بخشی از مقاله
چکیده
هدف و مقدمه: پروتئین شبهآنژیوپویتین- - ANGPTL4 - 4، پروتئین مهارکننده لیپوپروتئین لیپاز میباشد. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تغییرات سطوح سرمی ANGPTL4 و TNF- و سطوح تریگلیسرید، کلسترول تام، لیپوپروتئین پرچگال - HDL - و لیپوپروتئین کم چگال - LDL - در پاسخ به یک جلسه فعالیت ورزشی کم شدت در مقایسه با یک جلسه فعالیت ورزشی شدید، در زنان جوان کمتحرک بود. روش شناسی: 13 زن جوان چاق و دارای اضافه وزن و کم تحرک - میانگین سنی 33/6 1/9 سال و میانگین شاخص توده بدنی 29/9 3/1 کیلوگرم بر مترمربع - به طور تصادفی انتخاب و طی مدت 10 روز و با فواصل زمانی 72 ساعت در دو جلسه فعالیت ورزشی هوازی دویدن روی تردمیل با شدت کم و شدید شرکت کردند. آزمودنیها در اولین جلسه تمرینی با شدت 40 درصد اکسیژن مصرفی بیشینه 60 - درصد ضربان قلب بیشینه و معادل با 120 ضربان در دقیقه - به مدت 40 دقیقه روی تردمیل دویدند. پروتکل تمرینی شدید 72 ساعت بعد اجرا شد و شامل 20 دقیقه دویدن روی تردمیل در شدت 80 درصد اکسیژن مصرفی بیشینه 80 - درصد ضربان قلب بیشینه و معادل با 170 ضربان در دقیقه - بود.
خونگیری به منظور اندازهگیری فاکتورهای خونی قبل از اجرای آزمون، بلافاصله بعد از اجرای یک جلسه فعالیت ورزشی هوازی کم شدت و بلافاصله بعد از شرکت در یک جلسه فعالیت ورزشی هوازی شدید انجام شد. تجزیه تحلیل دادهها به کمک آزمون آنالیز واریانس با اندازهگیری مکرر و در صورت معنیداری آزمون تعقیبی بنفرونی و آزمون همبستگی پیرسون و در سطح معنیداری P<0/05 انجام شد. یافتهها: نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر نشان داد بین تغییرات سطوح - P=0/180 - ANGPTL4، کلسترول - - P=0/464، - P=0/480 - HDL و - P=0/169 - LDL در پاسخ به یک جلسه فعالیت ورزشی هوازی کمشدت در مقایسه با یک جلسه فعالیت ورزشی هوازی شدید در مراحل سهگانه تحقیق تفاوتی معنیدار وجود ندارد. با اینحال، تفاوتی معنیدار بین تغییرات سطوح - P=0/034 - TNF- و تریگلیسرید - - P=0/038 در پاسخ به یک جلسه فعالیت ورزشی هوازی کمشدت در مقایسه با یک جلسه فعالیت ورزشی هوازی شدید در مراحل سهگانه تحقیق مشاهده شد. بنابر نتایج آزمون همبستگی پیرسون ارتباط معنیداری بین تغییرات سطوح ANGPTL4 سرم پس از فعالیت ورزشی کم شدت با تغییرات سطوح کلسترول r=-0/586 - ، - P=0/035 مشاهده شد. نتیجهگیری: چنین بهنظر میرسد اگرچه شدت فعالیت ورزشی بر سطوح TNF- و تریگلیسرید اثرگذار است، اما، تغییرات ANGPTL4 سرم از شدت فعالیت ورزشی کمتر تاثیر میگیرد.
واژه های کلیدی: ANGPTL4، TNF-، نیمرخ لیپیدی، زنان چاق، فعالیت ورزشی هوازی
مقدمه
فعالیت و تحرک بدنی بخش جدا نشدنی از زندگی بشر بوده که در هر دوره به اشکال خاص در زندگی انسان مطرح بوده است. در جوامع صنعتی و متمدن امروزی که حرکت انسان روز به روز محدودتر میشود، فعالیتهای جسمانی و تربیت بدنی جایگاه ویژهای پیدا کرده است. زندگی ماشینی بشر امروز منجر به محدودیت حرکات انسان شده و در نتیجه نشاط و شادابی را از جسم او دور کرده و به جای آن عامل خطرآفرین چاقی و بیماریهای ناشی از چاقی نظیر بیماری سرخرگ کرونری، پر فشارخونی، دیابت نوع دو، بیماری انسداد ریوی، التهاب مفصلی و انواع مشخصی از سرطان را جایگزین ساخته است - مورو و همکاران، . - 2005 بنابراین، اصلاح شیوه زندگی و افزایش فعالیت بدنی میتواند یکی از راهکارهای درمانی کمخطر در پیشگیری و یا درمان چاقی و بیماریهای همراه با آن باشد. بهطوریکه، فعالیت بدنی و ورزش نه تنها از طریق کاهش توده چربی و بهبود ترکیب بدنی - نیدل و همکاران، . - 2000 بلکه با تاثیر بر نیمرخ لیپیدی و پروتئینهای تنظیمی مترشحه از بافت چربی نظیر آدیپوکاینها و پروتئینهای خانواده نوظهور آنژیوپویتین در این مهم نقش داشته باشد - ناهیدی و همکاران، 1388؛ آیلو و همکاران، . - 2004
آنژیوپویتینها از جمله پروتئینهای مترشحه از بافت چربی و متشکل از نُه پروتئین بوده که بهتازگی شناسایی شده و بر سوختوساز لیپید و احتمالاً گلوکز و در نتیجه متابولیسم انرژی تأثیری عمده دارند - کی و سینق ، . - 2006 پروتئین شبه آنژیوپویتین- - ANGPTL4 - 4 با وزن مولکولی 50 کیلودالتون یکی از اعضای خانواده آنژیوپویتینهاست - هلگ ، - 2002 که به دلیل تاثیر مهاری که بر روند لیپولیز دارد، بیشتر مورد توجه محققان قرار گرفته است. ANGPTL4 در بافتهای مختلف مانند کبد، بافت چربی، عضله اسکلتی، عضله قلبی و روده بیان می شود - هاجر و همکاران، . - 2008 البته، مطالعات نشان دادند بیان ژنی ANGPTL4 در کبد و پس از آن در بافت چربی بیشتر است - کرستن - . در بافت کبد، ANGPTL4 با مهار آنزیم لیپوپروتئینلیپاز، جذب لیپوپروتئینهای غنی از تریگلیسرید را مهار کرده و از این طریق سبب افزایش سطوح تریگلیسرید خون و افزایش ذخیره تریگلیسرید کبدی میشود - کاتویره و همکاران، . - 2014 علاوهبراین، ANGPTL4 عملکرد لیپاز کبدی را مهار کرده و سبب افزایش سطح کلسترول در کبد میشود - کالبرگ و همکاران، . - 2013 در بافت
چربی نیز ANGPTL4 قادر است از طریق افزایش سطوح آدیپوکاینهای پیش التهابی مثل 71 - در بروز و توسعه بیماریهای قلبی- عروقی و متابولیکی همراه با چاقی نقش داشته باشد - تریهرن و وود ، - 2004 TNF-، آدیپوکاینی است پیش التهابی که به دو شکل مونومر میان غشایی - P71 - - - - کریگلر و همکاران ، - 1998 و مولکول محلول - V71 - - - - بلاک، - 1997 در بافت چربی سنتز و تحت تاثیر آنزیم مبدل - TACE - 71 - - فعال شده و ترشح میشود - زتل و همکاران ، . - 2012 هر دو شکل فعال P71 - - و V71 - - میتوانند بر روندهای متعدد سلولی و بیولوژیکی همچون عملکرد ایمنی، تکثیر و تمایز سلولی و آپوپتوز تاثیر بگذارند - پرز و همکاران ، 1990؛ زو و همکاران ، . - 1999 بهعلاوه، TNF-با کنترل متابولیسم گلوکز و تنظیم عملکرد و حجم توده بافت چربی، لیپولیز، تمایز سلول های چربی و لیپوژنز، نه تنها بر هموستاز انرژی بدن موثر است؛ بلکه میتواند میانجی مقاومت به انسولین و دیابت نوع دوم مرتبط با چاقی نیز باشد - کاتورن و ستی ، . - 2008
اگرچه برخی مطالعات نشان دادند TNF- بر بیان ژنی و سنتز ANGPTL4 اثر ندارد - دوتون و ترایهرن ، - 2008 اما در مقابل گروهی دیگر بر اثر تحریکی TNF- بر بیان ژنی و سنتز ANGPTL4 اذعان دارند - لو و همکاران، . - 2009 مطالعات اخیر نشان دادند افزایش بیان ANGPTL4 در بافت قلب موش باعث نقص در انتقال اسیدهای چرب مشتقشده از لیپوپروتئینها و درنتیجه نارسایی قلبی و بیماریهای مرتبط با آن می شود - کرستن - . درمقابل، حذف ژن ANGPTL4 در شرایط درونتنی از تبدیل ماکروفاژها به سلولهای فوم و تصلب شرایین جلوگیری میکند - کیم و همکاران، . - 2000 بنابراین، با توجه به افزایش قابلتوجه سطوح ANGPTL4 در شرایط التهابی چاقی و افزایش سطوح تریگلیسرید خون در بیماران دیابتی مبتلا به بیماری قلبی- عروقی در مقایسه با بیماران دیابتی که بیماری قلبی-عروقی ندارند - کرستن - ؛ شاید بتوان ANGPTL4 را به عنوان یکی از شاخصهای خطر و از جمله عوامل پیشبین بیماری قلبی-عروقی در بیماران دیابتی و یا حتی افراد سالم در نظر گرفت. پس شاید بتوان چنین ادعا کرد که اندازهگیری سطوح ناشتای ANGPTL4خون در کنار نیمرخ لیپیدی بتواند به تشخیص زودهنگام بیماری قلبی- عروقی در افراد سالم و مبتلا به دیابت نوع دو کمک کند - کرستن - .
سطوح پلاسمایی ANGPTL4 طی روز نوسان ندارد و ثابت است؛ اما عوامل استرسزا از قبیل روزهداری و فعالیت ورزشی که متابولیسم را تحت تاثیر قرار میدهند، میتوانند موجب بروز تغییراتی قابل توجه در سطوح پلاسمایی ANGPTL4 شوند. به عنوان مثال، 48 ساعت روزهداری - گرسنگی - و 25 روز محدودیت شدید کالری میتوانند سبب افزایش سطوح ANGPTL4 تا 80 درصد مقادیر پایه شوند - کرستن، . - 2005 کیم و همکاران نیز مشاهده کردند انجام دو طولانیمدت سبب افزایش معنیداری سطوح mRNA و پروتئین ANGPTL4 در عضله اسکلتی موشهای بدون تغییر ژنی میشود. بنابر گزارش کاتوئیر و همکاران القاء انتخابی ANGPTL4 در عضله غیرفعال در مقایسه با عضله فعال سبب کاهش جذب موضعی اسید چرب در عضله غیرفعال شده و اسیدچرب را به عنوان سوخت به عضلات اسکلتی فعال هدایت می کند و بدین ترتیب در حفظ هموستاز چربی طی فعالیت ورزشی نقش دارد. از آنجا که فعالیت ورزشی یکی از سازوکارهای مهم و مؤثر در پیشگیری و درمان چاقی و بیماری های همراه با آن در همه سنین عنوان شده، شاید بتوان ANGPTL4 را یکی از حلقههای مهم در تاثیرگذاری فعالیت ورزشی بر اختلالات متابولیسم لیپیدها و بیماریهای قلبی- عروقی دانست.
با اینوجود، با توجه به دانسته های ما، تاکنون در هیچیک از مطالعات انجام شده در حوزه تربیت بدنی تاثیر تمرینات ورزشی بر سطوح سرمی ANGPTL4 در زنان جوان چاق که در معرض خطر ابتلا به بیماریهای متابولیکی در سنین بالاتر و به دنبال یائسگی هستند انجام نشده و اطلاعات ما در این زمینه ناچیز است. با نظر به نقش ANGPTL4 در چاقی و متابولیسم لیپید و بیماریهای متأثر از آن نظیر بیماریهای قلبی- عروقی و تریگلیسریدمیا و تغییر آن تحت تأثیر عواملی مانند سن، محتوای چربی بدن، مقدار اسیدهای چرب آزاد، روزه داری و فعالیت ورزشی، پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر تمرینات ورزشی بر سطوح سرمی ANGPTL4 و نیمرخ لیپیدی در زنان جوان چاق و کم تحرک انجام خواهد شد.
اما، با توجه به ترویج شیوه زندگی غیرفعال در میان زنان ایرانی یافتن پروتکل تمرینی که در دوره کوتاهتری به بهبود اجرا و آمادگی جسمانی مبتنی بر سلامتی منتج میشود بر شیوههای تمرینی که نیازمند زمان های طولانی برای دستیابی به اهداف تمرین هستند، در اولویت هستند. نظر به توصیه انجمن دیابت آمریکا مبنی بر اجرای حداقل 150 دقیقه تمرینات هوازی جهت کاهش وزن، بهبود کنترل گلوکز و کاهش خطر وقوع بیماریهای قلبی- عروقی و متابولیکی - سیگال و همکاران ، - 2006، شاید تمرینات هوازی پروتکل تمرینی ارجح باشد. اما از آنجا که تغییرات حاد آدیپوکاینهایی همچون TNF- در پاسخ به وهلههای تمرینی وابسته به شدت تمرین است - سوچیا و همکاران ، 2012 - ، پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این سوال است که آیا یک جلسه فعالیت ورزشی هوازی کم شدت در مقایسه با یک جلسه فعالیت ورزشی هوازی شدید بر سطوح سرمی ANGPTL4 و TNF- و نیمرخ لیپیدی در زنان جوان چاق و کم تحرک تاثیری معنی دار دارد یا خیر؟
روش شناسی تحقیق
پژوهش حاضر از نوع بنیادی با روش نیمهتجربی و با طرح متقاطع است که با هدف کلی بررسی و مقایسه تغییرات سطوح سرمی ANGPTL4 و TNF- و نیمرخ لیپیدی در پاسخ به یک جلسه فعالیت ورزشی کم شدت در مقایسه با یک جلسه فعالیت ورزشی شدید در زنان چاق یائسه کم تحرک، در یک گروه 15 - نفر - انجام شد. در ابتدا با نصب اعلامیههای فراخوان، زنان چاق یا دارای اضافه وزن که مایل به اجرای تمرینات ورزشی جهت تعدیل وزن و بهبود وضعیت فیزیولوژیک خود بودند، به یکی از مجموعه های ورزشی شهرستان بجنورد مراجعه و توسط محقق شناسایی شدند. در روز معین از افراد داوطلب دعوت به عمل آمده و پس از ارائه توضیحات کامل درباره روند اجرای پژوهش و فواید وخطرات و مضرات احتمالی مطالعه و با کسب رضایت جهت قبول شرکت در پژوهش حاضر، از بین واجدین احتمالی شرایط شرکت در این تحقیق پس از تکمیل پرسشنامههای سنجش سلامت و میزان فعالیت بدنی روزانه و آمادگی برای فعالیت بدنی، 13زنِ بارور - داشتن قاعدگی منظم - ، سنین 30-35 سال و با توده بدنی بیشتر از 25 کیلوگرم بر مترمربع - که چاقی آنها با کم کاری غده تیروئید مرتبط
