بخشی از مقاله
تأثیر کربوهیدرات و کافئین بر کراتین کیناز((CK ناشی از تمرینات پلایومتریک در پسران جوان هندبالیست
مقدمه: تحقیقات اندکی رابطه میان مصرف کافئین و کربوهیدرات را بر شاخص های آسیب عضلانی ورزشکاران بررسی کرده اند و و نتایج موجود نیز متفاوت است. هدف این تحقیق مقایسه تاثیر 3 نوع مکمل کربوهیدرات , کافئین و ترکیب کافئین و کربوهیدرات و تمرین پلایومتریک بر یکی از شاخص های آسیب عضلانی یعنی کراتین کیناز (CK) در پسران جوان هندبالیست بود.
نمونه آماری: آزمودنی های این تحقیق شامل 15 پسر جوان هندبالیست با سابقه شرکت در مسابقات قهرمان کشوری (سن: 17/87 0/74 سال، قد: 181/87 5/84سانتی متر, وزن: 80/87 11/21کیلوگرم) بودند که به طور داوطلبانه در تحقیق شرکت کردند.
روش اجرا: آزمودنی ها طی چهار جلسه مجزا تمرینات پلیومتریک را انجام دادند و در هر جلسه به صورت تصادفی به 4 گروه کافئین، کربوهیدرات، کافئین+ کربوهیدرات، و گروه کنترل (دارونما) تقسیم گردیدند به گونه ای که در پایان جلسه چهارم، همه آزمودنی ها هر چهار نوع مکمل یا دارونما را دریافت کردند. قبل از برنامه تمرینی و در پایان هر جلسه تمرین، خونگیری از محل ورید بازویی انجام شد.
برای مقایسه ی درون گروهی متغیرهای اندازه گیری شده در گروه مورد مطالعه از آزمون تحلیل واریانس با اندازه های تکراری استفاده شد. همچنین از آزمون تی وابسته با اصلاح بونفرونی جهت آزمون های تعقیبی استفاده گردید.
یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که بعد از مصرف کافئین به همراه کربوهیدرات، کراتین کیناز بعد از تمرینات پلیومتریک در مقایسه با روش های دیگر افزایش معنی داری داشت .(3 0.05)
بحث و نتیجه گیری: مصرف کافئین و کربوهیدرات می تواند موجب افزایش شاخص آسیب عضلانی کراتین کیناز شود.. واژگان کلیدی: کافئین، کربوهیدرات، پلایومتریک، کراتین کیناز.
مقدمه:
تلاش برای افتخار، هرگز پایان نمی یابد. ورزشکاران اغلب تمایل دارند، هرچیزی که عملکرد آنها را بهبود می بخشد، تجربه کنند. برای بعضی ها این تجربه ممکن است یک رژیم غذایی مخصوص باشد و برخی دیگر ممکن است برای تغییر حالتهای روانی، روی کاهش استرس یا هیپنوتیزم تکیه کنند. البته تعداد زیادی از افراد سعی در استفاده از داروها و یا هورمونها دارند. (معینی و همکاران، .(1388 تغذیه یا داروها معمولا به منظور بهبود توانایی ورزشکار از لحاظ قدرت یا استقامت , پیشگیری از خستگی زودرس و پیشگیری از آسیب بکار می رود. تامین انرژی لازم جهت شروع و ادامه فعالیت های ورزشی از یک سو و همچنین کاهش آسیب های ورزشی از سوی دیگر، نیاز به مصرف یک ماده غذایی که بتواند این دو خصیصه را تواما داشته باشد، بیشتر می طلبد. کافئین و کربوهیدرات از مواد مصرفی متداول در بین ورزشکاران می باشد.
اگرچه تامین انرژی برای تمرینات ورزشی حائز اهمیت است اما یکی از شرایطی که عملکرد ورزشی را مختل می کند آسیب های عضلانی می باشد و به طبع آن پیشگیری از این آسیب ها اهمیت زیادی دارد. تمرینات ورزشی به شکل های گوناگون و با اهداف مختلف انجام می شود که برخی از تمرینات اگرچه با اهداف بهبود عملکرد ورزشی مفید است اما آسیب های عضلانی را به همراه دارد. پلایومتریک نوعی از تمرینات میباشند که در آنها یک انقباض شدید کوتاه شونده متعاقب یک انقباض اکسنتریک (طویل شونده) رخ می دهد. این تمرینات باعث بهبود عوامل مهم آمادگی جسمانی از جمله توان انفجاری، قدرت، سرعت و چابکی در ورزش هایی مانند فوتبال، هندبال، والیبال، دوومیدانی و غیره می گردد. عضلات و تاندون عضلات در این نوع تمرینات به علت تحمل فشار زیاد همیشه در معرض پارگی میباشد (طالب پور، .(1387
برای پی بردن به آسیب ها، راه های مختلفی وجود دارد که از آن جمله می توان به اندازه گیری شاخص های آسیب عضلانی اشاره کرد.از جمله شاخص های آسیب عضلانی که برای پی بردن به میزان آسیب مورد اندازه گیـری قـرار مـی گیـرد عبارتنـد از: کـراتین کینـاز، آلبـومین، لاکتات دهیدروژناز. از روش های مختلفی استفاده می شود تا میزان آسیب عضلانی کاهش یابد. یکـی از ایـن روشـهای کـاربردی، تغذیـه مـی باشد. کافئین و کربوهیدرات از جمله موادی می باشند که جهت بهبود عملکرد ورزشی به ورزشکاران توصیه می شوند. در تحقیقی که توسـط دسبرو1 ولوریت در سال 2007 انجام گردیده است، نشان داده شد که کافئین محبوبیت بسیار زیادی در میان ورزشکاران دارد (دسبرو و لوریت، .(2007 آژانس جهانی ضد دوپینگ 2(WADA) در سال 2004 کافئین را از فهرست مواد ممنوع خارج کرد. در نتیجه اکنون ورزشکاران می توانند بدون ترس تخطی از قانون دوپینگ، کافئین مصرف کنند (تارنوپولسکی و همکاران، .(2005 ورزشکارانی که دارای رژیـم کـم کـالری هستند یا در خلال دوره های تمرین به دلایل خاص نیاز به دستکاری رژیم غذایی دارند، کافئین را به عنوان یک عامل نیروزا مصرف می کننـد (تارنوپولسکی و همکاران، .(2005
گـرایش واقعی به کافئین به عنوان یک عامل نیروزا در اواخر دهه 1970زمانی بیشتر شد که پیشرفتهایی را در عملکرد ورزشـی نشـان داد. این پیشرفت ها را می توان غالباً به افزایش در دسترس بودن اسید چرب آزاد و صرفهجویی احتمالی در گلیکوژن عضـلات3 نسـبت داد. مـدت کوتاهی بعد از آن تحقیقات نشان داد که کافئین، اکسیداسیون4 و مقدار تری گلیسیرید5 درون عضـله ای را حـین یـک دوره فعالیـت اسـتقامتی کوتاه 30 دقیقه ای افزایش می دهد. افزایش اکسیداسیون چربی همراه با کاهش در مصرف گلیکـوژن عضـله، سـال هـا نظریـه غالـب تـاثیرات نیروزایی کافئین بوده است (تارنوپولسکی و همکاران، .(2005 کافئین مقدار موجود گلوکز6 در بدن و جذب آن در روده را افزایش داده و بـا قرار دادن گلوکز در دسترس ماهیچه ها، عملکرد ورزشی را بهبود بخشد. (پوکر یوکا و همکاران، .(2007
بعضی دانشمندان تأثیرات مثبت نیروزایی کافئین بر عملکرد استقامتی را نشان دادند (ترانسپولسکی و همکاران،2005 و کیلی، 2003،دسـبرو و لوریت، .(2007 اما طی تحقیقات دیگری مشاهده گردید که مصرف کافئین قبل از فعالیت شدید باعث افزایش در یون کلسـیم شـده و تـوان بی هوازی7 فوتبالیست ها را طی فعالیت بیشینه8 و متناوب9 افزایش می دهد (ناظم و همکاران، .(1388
از سویی آثار سودمند مصرف کربوهیدرات بر اجرای تمرینات ورزشی به خوبی نشان داده شده است. ساز و کار این تاثیر به احتمال زیاد به تاثیر نیروزایی کربوهیدرات مرتبط است. با تامین کربوهیدرات (کربوهیدرات مصرف شده در آشامیدنیها و سایر غذاها) و ذخیره گلیکوژن کبد برای مواقع ضروری، عملکرد ورزشی بهبود می یابد (جوکندپور، .(2008
با توجه به اینکه این مواد خستگی را به تاخیر می اندازند ( فریدهولم، بتیگ و هولمن 1999 10و مگس و کاورسا (2005 11 و خستگی می تواند با بروز آسیب به همراه باشد اما هنوز تاثیر این موارد بر آسیب عضلانی مشخص نیست. بنابراین این تحقیق به دنبال پاسخ به این سئوال است که آیا کربوهیدرات, کافئین و ترکیبی از این دو در مقایسه با گروه کنترل بر((CK عضلانی تاثیر متفاوتی دارد؟ پاسخ به این سوال می تواند راهنمایی برای ورزشکاران , مربیان و متخصصان تغذیه باشد تا در جهت بهبود عملکرد ورزشکاران همراه با پیشگیری از آسیب، آنان را یاری نماید.
-1-1-3 طرح تحقیق
روش این تحقیق از نوع شبه آزمایشی یک گروه با اندازه گیری های تکراری است. بدین صورت که به منظور کنترل اثر یادگیری بر نتایج آزمایش یک گروه در چهار جلسه، چهار نوع مکمل دریافت نمودند و بعد از دریافت مکمل در آزمون مربوطه شرکت کردند . بنابراین در هرجلسه یک گروه آزمودنی به چهار زیر گروه تقسیم شدند و هر زیر گروه یک نوع مکمل دریافت نمودند به گونه ای که در پایان جلسه چهارم همه آزمودنی ها از هر چهار مکمل استفاده کردند.
جامعه آماری شامل کلیه پسران جوان هندبالیست استان اصفهان بودند که در محدوده سنی 16 تا 20 سال قرار داشتند و دارای حداقل 2 سال سابقه عضویت در تیم هندبال را داشتند و حداقل در یک دوره مسابقه قهرمان کشوری شرکت کرده بودند. از بین این جامعه 20 نفر واجد شرایط به صورت داوطلبانه هدفمند انتخاب شدند. . در روز بعد از خونگیری 2 نفر به علت مشکلات شخصی و تا پایان 3 نفر دیگر به دلیل ترس از خونگیری از ادامه همکاری با پروژه انصراف دادند و بدین ترتیب با 15 نفر کار به پایان رسید.
روش اجرا
پس از اعلام آمادگی آزمودنی ها از طریق هماهنگی با مسئولین تیم، طی جلساتی محقق در محل تمرینات تیم حاضر و مراحل اجرای تحقیق ارائه شد و همکاری آزمودنی ها جلب گردید، سپس بازیکنان طی یک جلسه اجرای آزمایشی همراه با 6 نفر همکار محقق با روش اجرای آزمون آشنا شدند و فرم رضایت نامه را تکمیل نمودند. پس از انتخاب آزمودنی ها ابتدا برای هر جلسه، آزمودنی ها به صورت تصادفی به 4 گروه تمرینات پلیومتریک+مکمل کافئین، تمرینات پلیومتریک+مکمل کربوهیدرات، تمرینات پلیومتریک+مکمل کافئین+ مکمل کربوهیدرات، و گروه دارونما تقسیم گردیدند به گونه ای که در پایان جلسه چهارم همه آزمودنی ها هر چهار نوع مکمل یا دارونما را طی چهار جلسه مجزا دریافت کردند. در مرحله پیش آزمون در ساعت 8 صبح به صورت ناشتا از آزمودنی ها آزمایش خون در آزمایشگاه بیمارستان الزهرا اصفهان گرفته شد. لیست مواد غذایی کافئین به آزمودنی ها داده شد و از آنان خواسته شد که از 24 ساعت قبل از زمان تمرین، هیچ گونه ماده غذایی حاوی کافئین مصرف نکنند و شب قبل از پروتکل 2 لیوان آب مصرف کنند و 36 ساعت بی تمرین باشند. در روزهای اجرای پروتکل آزمودنی ها ساعت 8 صبح به صورت ناشتا در سالن حضور یافتند و صبحانه تهیه شده توسط محقق شامل نان و پنیر خیار مصرف نمودند , پس از گرفتن نبض و فشار خون و در اختیار قرار دادن یک بطری آب و قمقمه حاوی مکمل مخصوص به هر آزمودنی و تعویض لباس و خوردن مکمل ها، به مدت 20 دقیقه گرم کردند. سپس ، هرگروه یک برنامه تمرین 1 ساعتی پلیومتریک انجام داد. گروه کنترل فقط تمرینات پلیومتریک انجام دادند و هیچ گونه مکملی دریافت نکردند و جهت جلوگیری از آثار احتمالی روانی عدم مصرف مکمل به آنها دارونما داده شد. در هر جلسه بعد از برنامه تمرین مجدا از آزمودنی ها خونگیری در محل سالن انجام گرفت. 4 جلسه تمرین به فاصله هر 3 روز انجام گردید و کلیه مراحل فوق در هر روز تکرار شد.
برنامه تمرینی شامل 15دقیقه گرم کردن (دویدن نرم و کشش), پرش از روی استپ 40 سانتی و سپس پرش با دستان کشیده به سمت بالا 4) ست با 10 تکرار ), پرتاب توپ مدیسن بال 2 کیلویی به سمت عقب با زانوی خم 4) ست با 10 تکرار ), پرش به سمت بالا با کشیدن پا به داخل سینه ( 4 ست با 10 تکرار) شنا روی زمین با پرتاب بدن به سمت بالا ( 4 ست با 10 تکرار), پریدن جفت پا بر روی استپ 10 سانتی و پایین آمدن, 1 دقیقه استراحت و 10دقیقه سرد کردن بود.
مکمل های استفاده شده عبارت بودند از 5 میلی گرم کافئین به ازاء هر کیلو از وزن بدن (هلسون، (2008 ، 16 گرم کربوهیدرات (موگان، (1996 و شیرین کننده بدون کالری ماردین به عنوان دارونما( این شیرین کننده با وجود طعم شیرینش در بدن شکسته نمی شود و به راحتی از کلیه ها دفع می شود و هیچ تغییری در میزان قند خون و یا انسولین ایجاد نمی کند).
ابزار پژوهش شامل کیت اندازه گیری کراتین کیناز مدل Greiner ساخت کشور آلمان جهت اندازه گیری میزان((CK آزمودنی ها بود.
از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) جهت توصیف اطلاعات استفاده شد. برای مقایسه ی درون گروهی متغیرهای اندازه گیری شده در گروه مورد مطالعه از آزمون تحلیل واریانس با اندازه های تکراری استفاده شد. همچنین از آزمون تی وابسته با اصلاح بونفرونی جهت آزمون های تعقیبی استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار آماری SPSS، نسخه 18 انجام شد و حداقل سطح معناداری درآزمون فرضیه های مربوطه 0/05 درنظرگرفته شد.
نتایج: ویژگی های جمعیت شناختی شرکت کنندگان در این پژوهش شامل میانگین و انحراف معیار متغیر سن، قد و وزن در جدول 1 نشان داده شده است.
جدول :1 ویژگی های جمعیت شناختی شرکت کنندگان((n=15
میانگین و انحراف معیار متغیر کراتین کیناز، قبل و بعد از مصرف سه نوع مکمل انرژی زا در گروه مورد مطالعه به ترتیب در جدول 2 نشان داده شده است.
جدول :2 میانگین و انحراف معیارمتغیر کراتین کیناز قبل و بعد از مصرف سه نوع مکمل انرژی زا در گروه مورد مطالعه
ابتدا از آزمون کلمو گروف - اسمیرنف جهت بررسی طبیعی بودن توزیع داده ها استفاده شد. نتایج این آزمون نشان داد که توزیع کلیه داده های بدست آمده در گروه مورد مطالعه در این تحقیق طبیعی است. زیرا در تمامی موارد آزمون کولموگروف- اسمیرنوف برای تطابق توزیع نمونه با توزیع طبیعی غیر معنی دار است . (P=NS )
جهت تعیین اثر مصرف سه نوع مکمل انرژی زا و تمرین پلیومتریک بر متغیر کراتین کیناز پسران جوان هندبالیست از آزمون تحلیل واریانس با اندازه های مکرر استفاده شد و نتایج این آزمون در جدول 3 نشان داده شده است. لازم به ذکر است که با توجه به معنی دار بودن آزمون ماخلی نتایج آزمون محافظه کارانه Greenhouse-Geisser در جدول 3 خلاصه شده است.
جدول :3 نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر
نتایج جدول 3 نشان می دهد که بین مصرف سه نوع مکمل انرژی زا و تمرین پلیومتریک بر کراتین کیناز تفاوت معنی داری مشاهده می شود p=0/04)، 35/80)=3/07، .(F(2/55 با توجه به مشاهده ی اثر معنی دار در ادامه مقایسه های دوبدو با اصلاح بونفرونی بین اثرانواع مکمل های انرژی زا بر کراتین کیناز بررسی می شود. خلاصه نتایج این آزمون ها در جدول 4 نشان داده شده است (با توجه به اصلاح بونفرونی سطح معنی داری 0/005 در نظر گرفته شده است).
جدول :4 مقایسه ی دو بدوبا اصلاح بونفرونی برای میانگین کراتین کینازدر شرایط مختلف مورد مطالعه
مقایسه های دوبدو بونفرونی نشان می دهد که کربوهیدرات و کربوهیدرات -کافئین ,0p< 0/01) داری مشاهده نمی شود .(P=NS)
بحث و نتیجه گیری
بین پیش آزمون و مصرف کربوهیدرات و کافئین p<0/004)، (t(14)=-3/43 و ( t(14)= -2/76 تفاوت معنی داری مشاهده می شود. اما در سایر موارد تفاوت معنی
نتایج تحقیق در مورد تاثیر 3 نوع مکمل و تمرین پلایومتریک بر میزان کراتین کیناز پسران جوان هندبالیست در گروه کربوهیدرات+ کافئین در مقایسه با سایر گروه ها ، افزایش معنی داری داشته را نشان داده است. در خصوص مقایسه تاثیر این مکمل ها بر شاخص های آسیب عضلانی تحقیقی یافت نشد اما در مورد تاثیر مصرف کربوهیدرات و کافئین به طور جداگانه و تواما بر عملکرد ورزشکاران تحقیقاتی وجود دارد. از جمله مطالعاتی که بر روی مصرف کربوهیدرات به تنهایی در موارد مختلف انجام گرفته عبارتند از: استزیک- مارزیک (2002) بر روی فوتبالیست ها افزایش مهارت های خاص در فوتبال را با مصرف کربوهیدرات ( 5 میلی گرم به ازاء وزن بدن) گزارش کرد. ولش و همکاران
(2002) هم افزایش عملکرد در مهارتهای حرکتی با مصرف کربوهیدرات را نشان داد. علی، ویلیامز و فسکت ( 2007 )افزایش سرعت، عملکرد و ارتقائ مهارت را مشاهده کردند . ، افزایش درک فعالیت و حفظ گلوکز پلاسما دز تحقیقات بکهوس، علی ، بیدل و ویلیامز ( 2007 ) اعلام گردید. کلارک، دروست مک لارن و ریلی ( ( 2008 بر میزان افزایش غلظت گلوکزپلاسما، افزایش میزان اکسیداسیون چربی و کربوهیدرات با مصرف کربوهیدرات در فعالیت نشان دادند . مطالعات فسکت، ویلیامز ، بوبیس و تسینتزاس ( ( 2008 نشان داد که مصرف کربوهیدرات منتج به افزایش ظرفیت استقامت گردید . هولسون و جوکندروپ (2008) در رکوردگیری تمرینی دوچرخه سواران افزایش بازده را مشاهده کردند. کوریل، کانوی و جوکندروپ (2009) در مطالعاتی که بر روی فوتبالیست ها داشتند، افزایش دقت شوت، دریبل و چابکی فوتبالیست ها را اعلام کردند.
از جمله مکمل های دیگری که مورد پژوهش قرار گرفته است، تاثیر مصرف همزمان کافئین + کربوهیدرات بر روی فعالیت های ورزشی بوده است که از آن جمله می توان به مطالعات ذیل اشاره کرد: کروک و همکاران( (2001 بر روی فوتبالیست ها افزایش عملکرد حرکتی- روانی را مشاهده کردند . اسورت، هوپکینز، کوک و کارنز (2005) در ورزش راگبی افزایش اوج قدرت، میانگین اجرا و توانایی پاس دادن را گزارش کردند. مطالعات کرو ، لیت و اسپینکز (2006) بر روی دوچرخه سواران در یک دوره مسابقه با ماکزیمم تکرار به عدم تاثیر مصرف این دو نوع مکمل اشاره دارد. فسکت ، علی و گانت 2009 افزایش عملکرد پا در فوتبالیست ها ، عدم تاثیر ترکیب این دو مکمل بر پست های تخصصی فوتبال توسط ماچادو، بریدر، زیمنس و سیموس و ویگو .2009 افزایش عملکردپرتاب در بازی گلف و همچنین افزایش حس چابکی و هوشیاری توسط استیونسون، هایس و آلیسون 2009 ، افزایش سرعت، عملکرد و افزایش تجربه ذهنی توسط گانت ،علی و فسکت (2010) در فوتبالیست ها, بهبود ظرفیت در دوی استقامت شدید توسط کونور تیلور ، دانیل هایام ، گریم ال . کلوز و جیمز پی . مورتون (2011)، ارتقاء عملکرد در تحقیقات فراتحلیلی اسکات ا . کانگر ، گردون ال .واردن ، مشیل ا . هاردی و میندی ال میلارد - استافورد (2011) مورد اشاره قرار گرفته است.
مطالعات بسیاری نیز در خصوص مصرف کافئین بر شاخص های مختلف عملکردهای ورزشی انجام شده است. تحقیقات هافمن ، نیکولاس ، راتامس ، جنینگز و میانگین 2007 ، که بر روی مصرف کافئین بر عملکرد هوازی و بی هوازی انجام گردید، افزایش زمان رسیدن به اوج خستگی هنگام تمرین هوازی را اعلام کردند ولی تاثیر انرژی زایی در تمرین بی هوازی از خود نشان نداد . افزایش غلظت FFA خون در تحقیقات دو و چانگ لین 2010 اعلام شد. کار ، گورو راوسون 2011 ، بهبود %2 در عملکرد قدرتی در دوهای 2000 متری با تجویز 6 mg / kg Bm از مکمل کافئین را نتیجه گیری کردند. تحقیقات تانوپولسکی و همکاران- (2005نشان داد که مصرف کافئین به میزان 3 میلیگرم در هر کیلوگرم (یک فنجان قهوه) تا 9 میلی گرم در هر کیلوگرم (سه فنجان قهوه) اجرای فعالیت استقامتی را افزایش می دهد از طرف دیگر خوردن کافئین قبل از فعالیت ورزشی می تواند منجر به افزایش بیشتر در غلظت اسیدهای چرب آزاد پلاسما و صرفه جویی در مصرف گلیکوژن عضله و همچنین باعث افزایش در دسترس بودن گلوکز شود (بی. دی. روی و همکاران- .(2001
عضلات می توانند توسط ورزش آسیب ببینند. ضربه از جمله آسیب های عضله ای می باشد که توسط انقباض های غیرعادی ایجاد
