بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تاثیر دو نوع گرم کردن شدید و متوسط بر کل اکسیژن مصرفی به هنگام ورزش بیشینه در مردان جوان هندبالیست شهر گچساران میباشد. جامعه پژوهش حاضر را کلیه مردان جوان هندبالیست شهر گچساران تشکیل میدادند. نمونه آماری این پژوهش شامل 12 بازیکن مرد جوان هندبالیست شهر گچساران تشیل میداد که به صورت هدفمند از بین تیمهای جوانان هندبال شهرستان گچساران انتخاب شدند. پژوهش حاضر کاربردی و نیمه تجربی است. و آزمودنیها در دو جلسه جداگانه در دو پروتکل گرم کردن شدید با 70-80 درصد ضربان قلب بیشینه و گرم کردن متوسط با 50-60 درصد ضربان قلب بیشینه که به مدت 10 دقیقه قبل از بازی هندبال اجراء کردند. پس از آن ورزش بیشینه را بر اساس پروتکل بالک و ویر تا رسیدن به اوج خستگی اجرا کردند. شاخصهای تنفسی توسط دستگاه تجزیه گازهای تنفسی مدل ZAN600 اندازه گیری شد و ارزیابی ترکیباتی بدن از دستگاه سنجش ترکیبات بدنی Body In مدل Venus 5/5 استفاده شد. بررسیها نشان داد که گرم کردن شدید موجب کاهش کل اکسیژن مصرفی و کارایی بهتر ورزشکاران هنگام ورزش بیشینه میشود.
.1 مقدمه
حداکثر اکسیژن مصرفی توانایی جذب، انتقال و مصرف اکسیژن دریک فعالیت به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در دقیقه که در واقع vo2max نقطهای است که بدن علارقم افزایش شدت تمرین دیگر قادر به مصرف اکسیژن نیست و افرادی که از سطح آمادگی بهتری برخوردارند اکسیژن مصرفی بالاتری نیز دارند و میتوانند با شدت بیشتری تمرین نمایند بنابراین فلاتی که در حجم اکسیژن مصرفی در طی یک سری آزمونهای فوق بیشینه با شدت کار ثابت یا آزمونهایی با شدت کار فزاینده به دست میآیند نشان دهنده حداکثر اکسیژن مصرفی میباشند. در فعالیتهای روزمره و نیز در ورزش ظرفیت عملکردی ممکن است به وسیله حداکثر اکسیژن مصرفی تعیین شود، اما مهم این است که چگونه یک فرد پس از فعالیت به سرعت به مرحله ریکاوری رسیده و برای فعالیت بعدی آماده شود . این قابلیت عامل تعیین کننده مهم کیفیت زندگی است. به این دلیل پویایی اکسیژن ریکاوری برای دستیابی به ظرفیت ورزشی افراد در موقعیتهای مختلف بالینی و ورزشی دارای اهمیت است. حداکثر نبض اکسیژن شاخصی است که در کنار دیگر عوامل سنجش عملکرد قلبی عروقی بررسی میشود. حداکثر نبض اکسیژن به حجم اکسیژن منتقل شده با خون و دریافت آن به وسیله بافتهای محیطی عضلات طی فعالیت ورزشی بیشینه و زیر بیشینه اطلاق میشود 5 - و. - 8 انجمن قلب آمریکا Association American heart و بعضی از مولفان دیگر، پالس اکسیژن را برای افراد سالم در یک بار کار بدنی حداکثر 15-10 میلی لیتر، و برای ورزشکاران تمرین کرده بالاتر از 20 میلی لیتر عنوان کرده 9 - و. - 12 در توجیه این سازوکار به تجمع تعداد محصولات فرعی تمرینات شدید از جمله اسید لاکتیک به دلیل کسر اکسیژن و افزایش جریان خون عضله اشاره شده است که موجب افزایش دسترسی آسان عضلات به اکسیژن و تحریک تنفس میتوکندریایی میشود . - 10 - هر چند روشهای مختلفی برای گرم کردن پیش از مسابقه وجود دارد، اما به نظر میرسد که گرم کردن به طور کلی بر پویایی اکسیژن موثر است. گربینو و همکاران1 در سال - 1996 - گزارش کردند گرم کردن با شدت سنگین بالا آستانهی لاکتات میتواند به طور معناداری پویایی اکسیژن مصرفی را در طول ورزش با شدت سنگین سرعت میبخشد . - 3 - بکی یوکتاسیر2 در سال - 2008 - در تحقیقات خود بیان کرد که حتی اجرای تمرینات ایستا و PNF موجب افزایش حداکثر اکسیژن مصرفی میشود . - 15 - با توجه به دستاوردهای متعدد پژوهشگران درباره اثراتگرمکردن بر چگونگی اجرای فعالیتهای ورزشی، به دلیل تمرکز این پژوهشها بر تغییرات فیزیولوژیکی و متابولیکی و عدم توجه کافی به شدت و اثرات آن بر اجراهای ورزشی، لزوم اجرای گرم کردن پیش از فعالیت اصلی و اینکه چه نوع برنامهای برای گرم کردن مناسبتر بود موجب بهبود اکسیژن رسانی به عضلات تمرین کرده میشود موضوع مورد بحث پژوهشگران و پیش از آن مربیان و ورزشکاران میباشد.
.2 روش شناسی تحقیق
هدف از پژوهش حاضر تاثیر دو نوع گرم کردن شدید و متوسط بر کل اکسیژن مصرفی به هنگام ورزش بیشینه در مردان جوان هندبالیست شهر گچساران میباشد. جامعه پژوهش حاضر را کلیه مردان جوان هندبالیست شهر گچساران تشکیل میدادند. نمونه آماری این پژوهش شامل 12 بازیکن مرد جوان هندبالیست شهر گچساران تشیل میداد که به صورت هدفمند از بین تیمهای جوانان هندبال شهرستان گچساران انتخاب شدند. پژوهش حاضر کاربردی و نیمه تجربی است. قبل از اجرای آزمون فرم پرسشنامه سلامت تهیه شد و با بیان هدف آزمون مراحل پژوهش اجرا شد. برای آگاهی از سلامت ورزشکاران پرسشنامهای تهیه و در بین ورزشکاران توزیع شد. شاخصهای تنفسی توسط دستگاه تجزیه گازهای تنفسی مدل ZAN600 ساخت آلمان اندازه گیری شد. برای ارزیابی ترکیبات بدنی از دستگاه سنجش ترکیبات بدنی Body In مدل Venus 5/5 ساخت کره جنوبی استفاده شد. پس از انجام مقدماتی کار یعنی تدوین پرسشنامه در یک جلسه جداگانه هدف از انجام پژوهش و نحوی اجرای آن برای ورزشکاران شرح داده شد. بنابراین هریک از آزمودنیها به صورت 5 جلسه جداگانه و در جلسهی اول همه آزمودنیها، آزمون فرآینده پروتکل بیشینه بالک و ویر تا سرحد خستگی روی نوار گردان برای تعیین اکسیژن مصرفی Vo2 peak اجرا کردند. در دو مراجعه بعدی هر یک از آزمودنیها پس از انجام 10 دقیقه تمرینات کششی دو پروتکل گرم کردن متوسط و شدید را پیش از ورزش بیشینه در دو روز متفاوت اجرا کردند . - 1 - پروتکل گرم کردن متوسط 8 دقیقه دویدن روی نوار گردان با شدت 50-60 درصد حداکثر ضربان قلب، پروتکل گرم کردن شدید 8 دقیقه دویدن روی نوار گردان با شدت 70-80 درصد حداکثر ضربان قلب، پروتکل ورزش بیشینه به منظور اجرای فعالیت بیشینهی بالک3 و ویر4 در سال - 1959 - روی نوار گردان استفاده شد . - 2 - در فاصله بین گرم کردن و ورزش بیشینه آزمودنیها 4 دقیقه با سرعت 4 کیلومتر بر ساعت روی نوار گردان راه رفتند تا از اثر افزایش ضربان قلب بر ورزش اصلی جلوگیری شود. تمام فعالیتها بر روی نوار گردان متصل به دستگاه تجزیهی گازهای تنفسی انجام شد. در طول تمرین تمام شاخصهای تنفسی و ضربان قلب آزمودنیها در تمام مراحل فعالیت به صورت تنفس به نفس جمع آوری شد. در هر سه مرحله به ترتیب گرم کردن، ریکاوری فعال و ورزش بیشینه کلیه متغییرهای مورد مطالعه در فواصل زمانی 4 دقیقهای ثبت و مورد مقایسه قرار گرفت. تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی برای توصیف دادهها و آزمون T جفت شده برای مقایسه میانگینها استفاده شد. سطح معناداری برای تمام محاسبات - p<0/05 - در نظر گرفته شد، و محاسبات آماری بر اساس SPSS انجام شد.
نتایج جدول - 1 - نشان داد که شاخصهای توصیفی ویژگیهای فردی آزمودنیها به ترتیب سن تقویمی - میانگین 23/5 و انحراف استاندارد 4/211 و حداقل 21 و حداکثر - 25 بوده، وزن - میانگین56/04 و انحراف استاندارد 7/145 و حداقل 49/5 و حداکثر - 66/2 بوده، قد - میانگین163 و انحراف استاندارد 4/721 و حداقل 158 و حداکثر - 170 بوده، درصد چربی - میانگین 35/5 و انحراف استاندارد 3/9 و حداقل 21/5 و حداکثر - 27/9 بوده، شاخص توده بدن - میانگین 22/08 و انحراف استاندارد 3/223 و حداقل 16/68 و حداکثر - 24/6 بوده، حاکثر اکسیژن مصرفی - میانگین 43/05 و انحراف استاندارد 4/4 و حداقل 41/8 و حداکثر - 50/34 میباشد.
در واقع آزمودنیها برای دستیابی به شدت مورد نظر ابتدا روی نوار گردان شروع به فعالیت کردند و زمانی که ضربان قلب به محدوده مورد نظر رسید پروتکل گرم کردن شروع شد نتایج جدول - 2 - آمارهای توصیفی متغییر اکسیژن مصرفی در زمانهای متفاوت فعالیت پس از گرم کردن متوسط و شدید نشان داد که حداکثر اکسژن مصرفی در زمان صفر متغییر پس از گرم کردن متوسط میانگین و انحراف معیار 17/72 2/86 و پس از گرم کردن شدید میانگین و انحراف معیار 29/15 6/45 می باشد، حداکثر اکسژن مصرفی در زمان 4 متغییر پس از گرم کردن متوسط میانگین و انحراف معیار 18/56 4/26 و پس از گرم کردن شدید میانگین و انحراف معیار
