بخشی از مقاله
چکیده
بودجه مهم ترین ابزار برنامه ریزی برای مدیریت هر سازمان به شمار می آید و یک بودجه ریزی عملیاتی از طریق ایجاد یکپارچگی میان لایه های راهبردی و فرآیندی سازمان محقق می شو د. چارچوب معماری سازمانی، الگوهای تعریف شده و ساختاری منطقی برای دسته بندی خروجی های معماری و تنظیم مراحل کاری سازمان ارائه می دهند.هدف از این پژوهش بررسی تاثیر عوامل چارچوب های معماری بر استقرار نظام بودجه ریزی عملیاتی در سازمان است که بر اساس مدل الماس معیارهایی برای استقرار نظام بودجه ریزی عملیاتی ، چارچوب های مطرح در حوزه معماری سازمانی ارزیابی شده و با توجه به اهمیت معیارها و نتایج ارزیابی با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی رتبه بندی شده و چارچوب مناسب برای بودجه ریزی عملیاتی انتخاب می گردد. با توجه به نتایج ارزیابی چارچوب ها بر اساس معیارها و وزن معیارها و محاسبات روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، چارچوب معماری سازمانی سی فورآی اس آر/دوداف دارای به دلیل امنیت بالا دارای بهترین رتبه می باشد. نتایج نشان داد که مناسب ترین چارچوب معماری سازمانی برای استفاده در استقرار نظام بودجه ریزی عملیاتی ،چارچوب معماری سازمانی سی فورآی اس آر/دوداف است.
کلمات کلیدی: معماری سازمانی، چارچوب معماری ، نظام بودجه ریزی عملیاتی .
-1 مقدمه
نظام بودجه ریزی عملیاتی با هدف نتیجه محوری این سند مالی ، تلاش می کند با پیوند اعتبارات بودجه ای به نتایج اقدامات سازمان به اهداف صرفه جویی ، شفافیت ، کارایی و اثربخشی بودجه دست یابد.در این تحقیق به بررسی تاثیر عوامل مدل الماس بر استقرار نظام بودجه ریزی عملیاتی در سازمان می باشد. - علیرضا ایرج پور ، علیرضا ترابی نیا،. - 12:1392
هدف از این پایان نامه ارائه روشی برای تحلیل و ارزیابی طرحهای معماری سازمانی مبتنی بر دانش ارزیابی معماری نرم افزار، جهت دستیابی به یک معماری خوب و مناسب می باشد .بدین شکل دو فاز اصلی پژوهشی مورد توجه قرار گرفت، که نتایج حاصل نیز در این راستا بدست آمده است .در فاز اول بررسی تحلیلی مستندات و منابع موجود در حوزه ارزیابی معماری نرم افزار و چگونگی بیان یک معماری خوب و مناسب، و در ادامه ارائه راهکاری برای ارزیابی آن مورد توجه قرار گرفت .در فاز دوم با تاکید بر نتایج بدست آمده از فاز اول و مطالعات وسیع و تجربیات عملی در حوزه معماری سازمانی، ویژگیهای یک معماری سازمانی خوب و مناسب مشخص، و سپس راهکارهائی جهت سنجش ویژگیهای مورد نظر در حوزه معماری سازمانی پیشنهاد شده است. - سید رئوف خیامی،. - 10:1388
در این پژوهش به تاثیر عوامل چارچوب معماری سازمانی در استقرار نظام بودجه ریزی عملیاتی می پردازیم و قصد داریم تا با تلفیق چارچوب های معماری با بودجه ریزی عملیاتی ،امنیت بودجه ریزی عملیاتی را بالا بریم.
نظام بودجه ریزی عملیاتی به عنوان یک نظام مدیریتی برای ارتقای کارآیی و اثربخشی مصرف منابع سازمانی مورد توجه جدی دولت ها در سطوح ملی و محلی بوده است .در این نظام اعتبارات بودجه ای بر مبنای عملکرد واحدهای سازمانی در راستای تولید خروجی ها محصولات و خدمات یا همان اهداف کوتاه مدت و یا دستیابی به پیامدها و یا همان اهداف بلندمدت، تخصیص می یابد و بدین ترتیب سازمان به سمت افزایش شفافیت در نحوه مصرف منابع برای انجام فعالیت ها، تولید خروجی ها و دستیابی به اهداف و استراتژی ها و نیز پاسخگویی بیشتر سوق می یابد.چارچوب های معماری سازمانی در واقع الگوهایی تعریف شده برای تنظیم مراحل کاری سازمان و نیز طبقه بندی خروجی های معماری به حساب می آیند. با پیاده سازی چارچوب های معماری در استقرار نظام بودجه ریزی ، وجود چارچوب معماری سازمانی که با دقت تعر یف شده، ضروری است تا بتوا نیم دید کلی از استقرار نظام بودجه ریزی کامل را با تمام ابعاد و پیچیدگی هایش و انعطاف×پذیری×لازم× برای×حمایت×از×تغییرات×در×فناوری×یا×حرفه و پیوستگی×مفهومی بدست آوریم. خوش تعریف بودن چارچوب معماری سازمانی، منجر به پدید آمدن چارچوبی می شود که حاوی هیچ گونه افزونگی نیستند .در حقیقت چارچوب نرمال می شودیا به عبارتی، چارچوب دارای همپوشانی نیست؛ بلکه اطلاعات اضافی نیز درخود ندارند .به عبارت بهتر هرگونه کاستن، افزودن یا تغییر در چارچوب، معماری را با مخاطره از دست رفتن جامعیت مواجه می کند.
-2 چارچوب های مطرح معماری سازمانی
برای ایجاد نظم و سازمان دهی توصیفات معماری سازمانی، استفاده از یک چارچوب الزامی است.چارچوب های گوناگونی برای معماری سازمانی ارائه شده است . هر یک از این چارچوب ها و استانداردها، از یک منظر به موضوع معماری سازمانی نگریسته و در راستای رفع نیازی خاص شکل گرفته اند .چند چارچوب معروف مانند چارچوب های توگف و فدرال سی فورآی اس آر و چارچوب زکمن ارائه شده که نمونه های اجرا شده زیادی بر اساس آن ها وجود دارد .[5] به جز چارچوب زکمن چندین نمونه دیگر نیز برای معماری سازمانی ارائه شده اند که مهم ترین آن ها عبارت اند از:[5]
• چارچوب زکمن ، برای سازمان های دولتی و خصوصی؛
• چارچوب معماری فدرال، برای سازمان های دولتی ایالات متحده آمریکا؛
• چارچوب معماری سی فورآی اس آر /دوداف، برای محیط نظامی ایالات متحده آمریکا؛
• چارچوب معماری تیف ،برای وزارت دارایی ایالات متحده آمریکا؛
• چارچوب معماری توگف ، برای سازمان های دولتی و خصوصی.
-1-2 چارچوب معماری سازمانی زکمن
در سال 1987 ، توسط آقای جان زکمن ارائه شده و در نظریه یکی از کامل ترین چارچوب های معماری موجود است .این چارچوب با پوشش دادن تمامی جنبه ها و دیدگاه های ممکن در رابطه با سیستم های اطلاعاتی یک سازمان، به ساختاریکاملاً نرمال در این رابطه دس ت پیدا می کند . مبانی و مفاهیم مطرح در این چارچوب بسیاری از چارچوب های معماری دیگر را تحت تأثیر قرار داده و یکی از مطرح ترین چارچوب های معماری حال حاضر به حساب می آید . مؤسسه زیفا که توسط جان راکمن ایجاد شده، اصلی ترین حمایت کننده این چارچوب معماری است.[1]
-2-2 چارچوب معماری سازمانی سی فورآی اس آر
در این چارچوب کل سازمان به صورت ترکیبی از گره ها که با یک سری خطوط نیاز با هم تعامل دارند، نمونه سازی می شود .هر گره می تواند تولید کننده، پردازش کننده یا مصرف کننده اطلاعات باشد و خطوط نیاز، حامل اطلاعاتی اند که بین گره ها در جریان است . این چارچوب برای توصیف سطوح مختلف یک سیستم از سه دیدگاه زیر استفاده می کند.[4]
• دیدگاه معماری عملیاتی :توصیفی کامل از عناصر عملیاتی، فعالیت ها، نحوه گردش عملیات و احتیاجات مربوط به تبادل اطلاعات در قالبی تصویری ارائه می دهد.
• دیدگاه معماری سیستم ها :سیستم ها و ارتباطات بین آنها را بیان می کند.
• دیدگاه فنی :بر اساس آن مقررات و دستورالعم لها، رویه ها و استانداردها تعیین می شوند.
-3-2 چارچوب معماری سازمانی فدرال
هدف اصلی چارچوب معماری سازمانی فدرال، آسان کردن و توسعه اشتراکی فرایندها و اطلاعات مشترک و معمول میان نمایندگی های فدرال و دیگر نمایندگی های دولتی بود .این چارچوب از چهار لایه تشکیل شده است .
-4-2 چارچوب معماری سازمانی توگف
چارچوب معماری سازمانی توگف در سال 1995 توسط موسسه اپن گروپ ارائه شده، هدف اصلی توگف ارائه یک روش استاندارد و عملی برای طراحی یک معماری سازمانی است . در واقع این چارچوب یکی از قدیمی ترین چارچوب هایی است که توسط یک مؤسسه مستقل ارائه شده و پیوسته به روز نگه داشته شده است .توگف چهار نوع معماری یا دیدگاه را مطرح می کند :معماری و فرایندهای مأموریتی، معماری برنامه های کاربردی، معماری داده و معماری فناوری.[1]
-5-2 حوزه چارچوب معماری توگف
دامنه کاربرد توگف شامل چند سازمان است که شامل محصولات و خدمات حوزه های صنعتی و تجاری زیر ساختار تکنیکی، مبتنی بر بلوک های ساختمانی سیستم های باز است :معماری فرآیند سبک و کار، معماری سیستم های اطلاعاتی، معماری داده ای، معماری فناوری.
-3 نمونه مفهومی تحقیق
نمونه مفهومی تحقیق بر اساس مطالعات کتابخانه ای انجام شده در خصوص چارچوب های معماری سازمانی،چارچوب های مطرح برای ارزیابی برای استقرار در نظام بودجه ریزی عملیاتی انتخاب شدند .همچنین معیارهای ارزیابی چارچوب ها نیزبرگرفته از شش فا کتور مدل الماس ، انتخاب شدند .برای رتبه بندی چارچوب های معماری سازمانی از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی استفاده گردید.
-1-3 بودجه ریزی عملیاتی بودجه ریزی عملیاتی رویه ای یا مکانیزمی است که خواهان تقویت رابطه بین بودجه صرف شده در موسسات دولتی و نتایج / خروجی حاصله از طریق استفاده از اطلاعات عملکرد رسمی در تصمیم گیری راجع به تخصیص منابع می باشد .[11]
بودجه عملیاتی محصول برنامه ریزی راهبردی است که در آن تصمیمات مربوط به تخصیص بهینه منابع بر پایه نتایج پذیرفته شده و محک های سازمانی مربوط به اهداف کلی، اختصاصی، راهبردها و برنامه های عملیاتی هر سازمان صورت می گیرد. بودجه ریزی عملیاتی یک برنامه تلفیق عملکرد سالانه و بودجه سالانه می باشد که روابط بین سطح اعتبارات برنامه و نتایج مورد انتظار را نشان می دهد. همچنین تأیید می کند که یک هدف یا مجموعه ای از هدفها باید با مقدار معینی از اعتبارات به دست آید .[12]
-2-3 مدل الماس
وجود شش فاکتور مدیریت برنامه ریزی ، مدیریت هزینه ، مدیریت عملکرد ، مدیریت تغییر و نظام پاسخ گویی و نظام انگیزش را در اصلاح نظام بودجه ریزی به بودجه ریزی عملیاتی ، لازم می داند . این مدل از عنصر برنامه ریزی آغاز می شود و نشان دهنده آن است که برنامه های سازمان باید در یک قالب راهبردی و بلند مدت طراحی شوند و برگرفته از برنامه پنج ساله و سیاست های کلی کشور باشند و از سوی دیگر به
