بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی تحقیق حاضر تأثیر مهارتهای فناوری اطلاعات و ارتباطات بر ابعاد سازمان یادگیرنده در ادارات ثبت احوال استان آذربایجان غربی بود. روش تحقیق حاضر توصیفی - پیمایشی بود. جامعه آماری تحقیق حاضر کلیه کارکنان ادارات ثبت احوال استان آذربایجان غربی بود که تعداد آنها 550 نفر بود. تعداد نمونه با استفاده از فرمول کوکران در سطح خطای 5 درصد 226 نفر به دست آمد که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بود. برای سنجش مهارت های فناوری اطلاعات و ارتباطات از پرسشنامه استاندارد مهارت های فناوری اطلاعات و برای سنجش ابعاد سازمان یادگیرنده از مارسیک و واتکینز - 1998 - استفاده می گردد. روایی پرسشنامه توسط استاد راهنما و تنی چند از اساتید مدیریت تایید شد. و پایایی پرسشنامه ها توسط آلفای کرونباخ تایید شد که برای پرسشنامه مهارت های فناوری اطلاعات و ارتباطات 0/89 و ابعاد سازمان یادگیرنده 0/91 بدست آمد. پرسشنامه های جمع آوری شده بوسیله روش تحلیل مسیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که مهارت های فناوری اطلاعات و ارتباطات بر ابعاد سازمان یادگیرنده - یادگیری مستمر، پرسش و گفتگو، یادگیری تیمی - در ادارت ثبت احوال استان آذربایجان غربی تاثیر دارد.
واژگان کلیدی: مهارت فناوری اطلاعات و ارتباطات، سازمان یادگیرنده.
مقدمه
فنآوری اطلاعات و ارتباطات، انقلاب جدیدی در عرصه فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در کشورهای مختلف جهان ایجاد کرده و علاوه بر بهبود کیفیت زندگی و افزایش سطح رفاه، تأثیر قابل ملاحظه ای بر رشد اقتصادی و ایجاد فرصتهای شغلی جدید داشته است. بنابراین تعریف، کلیه فنآوری هایی که در جمع آوری، انتقال، ثبت، پردازش، انتشار و نمایش اطلاعات به بشر کمک می کنند، فنآوری اطلاعات و ارتباطات نامیده می شوند. توربان فنآوری اطلاعات را استفاده از شبکه های کامپیوتری در سازمانها می داند. لوکاس به کارگیری هرگونه فنآوری به منظور جمع آوری، پردازش، ذخیره سازی و انتقال را فنآوری اطلاعات می داند. فنآوری اطلاعات به عنوان یکی از مهمترین محورهای توسعه در جهان به شمار می آید و بسیاری از کشورهای جهان، توسعه فنآوری اطلاعات را به عنوان یکی از مهمترین زیرساختهای توسعه خود قرار داده اند.
امروزه، کارآیی و اثربخشی سازمان ها با به کارگیری فنآوری اطلاعات
و ارتباطات رابطه مستقیم دارد. لذا مهارت های به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش مهمی در پیشرفت و بهبود عملکرد سازمان دارد. با توجه به مطالب بیان شده در این تحقیق به تاثیرات مهارت های فناوری اطلاعات و ارتباطات بر تحقق سازمان یادگیرنده در اداره ثبت احوال استان آذربایجان غربی پرداخته می شود.
بیان مسئله
در عصر جدید، تغییرات چنان سریع اتفاق افتاده و رقابت نیز چنان زیاد شده است که سازمان های دایناسوری عظیم با مغزهای کوچک که در قرن بیستم رشد یافتند، دیگر نمی توانند در دنیای جدید قرن 21 دوام بیاورند. اصل تنازع بقای سازمانی، به سرعت در حال تبدیل شدن به اصل بقا برای یادگیری است. بادهای تغییر عمده که با وزش خود، سازمان ها را به سوی یادگیری یا فنا سوق می دهند و محیط اقتصادی، محیط کار، کارکنان و مشتریان را تغییر داده و یادگیری
سازمانی گسترده را در قرن بیست و یکم اجتناب ناپذیر نموده اند. سازمان یادگیرنده سازمانی است که در آن افراد به طور مستمر در حال توسعه ظرفیت های خود جهت تحصیل نتایج مورد انتظارهستند. محلی که الگوهای تازه فکر کردن پرورش می یابد، خواسته ها و تمایلات گروهی محقق می شوند و کارکنان پیوسته می آموزند که چگونه با یکدیگر یاد بگیرند. نیل به سازمان یادگیرنده به لحاظ منافعی که برای سازمان در پی دارد همواره خواست و دلخواه اکثر سازمانها بوده است و هر سازمانی هزینه های زیادی را صرف ارتقاء یادگیری سازمانی و رسیدن به شرایط سازمان یادگیرنده می کند. در بحث پیرامون سازمان یادگیرنده، آنچه اهمیت دارد این است که چگونه می توان به یک سازمان یادگیرنده تبدیل شد؟ بدون تردید رسیدن به سازمان یادگیرنده از عوامل مختلفی تاثیر می پذیرد که با آن در ارتباطند . - 1 -
مانند سایر سازمان ها، ادارات ثبت احوال استان آذربایجان غربی نیز به عنوان یک سازمان فعال و پویا در جامعه، جهت انطباق با شرایط متغیر و دگرگونی های جدید، ناچارند راهکارهای سازگاری و انطباق با این تغییرات را آموخته و یادگیری سازمانی و ابعاد سازمان یادگیرنده را در سرلوحه کار خود قرار دهند. از بررسی تحقیقاتی که در مورد یادگیری سازمانی و عوامل موثر بر سازمان یادگیرنده انجام گرفته است، چنین برمی آید که محققان و صاحبنظران عوامل مختلفی را در این زمینه تاثیرگذار می دانند. با نگاهی به پژوهش های انجام گرفته و با توجه به پیشرفت های سرسام آور در زمینه فناوری اطلاعات، چنین به نظر می رسد که مهارت های استفاده از این امکانات در این ارتباط دخیل و یا تاثیرگذار باشد. با این حال در این رابطه بین اندیشمندان و صاحبنظران اختلاف نظرهایی نیز وجود دارد. با توجه به مطالبی که بیان شد و نظر به اهمیت موضوع، مساله اصلی تحقیق حاضر شکل گرفت. بنابراین هدف اصلی از این تحقیق یافتن پاسخ این سوال است که آیا مهارتهای فناوری اطلاعات و ارتباطات بر ابعاد سازمان یادگیرنده در ادارات ثبت احوال استان آذربایجان غربی تاثیر دارند؟
اهمیت و ضرورت تحقیق
با پی بردن به تاثیر مهارت های فناوری اطلاعات و ارتباطات بر ابعاد سازمان یادگیرنده در ادارات ثبت احوال استان آذربایجان غربی، می توان از نظر علمی و با رویکردی جدید، نقش مهارت های فناوری اطلاعات و ارتباطات بر ابعاد سازمان یادگیرنده را ملاحظه و مورد کنکاش قرار داد. به طوریکه باعث گسترش و توسعه دانش کاربردی در بحث های مدیریتی و کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات می گردد و دریچه ای نوین را به روی مدیران و مسئولان باز خواهد نمود. در واقع تحقیق حاضر دامنه و ساز و کار دیگری را برای محققان آتی فراهم می کند و با تایید یا رد مبانی نظری موجود صحت و سقم آنها را مشخص خواهد نمود. همچنین، تحقیق حاضر در پی آن است که راه حلی برای بهبود مهارت های فناوری اطلاعات و ارتباطات در راستای ارتقاء ابعاد سازمان یادگیرنده در ادارات ثبت احوال استان آذربایجان غربی بیابد و با ارائه راه حل برای برطرف نمودن مشکلات مربوط به مهارت در بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات به مدیران مربوطه، خط مشی کاربردی ارائه و گام اصلی در راستای بهبود مسائل مدیرتی و اداری کشور بر داشته شود. با توجه به مطالب بیان شده، و با توجه به اینکه تحقیقی در رابطه با تاثیر مهارت های فناوری اطلاعاتی و ارتباطات با سازمان یادگیرنده در داخل کشور انجام نگرفته است و با توجه به اهمیت موضوع ضرورت تحقیق حاضر شکل گرفت.
اهداف تحقیق
-1بررسی تاثیر مهارت های فناوری اطلاعات و ارتباطات بر یادگیری مستمر در ادارات ثبت احوال استان آذربایجان غربی -2 بررسی تاثیر مهارت های فناوری اطلاعات و ارتباطات بر پرسش و گفتگو در ادارات ثبت احوال استان آذربایجان غربی
-3 بررسی تاثیر مهارت های فناوری اطلاعات و ارتباطات بر یادگیری تیمی در ادارات ثبت احوال استان آذربایجان غربی.
فرضیه های پژوهش
ادبیات تحقیق
به عقیده 1 فناوری به دانش و تخصص چگونگی انجام کارها اشاره دارد و شامل نوآوریها، ابداعات، تکنیکها و حدگستردهای از دانش و اطلاعات میشود. به طور کلی، فناوری اصطلاحی است قراردادی، که دارای مضامین زیادی است و نویسندگان مختلف هر یک، این واژه را به گونهای تعریف کرده و به آن از زاویه بخصوصی نگاه کرده اند. بعضی از آنها در تعاریف خود از فناوری بر ماشین آلات مورد استفاده تاکید کردهاند و برخی تاکیدشان بر دانش مورد استفاده بوده است. گروهی به تعامل انسان و ماشین توجه کرده و گروهی دیگر توجه خود را به مواد، به عنوان بخشی از فناوری معطوف داشتهاند . - 3 -
در واقع اطلاعات، رایانهها را به عنوان زیرساخت اصلی تحول و تبدیل فناوری اطلاعات در نظر گرفته و رایانهها در طی این تبدیل نقشی محوری ایفا کردند. این نقش هم شامل سازگاری و ترغیب دیدگاه های وسیعتر اطلاعاتی و هم نحوه تبدیل و مخابره آن در طول زمان و مکان میشود. از دهه 1950 رایانهها روشهای سنتی حسابداری و نگه نگهداری سوابق را از طریق صنعت نوپای پردازش داده جایگزین نمودند. به طور کلی، اصطلاح فناوری اطلاعات برای توصیف فناوری هایی به کار میرود که ما را در ضبط، پردازش، بازاریابی و انتقال اطلاعات از طریق فکس، میکروگراف ها و سایر ابزارهای ارتباط از راه دور یاری داده، همچنین فناوریهای قدیمی تر بایگانی اسناد، ماشینهای محاسباتی مکانیکی، چاپ و حکاکی را در بر میگیرد . - 8 - سایر محققان از جمله فناوری اطلاعات را به عنوان یک چتر معرفی کردهاند که اشکال زیادی از نرمافزار، سخت افزار و خدمات بکار گرفته شده برای جمع آوری، ذخیره، بازیابی و انتقال اطلاعات را در بر میگیرد. پس از رشد و نمو اینگونه فناوریها و به خاطر تاثیرات زیاد و قدرتمندی که بر همه جنبههای کسب و کار داشته است، فناوری اطلاعات مسلماً یک نقش حیاتی را در اقتصاد جهانی به عهده گرفته است. علی رغم تمام پیش بینیهای خوش بینانهای که از آینده فناوری اطلاعات شده است، معقتدند که فناوری اطلاعات تنها زمانی میتواند به عنوان یک اهرم، سازمان را به اثربخشی که برایش پیشبینی شده، برساند و برای سازمان ارزش افزوده به همراه داشته باشد که سازمان پنج دارایی کلیدی نیروی کار، مالی، فیزیکی، مالکیت معنوی و روابط را داشته باشد . - 4 -
بیان میکند که فناوری اطلاعات شامل وسایل و ابزاری است که برای تبادل اطلاعات در سازمان از آن استفاده میشود. اما باید در نظر داشت که فناوری اطلاعات قبل از اینکه یک سیستم سخت افزاری و مجموعهای از الگوها باشد، یک نظام فکری و فرهنگی است
و میتوان آنرا فرهنگ تولید اطلاعات نامید. بدون ایجاد فرهنگ اطلاعات، نظام فناوری نمیتواند دوام داشته باشد. بنابراین آنچه در فناوری اطلاعات مهم است، تفکر اطلاعات گراست. فناوری اطلاعات از اتصال و ترکیب مجموعهای از فکرهای مفید تولید شده و شکل میگیرد و رایانه و ابررایانهها و سیم و کابل و ابزارهایی از این قبیل نیست. در فناوری اطلاعات، فکر انسانهای خردمند است که تولید اطلاعات میکند . - 7 - درهرصورت سازمانها بایستی روندهای محیطی را پیش بینی و کنترل نمایند و اطلاعات لازم را از وضعیتهای گوناگون جهت اتخاذ استراتژیهای لازم بدست آورند. اما اینکه سازمانها چگونه خود را با این تغییر و تحولات سازگار میکنند مسئلهای است که سیستمهای اطلاعاتی را مطرح میسازد . - 9 -
نظریه سازمانهای یادگیرنده، اساساً با تکمیل نظریههای مربوط به یادگیری و یادگیری سازمانی شکلگرفته و به همین علت، محققین متعددی در شکلگیری آن نقش داشتهاند. به اقرار تمامی صاحبنظران، نظریهپرداز اصلی سازمان یادگیرنده »پیتر ام.سنگه« از دانشگاه MITبود. سنگه در 1990 مقالهای تحت عنوان »کار جدید رهبر؛ ساختن سازمانهای یادگیرنده« منتشر کرد. سپس در همان سال، کتاب »فرمان پنجم، هنر و مهارت سازمان یادگیرنده« را به رشته تحریر درآورد و در آن، نظریه خود را در خصوص سازمان یادگیرنده، به طور مبسوط شرح داد. سازمان یادگیرنده بیش از آن که یک نظریه یا مدل سازمانی باشد، انعکاس دهنده نوعی تفکر و بینش در مورد کار، انسان، سازمان و مدیریت بوده و برآیند تمام تأکیداتی است که بر اهمیت و ضرورت آموزش همهجانبه و مستمر کارکنان و نقش بیهمتای چنین آموزشهایی در افزایش کار آیی و اثربخشی سازمانی صورت گرفته است . - 6 - مک کیل واسلوکام چهار مدل سازمانی را توصیف کردهاند ،سازمانهایی که میدانند، سازمانهایی که درک میکنند، سازمانهایی که فکر میکنند و سازمانهایی که یاد میگیرند یا همانا سازمانهای یادگیرنده. گرچه، سازمانهایی که یادمی گیرند رویکرد شفاف تری به تغییر دارند،به نظرمی رسد تغییرات آنها و یادگیریشان از تغییرات، به عنوان جزیی از ارزشهای فرهنگی و ساختاریشان باشد. در این نوع سازمان، تغییر به عنوان درون داد یادگیری است. علاوه بر این، چنین سازمانی فرصتهای برای توسعه بهسازی فردی کارکنان به وجود میآورد و یک رابطه شفاف و دائمی را با مشتریان خود ایجاد میکند . - 1 - سازمان یادگیرنده موانع ساختاری یادگیری را حذف میکند، ساختارهای توانمندسازی ایجاد میکند و ارزیابی یادگیری و توسعه را امکانپذیر میسازد. چنین سازمانی بر رهبری تکیه میکند که به افراد برای یافتن مقصد، حذف موانع و مشکلات شخصی و ایجاد ساختارهای تسهیلکننده یاری رسانده و به آنها بازخورد داده و منافع حاصل از یادگیری را نشان میدهد. به این ترتیب سازمان یادگیرنده ساز و کارهایی را ایجاد کرده و فراهم میسازد که فرایند یادگیری سازمانی را توسعه میدهند.
