بخشی از مقاله
چکیده
اگرچه ملاحظات پژوهشی قابل توجهی بر روي درك و توسعهي سیستم برنامهریزي منابع سازمانی صورت گرفته است، ولی توجه بسیار کمی بر روي درك کاربرد این سیستم در بین شرکت هایی که از آن استفاده میکنند وجود دارد. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر قابلیت یادگیري سازمانی بر کاربرد سیستم برنامه ریزي منابع سازمانی با میانجی گري رضایت کاربر می باشد. داده هاي پژوهش از کارمندان چند شرکت تولیدي در شهر تهران که سیستم برنامه ریزي منابع سازمانی را پیاده سازي کردند، جمع آوري شده است. براي تحلیل داده ها از نرم افزار Smart Pls استفاده شده است. طبق نتایج به دست آمده در مدل ساختاري قابلیت یادگیري سازمانی به صورت مستقیم نمی تواند بر کاربرد سیستم برنامه ریزي منابع سازمانی تأثیرگذار باشد و رضایت کاربر در این رابطه نقش میانجی را ایفا میکند.
واژههاي کلیدي: قابلیت یادگیري سازمانی، کاربرد سیستم برنامه ریزي منابع سازمانی، رضایت کاربر
-1 مقدمه
در محیطهاي کسبوکار امروزي، سازمانها باید قادر باشند که بهطور اثربخش در زیرساختهاي فناوري اطلاعات خود سرمایهگذاري کنند، همچنین با توجه به اینکه سازمانها سرمایهگذاري در سیستمهاي برنامهریزي منابع سازمان را دنبال میکنند، این انتظار وجود دارد که چنین سیستمهایی ارزش تولید و عملکرد را در یک محیط کسبوکار پرتلاطم و به شدت رقابتی بالا ببرند. بسیاري از سازمانها با پیادهسازي سیستم برنامهریزي منابع سازمانی1 براي کاهش هزینه، بهبود بهرهوري عملیاتی و تغییرات گسترده سازمانی کاملاً موفق بودند. بیشتر مطالعات صورت گرفته در حوزهي برنامهریزي منابع سازمانی ، مشکلاتی را بر کاربرد این سیستم عنوان کردند و اهمیت یادگیري را در موفقیت بهکارگیري فناوريهاي نوین برجسته نمودند. در برخی موارد دیده شده که سیستم برنامهریزي منابع سازمانی با شکست روبهرو شده است؛ چرا که با وجود مزایایی که این سیستم دارد، تطبیق با آن اغلب مسئلهساز میباشد و بااینکه انتظارات از سیستم برنامهریزي منابع سازمانی زیاد است، سیستمهاي برنامهریزي منابع سازمانی همیشه منجر به بهبود سازمانی نمیشود. واحدهاي تجاري که در حال پیادهسازي سیستم برنامهریزي منابع سازمانی هستند، بیشتر به پذیرش استفاده کننده به عنوان عامل کلیدي موفقیت در پیادهسازي این سیستم توجه مینمایند.
-2 بیان مساله
برنامه ریزي منابع سازمانی زیرساختی براي ایجاد و حفظ کسب و کار به منظور بهبود کارایی و اثربخشی زیر ساختار دولت الکترونیک و فعالیت هاي الکترونیک می باشد - . - Candra, 2012,pp141-149 با توجه به اینکه سازمان ها سرمایه گذاري در سیستم هاي برنامه ریزي منابع سازمان را دنبال می کنند، این انتظار وجود دارد که چنین سیستم هایی ارزش تولید و عملکرد را در یک محیط کسب و کار پرتلاطم و به شدت رقابتی بالا ببرند. بسیاري از سازمان ها با پیاده سازي سیستم برنامه ریزي منابع سازمانی براي کاهش هزینه، بهبود بهره وري عملیاتی و تغییرات گسترده سازمانی کاملأ موفق بودند. تمام تلاشی که در فرآیند پیادهسازي برنامهریزي منابع سازمانی انجام میشود یکپارچه کردن کلیه بخشها و عملیات سراسري یک سازمان و استقرار سیستم مدیریت آنها در یک کامپیوتر سرویس دهنده مرکزي با تعدادي دستگاه کاري است که میخواهد در لحظه به تمام نیازهاي بخشهاي مختلف رسیدگی کند. درواقع برنامهریزي منابع سازمانی ترویج فرهنگ استفاده از بستههاي نرمافزاري به جاي نرمافزارها و سیستمهاي نوشته شده بهطور اختصاصی براي مشتریان با نگرش مبتنی بر فرایند گرایی است. سیستمهاي برنامهریزي منابع سازمانی از نظر بانکهاي اطلاعاتی و فرآیندهاي سازمانی بهمثابه ستون فقرات اطلاعاتی یک سازمان محسوب شده و بهمنزلهي نرمافزاري براي پشتیبانی فرآیندهاي داخلی سازمان است - طباطبایی، . - 1388
اگرچه ملاحظات پژوهشی قابل توجهی بر روي درك و توسعهي سیستم برنامهریزي منابع سازمانی صورت گرفته است، ولی توجه بسیار کمی بر روي درك کاربرد این سیستم در بین شرکتهایی که از آن استفاده میکنند وجود دارد. از این رو سعی داریم تا به بررسی مفهوم قابلیت یادگیري سازمانی2 بپردازیم. بهطور خاص، ما به بررسی تأثیر قابلیت یادگیري سازمانی بر روي کاربرد سیستمهاي برنامهریزي منابع سازمانی خواهیم پرداخت. همچنین، از مفهوم رضایتمندي کاربر3 به منظور نشان دادن تأثیر غیرمستقیم قابلیت یادگیري سازمانی بر روي رضایتمندي کاربر و همچنین تأثیر مستقیم آن بر روي کاربرد سیستم برنامهریزي منابع سازمانی استفاده میکنیم - . - Nwankpa & Roumani, 2014,pp224-234
-3 اهمیت و ضرورت پژوهش
توسعه سازمانها همواره محصول اتخاذ تصمیمهاي درست بوده است و این امر محقق نمیگردد مگر آنکه سازمان برخوردار از سیستم اطلاعاتی جامع و منظمی باشد تا به نتایج بهتري دست یابد. استفاده از سیستمهاي اطلاعاتی یکی از ابزارهاي مهم مدیریت در یک سازمان میباشد. در راستاي توسعه سیستمهاي اطلاعاتی امروزه استفاده از سیستم مدیریت منابع سازمانی یکی از مزیتهاي سازمان در بازار رقابت جهانی است - طباطبایی، . - 1388
موفقیت یک سیستم برنامهریزي منابع سازمانی تا حدي بسته به ماهیت کاربرد آن توسط کاربر نهایی در داخل سازمان میباشد. هرچه که این کاربرد توسط کاربران در سطوح متفاوتی از شرکت بیشتر باشد، احتمال بیشتري میرود که یک چنین شرکتی به مزایاي رقابتی دست یابد که این خود یکی از اهداف کلیدي در توسعهي سیستم برنامهریزي منابع سازمانی میباشد.
مطالعات نشان داده است که دلیل عمدهي کاربرد محدود در این سیستم، این بوده که کاربر نهایی درك کاملی از این سیستم ندارد. درك ضعیف سیستمهاي برنامهریزي منابع سازمانی ممکن است منجر به این شود که کاربران زمینهاي کاري را ایجاد کنند. این زمینههاي کاري میتواند بهطور نامحدود ادامه داشته و ازاینرو، استفاده و جذب کارآمد از برنامهریزي منابع سازمانی را محدود سازد - . - Nwankpa & Roumani, 2014,pp224-234
سازمانها براي به دست آوردن مجموعهاي از مزایاي استراتژیک، مدیریتی و عملیاتی در سیستمهاي برنامهریزي منابع سازمانی سرمایهگذاري میکنند. ماهیت یکپارچهي برنامهریزي منابع سازمانی فرآیند اطلاعاتی سازمان، تصمیمگیري و قابلیتهاي نوآوري را بهبود بخشیده و نحوهي تعامل سازمان با مشتریان، تأمینکنندگان و سایر ذینفعان در داخل و وراي مرزهاي سازمان را تغییر میدهد. تغییرات بنیادي که استفاده از برنامهریزي منابع سازمانی را به همراه دارد، میتواند منجر به اثربخشی عملیاتی شده و مزیت رقابتی را به همراه داشته باشد.
تحقیقات مختلف نشان میدهند که برنامهریزي منابع سازمانی از راههاي مختلف میتواند سازمان را به سمت کسب مزیت رقابتی سوق دهد. براي مثال، برنامهریزي منابع سازمانی به سازمانها در ایجاد ارتباط مناسب بین بخشهاي مختلف زنجیرهي تأمین، کاهش زمان تحویل محصولات و خدمات، ایجاد انعطافپذیري در پذیرش نیازهاي در حال تغییر مشتریان و بهبود ارائه خدمات به مشتریان یاري میرساند. سیستمهاي برنامهریزي منابع سازمانی در سازمانها به عنوان یک ابتکار استراتژیک در نظر گرفته میشوند و همتراز با اهداف تجاري بلندمدت سازمان هستند. بنابراین، انتظار میرود که سازمانها جهت دستیابی به مزیت رقابتی، خود را ملزم به سرمایهگذاري در برنامهریزي منابع سازمانی کنند - . - Ram et al., 2014,pp113-133
-4 ادبیات نظري پژوهش
-1-4 برنامهریزي منابع سازمانی معرفی مفهوم برنامهریزي منابع سازمانی به دهه 1960 برمیگردد. در آن زمان سیستمهاي تولیدي اکثراً کنترل موجودي را بر اساس مفهوم سنتی موجودي اجرا میکردند. در دهه 1970 سیستمهاي تولیدي MRP - برنامه ریزي احتیاجات مواد - رشد پیدا کردند. در واقع MRP در تبدیل زمانبندي تولید به برنامهریزي تأمین مواد اولیه و مورد نیاز نقش اساسی را ایفا نمود. سپس در دهه 1980 مفهوم MRPII به وجود آمد. این مفهوم، مدیریت بهینهسازي فرایند تولید و مدیریت توزیع را در بر میگیرد. در ادامه این روند MRPII با در بر گرفتن حوزههایی مثل امور مالی سازمان، مدیریت پرسنل، فرایند مهندسی و مدیریت پروژه گسترش پیدا کرد. توسعه سیستمهاي تولیدي منجر به تولید سیستمهاي برنامهریزي منابع سازمانی شد که هماهنگی و یکپارچگی میانکارکردي فرایندهاي تولیدي را پشتیبانی کرد.
پذیرش و کاربرد گسترده سیستم برنامهریزي منابع سازمان توسط سازمانهاي بزرگ و متوسط، انقلاب برنامهریزي منابع سازمانی توصیف شده است. چنین سیستمهایی نویدبخش ارائه پاسخی یکپارچه و منسجم به نیازهاي اطلاعاتی سازمان درباره جایگزینی سیستمهاي اطلاعاتی سنتی است. در واقع برنامهریزي منابع سازمانی زیربناي نظام تجاري قدرتمندي است که موجب ژرفاي اطلاعات عملیاتی و وسعت اطلاعات درباره زنجیره ارزش میشود. این سیستم اکثر الزامات مورد نیاز یک سیستم مفید را
