبان فارسی " انجام داده و به صورت توصیفی خطاهای زبانی سطح اول تا سوم دبستان را بررسی کرده است و بیشترین خطاهارا ناشی از تداخل زبان مادری دانسته است .
مظفری عودی - 1381 - در پایان نامه ی خود تحت عنوان تاثیر عوامل فرازبانی در آموزش و یادگیری زبان کودکان آذربایجانی " بطور اجمالی بین نظام های آوائی و دستوری زبان ترکی و فارسی مقایسه ای انجام داده و تاثیر عوامل فرازبانی برتولید زبان را بررسی کرده است .
پریخانی - 1381 - در پایان نامه خود تحت عنوان :" بررسی خطاهای نوشتاری دانش آموزان سطح متوسطه ترک زبان در یاد گیری زبان فارسی " به اهمیت خطاها و منشا آن ها توجه داشته است و عمده ترین عامل خطاها را زبان مادری دانسته است .
اکبر پور - 1382 - در پایان نامه خود به نام" خطاهای نوشتاری زبان آموزان مازندرانی " بعد از دسته بندی خطاهای زبان آموزان به دسته های متفاوت بیشترین خطاها را مربوط به راهبرد های ارتباطی دانسته است .
احمدیان - 1383 - در پایان نامه خود به نام" بررسی خطاهای زبانی در نوشتار دانش آموزان کرد مهاباد " زبان مادری را یکی از منابع اصلی خطاهای زبانی محسوب کرده است .
زین العابدین چرندابی - 1384 - در پایان نامه تحت عنوان "تداخل ساخت های نحوی دانشجویان دو زبانه آذری – فارسی زبان ساکن تهران "ساخت های نحوی دانشجویان دو زبانه را بررسی کرده است مهدی زاده - 1386 - در پایان نامه خود به نام "تحلیل خطاهای گفتاری زبان آموزان کرد " خطاهای آوائی یا واجی ، صرفی و نحوی و واژگانی یا معنایی آن ها را بررسی کرده است که بیشترین خطاها را خطاهای بین زبانی معرفی کرده است .
کاظمی - 1384 - در پایان نامه خود به نام"بررسی خطا های لک زبانان در یادگیری و کاربرد زبان فارسی " خطاهای نحوی لک زبانان را بررسی نموده و پر بسامد ترین خطاها را ناشی از روش ها و مواد آموزشی بیان کرده است. مرادخانی - 1387 - در پایان نامه خود به نام" بررسی خطاهای آوائی فارسی آموزان ترک زبان " به بررسی خطاهای آوائی ترک زبانان هنگام سخن گفتن به فارسی پرداخته و نشان داده است که همه خطاهای ناشی از انتقال زبان مادری بوده است .
الهام واثق - 1387 - در پایان نامه خود به نام " خطاهای آوائی عرب زبانان عراق در کاربرد و یادگیری زبان فارسی " به روش توصیفی خطا های عرب زبانان را بررسی کرده و حدود نود و هفت ونیم در صد خطا ها را ناشی از زبان مادری دانسته است .
رستکاری - 1387 - در پایان نامه خود به نام : "بررسی خطاهای نحوی ترک زبانان در مقطع دبیرستان در نگارش و کاربرد زبان فارسی "بیشترین خطا را ناشی از مواد آموزشی بیان نموده است .
معرفی پژوهش
در این پژوهش کوشش می شود خطاهای نحوی غیر فارسی زبانان در مجتمع بین الملل تهران بررسی شود چون بررسی این خطاها و روشن شدن جنبه های مبهم آن ها کمک بزرگی به آموزش زبان فارسی در بین خارجیان مجتمع بین الملل تهران می کند و مشکلات آموزشی و علمی این مجتمع را برطرف می کند.
با توجه به فرضیه های آموزش و فراگیری زبان که همیشه بر تاثیر و تداخل زبان مادری در آموزش زبان دیگر تاکید می کند ودر آموزش زبان فازسی این تداخل در گفتار و نوشتار دانش آموزان فوق الذکر دیده می شود که ساختار های زبان انگلیسی را در زبان فارسی بکار می برند . در این میان زبان انگلیسی بخاطر داشتن قواعد خاص نحوی، دانش آموزان را دچار مشکل می سازد .
در پژوهش حاضر همه ی مشکلات نحوی که آموزش زبان فارسی را تحت تاثیر قرار می دهند مورد بررسی قرار گرفته و راهکارهای رفع آن ارائه می گردد تا کمک بزرگی به ارتقائ سطح آموزش آن ها بکند .
ضرورت و اهمیت پژوهش
با تجزیه و تحلیل خطاها ، موارد مشکل آفرین و مسیر های دشوار یادگیری زبان آموزان برای مدرسین آشکار شده و آن ها در برنامه ریزی طرح درس کمک شایانی می نماید .
در این زمینه فرزانگان حوزه زبان و زبانشناسی نظرات قابل توجهی دارند از جمله :
- شرایدر - - 1985 می گوید : خطایی که زبان آموز در فرایند یادگیری زبن دوم یا خارجی مرتکب می شود بیشترین عامل نگرانی برای آموزگاران و نویسندگان کتاب های درسی است، اما رویکردی نظام مند برای پرداختن به خطاها برای توضیح منشا زبان شناختی آن ها، نظم و قابل پیش بینی آنها لازم است .
- فلاحی - - 1991 معتقد است که تحلیل خطا سر نخی برای معلم است تا دشواری های یادگیری را مشخص کند زیرا تحلیل مقابله ای از عهده آن بر نمی آید . همچنین تحلیل خطا دیدگاه های مهمی در باره ی زبان دوم ارائه می دهد و در امر آموزش زبان ارزش بسیاری دارد و با استفاده از خطا نظام ذهنی آموزندگان برای ما آشکار می گردد . سلینکر - - 1992 می گوید : زبان آموز بعنوان وسیله از خطای زبانی استفاده می کند .
- فالک - - 19978 خطا را بازتابی از توانش زباتی بالنده ی زبان آموز در زبان خارجی به حساب می آورد و می گوید : " تحلیل خطاها عوامل موثری در یادگیری زبان بشمار می رود. "
در واکاوی ضرورت هائی که اهمیت این پژوهش را بیشتر متبلور می سازد موضوع " تداخل " اهمیت دارد. چرا که این تداخل بیشترین و اصلی ترین تاثیر زبان مادری را در آموزش زبان موجب می شود پس بهتر است به موضوع از دیدگاه زبانشناسی بپردازیم .
زبانشناسی عنوان می کند که الگوهای زبان مادری پیوسته با یادکیری الگوهای زبان دوم معارضه می کند .معارضه ی الگوهای ریشه دار زبان مادری با الگوهای زبان دوم در زبانشناسی " تداخل " نامیده می شود.تداخل هنگامی پیش می آید که یک فرد در یادگیری زبان دوم مواردی را که دردستگاهزبان اول دارد در یادگیری زبان دوم دخالت می دهد وموجب خطا های زبانی می شود .
" تداخل " در جلوه گری های زبانی ، غیر زبانی ، گفتاری، نوشتاری، دستوری - نحوی - ، واجی و واژگانی خود را نشان می دهد .
از آنجا که در آموزش زبان فارسی مجتمع بین الملل تهران - مکانی که پژوهش در آن انجام می گیرد - نظام دستوری زبان مادری دانش آموزان - زبان انگلیسی - بر نظام دستوری زبان دوم - زبان فارسی - تاثیر منفی می گذارد "تداخل دستوری - نحوی - " را مورد پژوهش قرار می دهیم . این تداخل برعلائم دستوری ، شناسه ها ،ساختمان جمله ها و ترتیب قرار گرفتن کلمات در جمله تاثیر منفی گذاشته و تاخیردر یادگیری را موجب می شود .
فرضیه ها و پرسش های پژوهش
در آموزش زبان فارسی به دانش آموزان خارجی در مجتمع بین الملل تهران فرض بر این است که زبان مادری بر یادگیری زبان دوم تاثیر دارد. در این پژوهش تلاش می شود که بر پرسش های زیر پاسخ داده شود
