بخشی از مقاله
چکیده
محیط کاری با کیفیت بالا به عنوان شرط و پیش زمینه اساسی توانمندسازی منابع انسانی مورد نیاز سیستم سازمانی شناخته شده است. درک کارمندان یک سازمان از کیفیت زندگی کاری خود به عنوان بزرگترین گروه کاری، به لحاظ اهمیت آن در عملکرد مورد توجه واقع شده است. از طرف دیگر شادکامی پرسنل کارمندان عامل مهمی در موفقیت سازمان خواهد بود. چنانچه ارتباط بین کیفیت زندگی کاری و شادی و مشخص شود مدیران می توانند با بالا بردن کیفیت محیط کار زمینه بهره وری پرسنل را فراهم اورند. هدف اصلی این پژوهش، مطالعه روابط بین کیفیت زندگی کاری و احساس شادی در بین کارمندان و کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی مراغه می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی مراغه به تعداد 131 نفر و از این تعداد 57 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. نوع پژوهش توصیفی همبستگی و ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه های کیفیت زندگی کاری - والتون، - 1973، احساس شادی آرچیل بودند. پژوهش حاضر نشان داد که بین ابعاد کیفیت زندگی کاری و احساس شادی بهره وری رابطه معناداری وجود دارد و ابعاد کیفیت زندگی کاری پیش بینی کننده شادی و مولفه های آن است.
.1 مقدمه
نیروی انسانی مهمترین رکن یک سازمان است و موفقیت یا عدم موفقیت سازمان، ارتباط تنگاتنگی با عملکرد کارکنان آن دارد. امروزه در سازمانها توجه به منابع انسانی از ابعاد مختلف مد نظر قرار گرفته است. آموزش و ارتقاء سطح توانایی ها و مهارتها، کیفیت زندگی کاری، حفظ انگیزش و اخلاق کاری، مدیریت ارتباط با مشتری، رضایت شغلی، بهره وری نیروی کار، تقویت احساس شادکامی، ارتقاء و شیوه های پاداش دهی و موارد مشابه آن به موضوعات مهم و جاری تبدیل شده است .[1] در طی سالهای اخیر برنامه های کیفیت زندگی کاری* نقش اساسی و مهمی در افزایش شادی و بهرهوری نیروی انسانی و در نتیجه کارایی و اثربخشی سازمانها و شرکت های بزرگ بر عهده داشته است. سازمانی که به کیفیت زندگی کاری، کارکنان خود توجه دارد از مزایای داشتن نیروی کار متعهدتر برخوردار خواهند بود. تعهد بیشتر نیروی کار یعنی بهره وری بیشتر نیروی کار. موضوع رابطه کیفیت زندگی کاری و احساس شادی نیروی کار در این تحقیق مورد بررسی است. برنامه کیفیت زندگی کاری شامل هرگونه بهبود در فرهنگ سازمانی است که حامی رشد وتعالی کارکنان در سازمان باشد. از این رو نظام ارزشی کیفیت زندگی کاری، سرمایه گذاری بر روی افراد به منزله مهم ترین متغیر در معادله مدیریت راهبردی مورد توجه قرار میدهد، به این معنی که برآورده ساختن نیازهای کارکنان به بهسازی و کارایی بلندمدت سازمان منجر خواهد شد. روانشناسی مثبت یکی از رشتههای بدیع روانشناسی است که در اواخر سدهی بیستم پا به عرصهی وجود نهاده است. در این نوع روانشناسی به شناخت و ارتقای وجوه مثبت و نقاط قوت انسان توجه و تکیه میشود .[2] مجموع پژوهشها و تحقیقات مربوط به شادی، نشان دهندهی آن است که افراد شاد از نظر ساختار فکری، قضاوت، تصمیمات رفتاری، و انگیزش با افراد ناشاد تفاوت دارند و از بازدهی فردی، اجتماعی و شغلی بالاتری برخوردار هستند. وقتی دانشگاه آزاد اهداف مهم خود را تربیت انسانی شایسته، مولد، کارآمد، کاردان، فعال، پژوهنده، متفکر و اخلاق مدار تعریف میکند، باید لوازم، ابزار و زمینههای تحقق این اهداف را مهیا ساخته و بر پایه منابع انسانی و مالی و با تمام توان راهکارهای منطقی و موثری را در این راستا عملیاتی کند. فلذا افزایش کیفیت زندگی کاری کارکنان آن از راههای گوناگون می تواند موجب افزایش عملکرد و بهره وری آن ها گردد. مراغهراین ضرورت دارد برنامه-ریزان و سیاست گذاران دانشگاه آزاد اسلامی الزامات و مقتضیات زندگی فردا را بشناسند تا بتوانند دانش و بینش لازم را در دانشجویان و جوانان برای فعالیت در جامعهی فردا را پرورش دهند.
.2 بیان مساله
در طی سالهای اخیر برنامه های کیفیت زندگی کاری نقش اساسی و مهمی در افزایش بهرهوری نیروی انسانی و در نتیجه کارآیی و اثربخشی سازمانها و شرکت های بزرگ بر عهده داشته است. در یک تعریف کلی می توان گفت که کیفیت زندگی کاری به معنی تصور ذهنی و برداشت کارکنان یک سازمان از مطلوبیت فیزیکی و روانی محیط کار و شرایط کار خود است.[3] سازمانی که به کیفیت زندگی کاری، کارکنان خود توجه دارد از مزایای داشتن نیروی کار متعهدتر برخوردار خواهند بود و تعهد بیشتر نیروی کار یعنی بهره وری بیشتر نیروی کار .[4] توسعه ملی و توسعه بخش های اقتصادی و اجتماعی کشور جز با کمک نیروی انسانی کارآمد و کارآفرین که بتواند بر مشکلات و موانع راه غلبه کند، میسر نمی باشد. سازمان هائی که بر کیفیت زندگی کاری کارکنانشان تأکید می ورزند از اثر بخشی سازمانی بیشتری برخوردارند، خستگی ملالت آور کار از طریق ایجاد تنوع بیشتر در کار کاهش یافته و با ایجاد طیفی از مهارت ها در درون کارکنان باعث افزایش توان انجام کار در آنها می شود. در واقع توجه به کیفیت زندگی کاری به طور معمول یعنی تأکید بر روش هائی که سازمان را دگرگون می سازد تا رضایت شغلی و بهره وری کارکنان را افزایش دهد، مشارکت در کار و عملکرد آنان را فزونی بخشد، فشار عصبی، ترک خدمت و غیبت را کاهش دهد، نهایتاً همگی اینها تلاش هائی تلقی می شود که به ایجاد یک کار پر معنادارتر و رضایت بخش تر منتهی می شود .[5] وقتی آدمی نیاز هایش ارضا می شود و به چیز های مورد علاقه اش دست می یابد احساس و هیجانی در او پدید می آید که از آن به شادی و نشاط تعبیر می شود و با واژه هایی چون شادمانی، سرور، وجد و ... هم معناست. شادی زندگی را خوشایند می سازد و اشتیاق برای پرداختن به فعالیت های اجتماعی را آسان می سازد. "شادی" در سازمان ها دارای اهمیت خاصی بوده، همچنین بر اساس مطالعات صورت گرفته رابطه مستقیمی میان شادی در سازمان و بهره وری برقرار بوده و با افزایش شادی کارکنان بهره وری آنها نیز افزایش می یابد، لذا آموزش شادی در سازمان ها دارای مزایای زیادی بوده و با صرف هزینه ای کم می توان به مزایای پایدار سازمانی و فردی دست یافت. ارتباط مستقیم شادی کارکنان و بهره وری سازمانها موجب گردیده تا سازمانها جهت دستیابی به بهره وری بیشتر اقدام به ایجاد آموزش های شادی برای کارکنان خود نموده و آنها را ترغیب نمایند تا شاد بوده و این شادی را به خانه های خود نیز ببرند .[6] در نهایت، با توجه به این که دانشگاهها بویژه دانشگاه آزاد از مهم ترین نهادهای آموزشی و خدماتی کشور بشمار می رود که جایگاهی مهم در بهسازی و شکوفایی جامعه دارند، افزایش کیفیت زندگی کاری و احساس شادمانی کارکنان یاد شده از راههای گوناگون می تواند موجب افزایش عملکرد و بهره وری آن ها گردد. با توجه به اهمیت این موضوع لزوم بررسی رابطهی بین کیفیت زندگی کاری و القای احساس شادمانی کارکنان دانشگاه آزاد به عنوان یکی از دانشگاههای کشور ضروری است. مراغهراین، این پژوهش به این موضوع پرداخته و نتایج آن می تواند نقشی مهم در بهبود کیفیت زندگی کاری و در نتیجه، عملکرد کارکنان داشته باشد.
در نهایت این تحقیق در نظر دارد به این سوال اساسی پاسخ دهد که تأثیر کیفیت زندگی کاری بر احساس شادمانی و بهره وری کارکنان در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه چگونه است؟
.3اهداف تحقیق
اهداف کاربردی تحقیق حاضر عبارت است از ارزیابی میزان کیفیت زندگی کاری کارکنان دانشگاه آزاد مراغه.
ارائه پیشنهادهایی به منظور بهبود احساس شادمانی و میزان بهره وری با توجه به کیفیت زندگی کاری و ابعاد مورد بررسی آن. بررسی میزان اهمیت و تعیین اولویت هریک از راهکارهای افزایش کیفیت زندگی کاری. ارائه راهبردهایی جهت افزایش کیفیت زندگی کاری و تقویت اساس شادمانی.
.4چارچوب نظری تحقیق
تحقیق حاضر به بررسی ارتباط کیفیت زندگی کاری کارکنان با احساس شادکامی میپردازد. در این تحقیق برای کیفیت زندگی کاری کارکنان از نظریه کیفیت زندگی کاری والتون و برای احساس شادکامی از آزمون شادکامی آرگیل به عنوان چارچوب نظری در نظر گرفته میشود. بر اساس نظریه کیفیت زندگی کاری والتون، کیفیت زندگی کاری مشتمل بر چهار بعد میباشد، که عبارتند از: خود آگاهی خود مدیریتی آگاهی اجتماعی مدیریت روابط شادکامی حالتی است که سه ویژگی دارد: فراوانی و درجه عاطفه مثبت، میانگین سطوح رضایتمندی در طول یک دوره، و فقدان احساسات منفی همانند افسردگی. با توجه به این تعریف تاکنون ابزارهای بسیاری برای سنجش افسردگی ساخته شده است که بدون تردید معروفترین آنها پرسشنامه شادکامی آکسفورد OHI است که معادل انگلیسی آن Oxford Happiness Inventoryاست. این پرسشنامه در سال 1989 توسط آرجیل، مارتین و کراسلند ساخته شد. شیوه ساخت آن به این گونه بود که این پژوهشگران از طریق رایزنی با آرون تی بک، جملات مقیاس افسردگی بک را وارونه کردند و 21 گویه به دست آمد. سپس 11 ماده به این 21 ماده افزوده شد و در نهایت با بررسیهای نهایی مقیاس 29 گویهای پرسشنامه شادکامی آکسفورد پدید آمد.
