بخشی از مقاله
خلاصه
هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر هشت هفته تمرینات طناب زنی بر حافظه دانشآموزان دختر مقطع ابتدایی شهر دهدشت بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر مقطع ابتدایی شهر دهدشت تشکیل می دادند. همچنین نمونه آماری این پژوهش شامل 30 نفر دانش آموز دختر مقطع ابتدایی شهر دهدشت شامل میشدند، که این افراد به صورت تصادفی انتخاب شدند. روش این پژوهش به صورت نیمه تجربی و از نوع پژوهش کاربردی انجام گرفت. هدف این پژوهش توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. طرح پژوهش از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. آزمودنی ها در دو گروه تجربی و کنترل قرار گرفتند. دانشآموزان در گروه تجربی به مدت 4 جلسه و 35 دقیقه در 8 هفته تمرینات استقامتی طناب زنی را انجام دادند. بعد از پایان تمرینات آزمون یادداری آنی و آزمون یادداری تاخیری را به فاصله 24 ساعت از پایان تمرینات انجام گرفت. تحلیل آماری داده ها با استفاده از آزمون تحلیل ANCOVA صورت گرفت. یافته ها نشان داد که پس از 8 هفته تمرین طناب زنی بر حافظه کاری دانش آموزان در مرحله یادداری آنی در گروه تجربی بهتری بود . - P=0.03 - همچنین در مرحله یادداری تاخیری در گروه تجربی که عملکرد بهتری مشاهده گردید . - p=0.0004 - در نتیجه تمرین هوازی موجب بهبود حافظه کاری می شود. بنابراین تمرینات هوازی با طناب می تواند موجب بهبود عملکرد شناختی دانشآموزان میشود.
مقدمه
افزایش کارایی و عملکرد همواره از مسائل مورد توجه پژوهشگران بوده است. یکی از عوامل اثر گذار بر کارایی و عملکرد افراد میزان کارآمدی حافظه است. حافظه یکی از اولین موضوعات مورد توجه روانشناسان بوده که در سه دهه اخیر توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود معطوف کرده است و حجم گستردهای از مطالعات علمی و آزمایشگاهی مربوط به روانشناسی شناختی را به خود اختصاص داده است .[1] حافظه واژه گستردهای است که مجموعه وسیعی از فرایندها را در برمیگیرد و ظرفیت یک ارگانیسم را برای بهره بردن و یادگیری از تجربههای پیشین را بازتاب می کند. حافظه شامل انواع رویدادها، معنایی و رویهای است. این فرایندها تحت پشتیبانی شبکههای عصبی خاصی هستند که شامل هیپوکامپ میشود. هیپوکامپ یک ساختار مرکزی در یادگیری و یادآوری رویدادهاست. فرایندهای حافظه متشکل از رمز گذاری، ذخیره و یادآوری است. درحالی که رمز گذاری و یادآوری فرایندهای فعال هستند که در نقطه مشخصی در زمان اتفاق میافتند، ذخیره سازی یک فرایند انتقالی موقتی است. رمز گذاری پردازش اطلاعات را در بر میگیرد در حالی که یادآوری نیاز به دسترسی به اطلاعاتی دارد که در حافظه رمز گذاری شده است. از جمله انواع حافظه که میتواند بر کارایی افراد تاثیر گذار باشد، حافظه کاری شامل خاطراتی میشود که برای چند ثانیه یا حداکثر چند دقیقه دوام میآورند، مگر آنکه به انواع بلند مدت آن تبدیل شوند .[2] از اصطلاحات حافظه کاری برای توصیف مکانیسمهای عصبی که اجازه میدهد که مغر برنامهها را شکل دهد، اصلاح کند و اجرا کند، استفاده کردند .[3] از اصطلاحات حافظه کاری استفاده کردند تا فرایندی که اطلاعات مربوط به تکلیف را در طول عملکرد تکلیف حفظ میکند را توصیف کنند. درون مایه مشترک تمام این تعریفها این است که حافظه کاری به یک میانگیر موقت میانی اشاره میکند که به ارگانیسم اجازه می دهد تا بازنمایی های یک محرک ارائه شده را تا مدت زمان کوتاهی بعد از اتمام ارائه آن محرک، گسترش دهد و سپس از آن بازنمایی ذخیره شده استفاده کند.
یکی از عواملی که تاثیر مثبت آن بر حافظه مشخص شده است، ورزش میباشد. مطالعات گوناگون نشان داده است که ورزش بر عملکرد حافظه در طول زندگی فرد هم در انسانها و هم در حیوانات تاثیر میگذارد. همچنین تحقیقات نشان دادهاند که ورزش هوازی موجب افزایش قابل توجه در حجم هیپوکامپ میشود .[4] از جمله فواید ورزش تاثیر آن بر حافظه دانشاموزان است. در طول کار رمز گذاری، کودکان با آمادگی هوازی بیشتری رمز گذاری و استراتژیهای بازیابی موفقیت آمیزتری را به کار میبرد .[5] این امر نشان میدهد که دانشآموزان با آمادگی جسمانی بیشتر میتوانند توانایی های کنترل شناختی قویتری داشته و به صورت کارآمدتری از حافظهشان استفاده میکنند .[6] بازیابی حافظه مهارت بسیار مهمی برای کودکان به ویژه در مدارس محسوب می شود. مطالعه برای امتحان، یادداشت برداری در کلاس و گوش دادن به ارائههای کلاسی در پیشرفت تحصیلی دانشآموزان موثر است. بیست دقیقه ورزش با شدت متوسط بر روی تردمیل منجر به بهبود عملکرد حافظه میشود. آنها نتیجه گرفتند که ورزش، توجه به تواناییهای اجرای را نیز بهبود میبخشد .[7] در نمونهی دیگر 20 نفر از میان مبتلایان به سندروم داون کانون سندروم داون کرج انتخاب شد و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. پس از ارزیابی حافظهای گروهها توسط تست حافظهای و کسلر، گروه آزمایش تحت یک دوره تمرین هوازی 3ماهه که 3 جلسه در هفته قرار گرفته و سپس مجددا ارزیابی حافظهای، از هر دو گروه به عمل آمد. نتایج نشان داد که از میان حافظههای ارقامی و تصویری گروههای کنترل و آزمایش قبل از مداخله تفاوت معناداری وجود نداشت، ولی این تفاوت بعد از مداخله معنادار شد. در هر دو حافظه ارقامی و تصویری گروه کنترل پس از گذشت سه ماه، تغییر قابل توجهی ایجاد نشد ولی گروه آزمایش تغییرات معناداری و روبه افزایشی را در هر دو حافظه خود تجربه کرد .[8] با مروری بر پژوهشهای ذکر شده میتوان دریافت که در این پژوهش اثرات بلند مدت تمرین هوازی بررسی خواهد شد. همچنین تاثیر تمرینات شناختی بر یادگیری و حافظه .[9] جزء محدود تحقیقات انجام شده بر روی دانش آموزان است که تاثیر مثبت تمرین شناختی را بر دانشآموزان نشان میدهد.
با توجه به این تحقیقات انجام گرفته این پژوهش سعی کرد تاثیر تمرین استقامتی - طناب زنی - را بر روی دانش آموزان دختر مقطع ابتدایی شهر کهگیلویه که در طی هشت هفته به صورت بلند مدت را مورد بررسی قرار دادند. اثر مثبت تمرینات هوازی بر حافظهی کوتاه مدت در سالمندان و گروه های مبتلا به نارسایی های شناختی مورد تایید بسیاری از پژوهشهاست. برخی دیگر از پژوهش ها نیز به ارتباط بین آمادگی جسمانی و حافظه فعال اشاره کردهاند. در پژوهش های انجام شده تاثیر کوتاه مدت تمرین یک جلسه بر حافظه بررسی شد و گزارشی در مورد اثرات بلند مدت تمرینات هوازی موجود نمیباشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر هشت هفته تمرینات طناب زنی بر حافظه دانشآموزان دختر مقطع ابتدایی شهر دهدشت بود، که مورد بررسی قرار گرفت.
روش شناسی
جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانشآموزان دختر مقطع ابتدایی شهر دهدشت تشکیل میدادند. همچنین نمونه آماری این پژوهش شامل 30 نفر دانشآموز دختر مقطع ابتدایی شهر دهدشت شامل میشدند، که این افراد به صورت تصادفی انتخاب شدند. روش این پژوهش به صورت نیمه تجربی و از نوع پژوهش کاربردی انجام گرفت. هدف این پژوهش توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. طرح پژوهش از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. برای شروع کار اول یک جلسه با حضور والدین و فرزندانشان تشکیل و موضوع پژوهش و هدف آن به طور کامل شرح داده شد. سپس براساس چک لیستی که شامل - قد، وزن، و سن - بودکه اطلاعات فردی هر یک از ازمودنیها ثبت شد. همچنین پرونده پزشکی هر یک از شرکت کنندگان به دقت مورد بررسی قرار گرفت تا مشکلی از لحاظ جسمانی نداشته باشند. به منظور همسانسازی گروهها از نظر ضریب هوشی از آزمون ریون، آمادگی هوازی که شامل دو 1600متر و حافظه کاری آزمون فراخنای شمارش به عمل آمد. سپس آزمودنیها در دو گروه تجربی و کنترل قرار گرفتند. دانشآموزان در گروه تجربی به مدت 4 جلسه و 35 دقیقه در 8 هفته تمرینات استقامتی طناب زنی را انجام دادند. بعد از پایان تمرینات آزمون یادداری آنی و آزمون یادداری تاخیری را به فاصله 24 ساعت از پایان تمرینات انجام گرفت. تحلیل آماری دادهها با استفاده از آزمون تحلیل ANCOVA صورت گرفت. برنامه تمرینی شامل 3 بخش گرم کردن، بخش اصلی، سرد کردن بود. با این ترتیب که با 5 دقیقه گرم کردن و سپس در بخش اصلی شامل طناب زنی مثلا در هفته اول 60 بار در 1 دقیقه طناب زده میشد و بعد از هر دقیقه 30 ثانیه استراحت صورت میگرفت. سرانجام برنامه توسط 5 دقیقه سرد کردن، کشش و ریلکس سازی به پایان میرسید. گروه های آزمایشی برنامه تمرینی را به مدت 8 هفته اجرا میکردند، در حالی که گروه کنترل در طی این مدت فعالیتهای عادی روزانه خود را بدون انجام دادن ورزش دنبال میکردند .[10]
نتایج
اطلاعات به دست آمده نشان داد که پس از هشت هفته تمرین طناب زنی حافظه کاری دانشآموزان در گروه آزمایش به طور معناداری تحت تاثیر قرار گرفته است. بنابراین بین گروه کنترل و گروه آزمایش تفاوت معناداری مشاهده نگردید، یعنی گروه آزمایش حافظه بهتری داشتند. همچنین 24 ساعت پس از فعالیت حافظه کاری دانشآموزان در گروه آزمایش تحت تاثیر قرار گرفته و پیشرفت از خود نشان دادند . بنابراین بین گروه کنترل و گروه آزمایش تفاوت معناداری مشاهده گردید.
بحث و نتیجهگیری
هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر هشت هفته تمرینات طناب زنی بر حافظه دانشآموزان دختر مقطع ابتدایی شهر دهدشت بود. در خصوص چگونگی تاثیر فعالیت بدنی بر حافظه بحثهای زیادی مطرح شده است و مکانیسمهای زیربنایی مداخله به طور قطعی آشکار نیست ولی فرض بر این است که با تغییراتی در بدن این تاثیرات مشخص میشود. نحقیقات حیوانی بسیاری تغییرات زیربنایی فعالیت بدنی و ذهنی را بررسی کرده و افزایش حجم مغز، فاکتور رشد شبه انسولین، فاکتورمشتق مغز، آنژیوژنزیس، سیناپتوژنزیس و ..... را نشان دادهاند. تحقیقات انسانی به دلیل ملاحضات اخلاقی محدودتر است. بررسی اثر ورزش هوازی در رتهای جوان نشان داده است ورزش یادگیری فضایی و دانسیته نورونی هیپوکامپ در شکنج دندانه دار و در قسمتهای دیگر هیپوکامپ بدون تغییردر آپویتوزیس را افزایش میدهد و که باعث بهبودی حافظه کوتاه مدت می گردد.[11] کلکمبو و همکاران در سال - 2003 - به بررسی سیناپتوژنزیس که همان افزایش
