بخشی از مقاله
خلاصه
هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر فعالیت بدنی به همراه مصرف مکمل پروبیوتیک بر شاخص های تن سنجی و نیمرخ لیپیدی دانش آموزان چاق 13 تا 15 ساله می باشد.پژوهش حاضر برمبنای هدف از نوع کاربردی و جامعه آماری آن را کلیه دانش آموزان دختر 13 تا 15 ساله دارای اضافه وزن تشکیل می دهند که از میان مدارس متوسطه منتخب ،3 مدرسه به صورت در دسترس انتخاب و از میزان دانش آموزان واجد شرایط این مدارس 45 دانش آموز انتخاب و به صورت تصادفی به سه گروه 15 نفری شامل :1 فعالیت بدنی،گروه:2 فعالیت بدنی به همراه مصرف پروبیوتیک ،گروه:3 مصرف پروبیوتیک ، می باشد. افراد گروه های 1 و 2، 8 هفته، هر هفته 3جلسه و هر جلسه 45 دقیقه به فعالیت بدنی و تمرینات هوازی پرداختند همچنین گروه های 2 و3 روزانه 700میلی گرم مکمل دوغ پروبیوتیک مصرف کردند. تحلیل واریانس یک راهه نشان داد مصرف مکمل پروبیوتیک به همراه فعالیت بدنی باعث بهبود معنی دار شاخص های تن سنجی و همچنین نیمرخ لیپیدی در مقابل فعالیت بدنی و یا مصرف مکمل پروبیوتیک به تنهایی می شود.
مقدمه
در سالهای اخیر، تغییرات در شیوه زندگی باعث شده تا جوامع مختلف با بعد جدیدی از اختلالات تغذیهای یعنی اضافهوزن و چاقی مواجهه شوند بهطوریکه چاقی بهصورت یک مشکل جدی سلامتی درآمده است . - 1 - شیوع چاقی و بهدنبال آن بیماری های متابولیک مربوط به چاقی در دو دهه گذشته رشد فزایندهای داشته - 6 - و ابتلا به چاقی به حد گسترده و همه گیر جهان رسیده است . - 3 - با این که شیوع بالای چاقی در کشورهای اروپای شرقی وآمریکای شمالی بیشتر از سایر نقاط گزارش شده ولی ابتلا به چاقی و مرگ و میر حاصل از آن در کشورهای آسیایی بیشتر از سایر کشورها است - . - 4 ایران نیز همانند بسیاری از کشورها در حال گذر تغذیهای از لاغری ناشی از سوء تغذیه به سوی چاقی ناشی از تغذیه نامناسب پیش میرود - . - 5 بررسی های ملی انجامشده در استان های مختلف کشور نشان داده است که در 34 درصد از زنان و 10 درصد از مردان و بیش از 28 درصد از ساکنان شهرها و 23 درصد از روستاییان، چاقی شکمی وجود دارد. شیوع چاقی و اضافهوزن بهمیزان هشداردهندهای در ایران رو به افزایش است که به واسطه توسعه شهرنشینی، تغییر در شیوه زندگی، الگو های مصرف غذایی و کاهش فعالیت بدنی پدیدار گشته است . - 2 - امروزه چاقی در کودکان و نوجوانان از مشکلات اصلی اکثر کشورها محسوب میشود . - 6 - یافتههای موجود، روند رو به رشد اضافه وزن و چاقی را در نوجوانان ایرانی نشان میدهد . - 7 - بروز سوء تغذیه و نیز اختلالات لیپیدی سرم خون در کودکان و نوجوانان ایرانی از شواهد این امر میباشد . - 8 - همراه با این تغییرات، داشتن تناسب اندام و وزن مناسب در بین جوانان، اهمیت زیادی پیدا کرده است. نمره پایین تناسب فیزیکی بدن می تواند با افزایش احتمال چاقی، مرگ و میر حاصل از بیماری عروق کرونر را بالا ببرد - . - 9 از طرف دیگر، اضافهوزن و چاقی بر روی سلامت روح و روان در سنین کودکی، جوانی و بزرگسالی تأثیر بهسزایی دارد . - 10 - جوانانی که وزن مناسبی ندارند معمولاً از فعالیت در جامعه خودداری میکنند که این فرایند باعث بهوجود آمدن اختلالات روانی می گردد . - 11 - از آنجایی که عادات و رفتارهای تغذیهای از دوران کودکی شکل میگیرد برای ارتقای سلامتی بهتر است مداخلات از دوران کودکی آغاز شود تا احتمال خطر افزایش وزن در سنین بالاتر کاهش یابد . - 12 - با این حال اهمیت چاقی بیشتر به دلیل تأثیر آن در بروز بیماریهای غیرواگیر مثل بیماریهای قلبی- عروقی، دیابت، فشارخون و حتی سرطانها است . - 13 - چاقی بهواسطه این بیماریها خسارت جبرانناپذیری بر سلامت می گذارد. مدارک موجود نشان میدهد اضافه وزن با خطر ایجاد 65-70 درصد افزایش فشارخون شریانی همراه است . - 14 - وضعیت تغذیهای نامناسب نهتنها باعث افزایش میزان بستری شدن در بیمارستان میشود بلکه سبب افزایش مرگ و میر و کاهش کیفیت زندگی و طول عمر میگردد . - 15 - با این حال چاقی و اضافه وزن قابل شناسایی ،پیشگیری و درمان است و تشخیص زودرس آن امکان مداخله به موقع را فراهم می آورد. در افراد چاق یا با مشکل اضافه وزن می توان با مداخلات تغذیه ای مناسب و تمرینات ورزشی، وزن را به حالت متعادلی رساند - . - 16 مطالعات اپیدمیولوژیک و بالینی، استفاده از رژیم های غذایی متعادل کم کالری و افزایش فعالیت فیزیکی بدن را در کنترل چاقی پیشنهاد می کنند - . - 17 از سویی دیگر یکی از تغییرات که ممکن است رویکرد جدیدی برای درمان چاقی ارائه نماید و عوارض جانبی بسیار کمی دارد ، دستکاری فلورای روده از طریق پروبیوتیک ها می باشد. پروبیوتیک ها از طریق بهبود میکروفلور روده اثرات مفیدی در میزبان به جای می گذارند - . - 18 برخی از خواص پروبیوتیک ها عبارتند از : کمک به بیماری های گوارشی نظیر یبوست و اسهال و بیماری التهابی روده،زخم معده، عدم تحمل لاکتوز،کاهش کلسترول خون،تحریک سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری های خود ایمنی و خواص ضد سرطانی می باشد - . - 19 تعداد مطالعات مداخله ای انسانی که اثرات پروبیوتیک ها بر وزن را مورد مطالعه قرار داده است، محدود است. در مطالعه ای که اخیرا توسط لوتو - - 2010 انجام شده است، مصرف کپسول پروبیوتیک توسط مادران باردار با مهار وزن گیری افراطی در سال اول زندگی شاخص توده بدنی و الگوی رشد کودکان متولد شده از بدو تولد تا 10 سالگی را بهبود بخشید - . - 20 در مطالعه دیگری کادوکا - 2010 - 1 مصرف شیر تخمیر شده حاوی پروبیوتیک لاکتوباسیلوس گاسری در افراد دارای اضافه وزن و چاق یا چاقی شکمی به مدت 12 هفته موجب کاهش وزن بدن و چربی شکمی گردید - . - 21 و در پژوهش هژیر - - 2006 مشاهده شد که دریافت دوغ در افراد مبتلا به اضافه وزن و چاقی به مدت 12 هفته در مقایسه با گروه شاهد که دوغ مصرف نمی کردند موجب کاهش معنی دار وزن گردید،BMI نیز کاهش یافت اما این کاهش از نظرآماری معنی دار نبود - . - 22 از طرفی نتایج برخی برخی مطالعات حاکی از آن است که مصرف دوغ پروبیوتیک حاوی لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس La-5 و بیفیدو باکتریوم لاکتیس در مقایسه با دوغ معمولی اثری روی شاخص های تن سنجی افراد مورد مطالعه نداشت - . - 23 با این حال رف رف و همکاران - 1393 - دریافتند که مصرف دوغ پروبیوتیک باعث کاهش وزن و BMI در افراد مبتلا به کبد چرب می شود - . - 1 به نظر می رسد پروبیوتیک ها با مکانیسم های مختلفی وزن بدن را کاهش می دهند. باکتری های پروبیوتیکی قادر به تولید ملکول های لیپیدی به نام اسید لینولئیک کونژوکه هستند - . - 22 مکانیسم های احتمالی که از طریق آن این ملکول لیپیدی وزن را کاهش می دهد شامل: کاهش دریافت غذا و انرژی، افزایش مصرف انرژی، کاهش تکثیر و تمایز سلول های سازنده آدیپوسیت ها، کاهش لیپوژنز و اکسیداسیون چربی ها می باشد - . - 23 از طرفی باکتری های پروبیوتیک بیان ژن پروتئین شبه آنژیوپوتئیتین4 را در سلول های کولون ارتقاء می دهد. این پروتئین مهار کننده لیپوپروتئین لیپاز بوده و افزایش سنتز آن سبب کاهش هیدرولیز تری گلیسیرید های در گردش و کاهش جذب آنها به آدیپوسیتها می گردد و بنابراین موجب مهار لیپوژنز کبدی و ممانعت از ذخیره تری گلیسرید در بافت چربی سفید شده و با این مکانیسم موجب کاهش وزن می گردد - . - 24 از طرفی اسید های چرب با زنجیره کوتاه که از تخمیر روده ای توسط پروبیوتیک ها حاصل می شود نیز می تواند در کاهش وزن نقش ایفاکنند.بوتیرات مانع سنتز کبدی کلسترول می شودو پروبیونات سرعت سنتز کلسترول را در کبد کاهش می دهد و از این طریق می تواند در کاهش وزن مؤثر باشد - . - 25 با این حال بعضی مطالعات حیوانی و انسانی نتایج متفاوتی را گزارش داده اند. بطوریکه برخی از مطالعات حیوانی به دنبال دریافت پروبیوتیک ها افزایش وزن را ملاحظه نمودند - - 26 و تعدادی از مطالعات انسانی اثری بر شاخص های تن سنجی گزارش نشده است - . - 27 مکانیسم دقیق این اثرات مشخص نیست ، تصور بر این است که این یافته های متفاوت احتمالا ناشی از تفاوت در گونه و دوز باکتری های پروبیوتیک مصرفی، طول مداخله، حجم نمونه، طراحی مداخله و ویژگی های افراد مورد مطالعه باشد. از جمله محصولات پروبیوتیک که اخیرا مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته کفیر است. کفیر یکی از انواع محصولات لبنی پروبیوتیک است که از طریق تخمیر شیر با دانه های کفیر تهیه می شود. دانه های سفید رنگ کفیر با ظاهری شبیه به گل کلم حاوی مجموعه ای از باکتریها شامل لاکتوباسیلها و لاکتوکوکسیها و مخمرهاست و سرشار از ویتامین های گروه ب، کلسیم اسیدهای آمینه و اسید فولیک می باشد - . - 28از آنجا که این نوشیدنی حاوی درصد کمی چربی و لاکتوز است در بسیاری از رژیم های غذایی خاص کاربرد دارد - . - 29 از طرفی تأثیراین نوشیدنی بر عملکرد و ترکیب بدنی افراد نیز مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. کیلی و همکاران - - 2015 در پژوهشی با هدف بررسی اثر کفیر بر آمادگی بدنی و تناسب اندام به عنوان معیاری برای کاهش خطرات قلبی عروقی در افراد پرداختند، آنها دریافتند که 15 هفته تمرین استقامتی به همراه مصرف کفیر باعث کاهش معنی دار پروتئین واکنشگر C می شود. با در نظر گرفتن مبانی نظری استفاده از پروبیوتیک ها در رژیم غذایی بر کاهش وزن و اینکه یافته های ضد و نقیضی در مورد عملکرد آن توسط پژوهشگران به ثبت رسیده است و از طرفی برخی پژوهشگران دریافته اند که این مکمل ها باعث بهبود عملکرد قلبی تنفسی و VO2max افراد می شود - - 2 اما تاکنون پژوهشی به بررسی اثر مصرف این پروبیوتیک ها در کنار فعالیت بدنی در بهبود شاخص های تن سنجی نپرداخته است و اگر مصرف این مکمل ها بتواند باعث افزایش اثرات فعالیت بدنی در بهبود این شاخص ها به خصوص در کودکان 13تا15 ساله شود می تواند باعث افزایش انگیزه این افراد در پرداختن به فعالیت بدنی و رسیدن به تناسب اندام شود لذا هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر فعالیت بدنی به همراه مصرف مکمل پروبیوتیک بر کاهش وزن و نیمرخ لیپیدی دانش آموزان چاق 13 تا 15 ساله می باشد.
روش
پژوهش حاضر برمبنای هدف از نوع کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری دادهها از نوع نیمه تجربی می باشد زیرا برای اثبات فرضیه های تحقیق از نمونه های انسانی درگیر مسأله استفاده خواهد شد. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر 13 تا 15 ساله دارای اضافه وزن تشکیل می دهند که از میان مدارس متوسطه منتخب ،3 مدرسه به صورت در دسترس انتخاب و از میزان دانش آموزان واجد شرایط این مدارس 45 دانش آموز انتخاب و وارد پژوهش خواهند شد.این دانش آموزان به صورت تصادفی به سه گروه 15 نفری تقسیم شد.در ابتدای پژوهش شاخص توده بدنی دانش آموزان سنجیده خواهد شد سپس دانش آموزانی که دارای شاخص توده بدنی 30 و بالاتر هستند انتخاب خواهند شد. سپس این دانش آموزان بر اساس ملاک های ورودی پژوهش سنجیده شده و افراد واجد شرایط وارد پژوهش می شوند. شرایط ورودی عبارتند از نداشتن بیماری قلبی عروقی ، نداشتن بیماری های مزمن و محدود کننده حرکت و رضایت شخصی و والدین آزمودنی در مورد شرکت در پژوهش. پس از انتخاب آزمودنی ها از آزمودنی نمونه خون دریافت می شود که برای بررسی نیمرخ لیپیدی مورد استفاده قرار خواهد گرفت .سپس ، آنها به طور تصادفی به سه گروه گروه تقسیم می شوند. گروه ها شامل:1 فعالیت بدنی،گروه:2 فعالیت بدنی به همراه مصرف پروبیوتیک ،گروه:3 مصرف پروبیوتیک
