بخشی از مقاله
چکیده
سر به جلو یکی از شایع ترین پوسچرهای معیوب است که باعث عدم سازماندهی صحیح عضلات گردن شده و در نهایت ظرفیتهای ششی محدود و تنفس صحیح دچار مشکل میشود. هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر 4 هفته تمرینات اصلاحی بر زاویه سر به جلو شاخص اسپیرومتری دانشجویان دختر بود. در این پژوهش 30 دانشجوی دختر دانشگاه تهران مبتلا به سر به جلو بهطور تصادفی به گروه تجربی و گروه کنترل تفشیم شدند. آزمودنیها تمرین های خود را طبق برنامه، 2 مرتبه در روز و به مدت 4 هفته انجام دادند. میزان زاویه سر به جلو شاخصهای اسپیرومتری قبل و بعد از 4 هفته مداخله اندازهگیری شد. دادهها با استفاده از تی وابسته و در سطح معناداری =0.05 انجام شد. بعد از مداخله کاهش معنیداری در زاویه سر به جلو گروه تجربی مشاهده شد. p<0.05 همچنین در شاخص اسپیرومتریMVV تفاوت معناداری مشاهده شد p<0.05 حجم هوای دمی با فشار در ثانیه اول FEV1 و اوج جریان دمی PIF و اوج جریان بازدمی PEF بعد از دوره تمرینی، تغییر معناداری از لحاظ آماری نشان نداد . - p> 0.05 - نتایج پژوهش نشان میدهد تمرینات اصلاحی روشی ساده و غیرتهاجمی برای اصلاح ناهنجاری سر به جلو است که میتواند به افزایش حداکثر تهویه ارادی کمک کند.
-1 مقدمه
ستون فقرات و قوسهای آن برای داشتن وضعیت بدنی مطلوب، بسیار مهم به نظر میرسد، انحناهای طبیعی در ستون فقرات سبب کاهش فشار و ناهنجاری بر بدن میشود - . - 1 در میان قوسهای ستون فقرات لوردوز گردنی فوقانی ترین انحنای ستون فقرات است. یکی از شایعترین پوسچرهای معیوب ستون فقرات گردنی، سر جلو میباشد - . - 2 بروز این پوسچر معیوب موجب افزایش اثر نیروهای جاذبه روی سر، اکستنشن بیش از حد سر روی گردن در مفصل آتلانتو اکسیپیتال، خم شدن گردن روی توراکس و عقب رفتن ماندیبولا و عدم به کارگیری فلکسورهای عمقی گردن میشود - . - 3 از طرف دیگر با تغییر وضعیت سر به طرف جلو، اثر نیروهای جاذبه روی سر افزایش یافته که در طولانی مدت منجر به تغییرات دژنراتیو در مفاصل فقرات گردنی و آسیب دیسک بین مهرهای میگردد . - 4 - علاوه بر این اثرات، عوارض موضعی دیگری متعاقب سر به جلو وجود دارد، که شامل افزایش فشار روی عروق خونی و کاهش جریان خون مهرهای به سمت مغز و ساقهی مغز، و کاهش ظرفیت تنفسی میشود . - 6 ,5 - در تحقیقات بیان شده عملکرد قلبی تنفسی بهطور قابل توجهی از حرکت بدن و پوسچر تأثیر میپذیرد به عبارت دیگر پوسچر ناکارا و عادات تنفسی باعث پوسچر ضعیف و عملکرد بد پاتولوژیکی میشود. پس میتوان اینگونه اشاره کرد که ارتباطی بین پوسچر و تنفس و سلامت عمومی وجود دارد. در این راستا لنون و همکاران این فرضیه را بنا کردند، که پوسچر ناهنجار سر و گردن بهطور معناداری بر تنفس و دریافت اکسیژن تأثیر میگذارد .از منظر فیزیولوژیکی اینگونه میتوان بیان کرد که پوسچر سر به جلو باعث عدم سازماندهی صحیح عضلات گردن - عضلات قدامی، خلفی و عضلات عرضی - ، حرکت ناقص عضلات دیافراگم ومتعاقباً عملکرد دیافرماتیک میشود. این تغییر پوسچرال باعث بسیج عضلات فرعی و افزایش فعالیت عضله جناغی چنبری پستانی میشود، که باعث بالا رفتن قفسه سینه و کاهش حرکت سینه شکمیشده و به کارایی تهویهای دیافراگم صدمه میزند. عملکرد ناکارآمد عضلات تنفسی قدرت عضلات تنفسی را کاهش داده و اتساع قفسه سینه را کاهش میدهد . در نتیجه فشار بیشتر روی قفسه سینه، ظرفیتهای ششی محدود و تنفس صحیح دچار مشکل میشود . - 9 - با توجه به شیوع بالای این ناهنجاری، که شیوع %66 آن گزارش شده است - 2 - و همچنین با توجه به این نکته که این ناهنجاریها با افزایش سن افزایش یافته و ممکن است عامل کلیدی برای تشدید مشکلات تنفسی باشد - 9 - ، بنابراین برای کمک به این افراد و برای اصلاح ناهنجاریها روشهای درمانی مختلفی پیشنهاد میشود که از آن جمله میتوان به آموزش، بهکارگیری بریس و روشهای دستکاری چون کایروپرکتیک اشاره کرد . - 7 - در میان روشهای غیر جراحی در اصلاح تغییرات قوسهای ستون فقرات، تمرین را میتوان از روشهای مداخله ای به شمار آورد. تحقیقات انجام شده نشان میدهد که تمرین برای اصلاح عملکرد و کنترل حرکتی بسیار مؤثر است. تمرین به عنوان یک کوشش شناخته شده و از جمله روشهای مؤثری معرفی میگردد که از پیشرفت ناهنجاریها جلوگیری کرده و در نهایت به اصلاح آنها منجر می شود . - 10 - تحقیقاتی وجود دارند که نشان میدهند، برنامه تمرینات اصلاحی سبب تحرک ستون فقرات شده و در بازگشت نسبی عضلات کوتاه شده مؤثر میباشند و همچنین افراد مبتلا به ناهنجاریهای وضعیتی ستون فقرات، با ناتوانیهای تنفسی و تغییر شکل قفسه سینه، چگونه میتوانند با اتخاذ سازوکارهای جبرانی به ویژه افزایش عملکرد انقباض عضلات دمی، مدت دم و افزایش جریان هوا، تهویه را نزدیک به سطح طبیعی نگه دارند . - 11 - اگر چه تحقیقات حاضر بیشتر به ناهنجاریهایی چون کیفوز و لوردوز اشاره کرده که به تأثیر تمرین اصلاحی بر این ناهنجاریها و نیز بر حجمها و ظرفیتهای تنفسی پرداختهاند که میتوان به تحقیق سیاری و دیگران، - 2006 - اشاره کرد. ایشان در تحقیقی به بررسی و مقایسه دو نوع برنامه تمرین اصلاحی هوازی و تمرین اصلاحی ساختاری بر برخی شاخصهای اساسی ریوی دانشجویان مبتلا به کیفوز پرداختند. نتایج حاکی از آن بود که اجرای یک دوره تمرین اصلاحی هوازی هم بر بهبود کیفوز و هم بر VC، FVC ، FEV1 تأثیر مثبتی داشت . - 12 - همچنین بویله و دیگران، - 2010 - با انجام تمرین درمانی پل 90/90 با توپ و بادکنک بهبودی معنی داری در وضعیت تنفس و پوسچر و ثبات ناحیه لومبار مشاهده کردند . - 13 - اوبایاشی و دیگران، - 2012 - گزارش کرده اند که انجام 4 هفته تمرین عضلات تنفسی باعث کاهش میزان لوردوز کمری و کیفوز پشتی شده است - . - 11 ایزومیزاکی و دیگران، - 2006 - نیز معتقدند پس از انجام تمرین تیکسوتروپی، حرکت دندهها و ظرفیت تنفسی افزایش و درجه کیفوز کاهش پیدا کرده است . - 14 - در تحقیقی مورنینگستار و جوکر - 2009 - نشان دادند، ویبریشن کلی بدن و بستن وزنه بر قسمت قدامی پیشانی میزان لوردوز گردنی و سر به جلو عملکرد تنفسی را بهبود میبخشد - . - 7 علاوه بر تأثیر تمرین بر بهبود وضعیت تنفسی تحقیقاتی در زمینه تأثیر تمرین بر زاویه سر به جلو انجام شده است بهطوری که مورنینگستار - - 2003 معتقد است ترکیب تمرینات کششی و استفاده از وزنه، میزان سر به جلو را بهطور معناداری کاهش میدهد - . - 15 کوریا و برزین - 2007 - نشان دادند برنامه تمرینی بر سوییس بال و تمرینات تنفسی بر بازگرداندن عدم تعادل عضلانی و ناهنجاری سر به جلو کودکانی که با دهان نفس میکشند بسیار مؤثر است . - 16 - همچنین هارمن و دیگران، - 2005 - که به بررسی تأثیر تمرینات اصلاحی بر سر به جلو افراد بزرگسال پرداختند، به این نتیجه دست یافتند، که تمرینات اصلاحی تأثیر مثبتی بر سر به جلو داشته و میزان آن را کاهش میدهد . ساندرز و دیگران، - 2003 - که به بررسی تأثیر پروتکل تعادلی پروپریرسپتیو وزنه بر قسمت قدامی سر پرداختند به این نتیجه دست یافتند، که تمرینات به کاهش لوردوز گردنی کمک میکند . - 18 - اگرچه نتایج تحقیقات متعدد به تأثیر تمرینات بر اصلاح ناهنجاری سر به جلو پرداختهاند اما هیچ یک به تأثیر تمرینات بر شاخصهای اسپیرومتری نپرداختهاند. لذا تحقیق حاضر به بررسی تأثیر 4 هفته تمرینات ثباتی بر شاخصهای اسپیرومتری افراد مبتلا به سر به جلو میپردازد.
-2روش تحقیق
پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی و به لحاظ استفاده از نتایج تحقیقات، کاربردی است. جامعه پژوهش حاضر دانشجویان دختر 22-20 سال دانشگاه تهران میباشند. شرایط ورود به مطالعه ابتلا به سر به جلو بود و شرایط خروج از مطالعه شامل، بیماریهای عضلانی- اسکلتی ستون فقرات، بیماریهای عصبی و ابتلا به آسم و بیماری مزمن تنفسی، آرتروز گردن، کیفوز گردن، ابتلا به دیسک گردن و فعالیت منظم ورزشی بود. قبل از اعمال تمرینات اصلاحی، فرم حاوی سؤالات مربوط به وضعیت سلامتی آزمودنیها تکمیل و رضایت آنها اخذ شد.
1-2روش اندازه گیری اندازه گیری سر به جلو
جهت تعیین زاویه دقیق میزان جلوآمدگی سر، زاویه کرانیو-ورتبرال آزمودنیها در وضعیت ایستاده و نشسته اندازهگیری شد. در وضعیت ایستاده از آزمودنیها خواسته شد تا در یک وضعیت راحت قرار گیرند، در حالی که وزنشان را بهطور مساوی بر روی دو پا منتقل کرده و مستقیم به جلو نگاه میکنند. در وضعیت نشسته، فرد روی یک صندلی پشت دار و روبه روی یک دیوار مینشست و از او خواسته میشد که فقرات پشتی خود را به پشتی صندلی تکیه داده و باسنکاملاً در انتها صندلی قرار گیرد، دستها روی رانها و در وضعیتکاملاً راحت نشسته و به نقطهای بر روی دیوار روبه رو نگاه کند. محل زائده خاری مهره هفتم گردن بر روی پوست فرد توسط یک نشان کوچک علامتگذاری شد و همچنین زبانه گوش راست هر فرد نیز توسط برچسب مشخص شد. سپس بهوسیله دوربینی - مدل Canon G 10 ساخت کشور ژاپن - که بر روی سه پایهای قرار گرفته بود و قاعده دوربین هم سطح با ارتفاع شانه و یک متر دور از فرد تنظیم شده بود، از نیم رخ افراد عکس برداری شد. سپس بر روی عکس گرفته شده، اندازه گیری زاویه کرانیو-ورتبرال از طریق محاسبه زاویه بین خط افقی که از مهره هفتم گردن عبور میکند و خطی که از نقطه میانی زبانه گوش - تراگوس - تا مهره هفتم گردن میگذرد، تعیین شد عکسبرداری به روش مذکور، در هر فرد سه بار تکرار شد و دو دقیقه استراحت بین هر اندازه گیری به افراد داده میشد. میانگین سه اندازه گیری مورد ارزیابی قرار گرفت .پس از دادن اطلاعات فردی به دستگاه و کالیبره و کردن آن، به ترتیب آزمونهای MMV،VC, FVC, FEV 1 توسط دستگاه اسپیرومتر ساخت کشور ژاپن، اجرا شد. برای اندازه گیری شاخصهای اسپیرومتری، آزمودنی دم عمیق انجام داده، و سپس سوراخ بینی خود را گرفته و درون اسپیرومتر یک بازدم حداکثر انجام میداد. هشدار دستگاه علامت دهنده برای کافی بودن هوا مورد استفاده قرار گرفت. این مرحله 3 بار اجرا شد. کل آزمودنیها بعد از انجام این مرحله حدود دو دقیقه استراحت غیرفعال انجام دادند. بالاترین میزان از سه کوشش اجرا شده، ثبت شد - . - 21 لازم به ذکر است، که تمامی اندازه گیریها در ساعت 10 تا 12 در آزمایشگاه انجام شده و از آزمودنیها خواسته شد تا هیچ گونه فعالیت ورزشی قبل از انجام آزمونها نداشته باشند. همچنین تمامی اندازه گیریها در پیش آزمون و پس آزمون توسط خود محقق و با شرایط یکسان در هر دو مرحله انجام گرفت.
