بخشی از مقاله
خلاصه
هدف پژوهش، بررسی تأثیر یادگیری مشارکتی بر خودکارآمدی ریاضی بود. دانشآموزان دختر اول دبیرستان سال تحصیلی 1393-94 در شهر اردبیل جامعه این مطالعه بودند که بصورت نمونهگیری دردسترس انتخاب شد. روش تحقیق از نوع نیمه آزمایشی و از طرح پیشآزمون و پسآزمون با گروه کنترل استفاده شد. پیشآزمون قبل از اعمال متغیرهای مداخله و پسآزمون پس از اعمال آزمایشی انجام شد. با استفاده از تحلیل کواریانس و پس از تعدیل نمرات پیش آزمون، کاربندی آزمایشی معنادار به دست آمد - P < 0,05 ، - F - 64 ,1 - = 67,772 و در مقایسه با گروه کنترل نمرهی خودکارآمدی ریاضی دانشآموزان افزایش یافت.
.1 مقدمه
آموزش نوعی برقراری ارتباط میان آموزگار و دانشآموز است و تا زمانی که ارتباطی منطقی، چه از جهت کلامی و چه از جهت منطقی، بین آموزگار و معلم برقرار نشود، فرایند آموزش و آموختن محال بوده و بیتردید به شکست میانجامد اما فرصت آموزش دیدن در مدارس برای همیشه امکانپذیر نیست و دانشآموز در هر مرحله از زندگی با افکار و عقاید، تمایلات و آرزوها، آدابورسوم، عادتها و طرز برخوردهای متفاوت سروکار دارد؛ بنابراین، یادگیری مجموعهای از اطلاعات که بتواند به طور یکسان در تمام موقعیتها مورد استفاده قرار گیرد، کفایت نمیکند؛ بنابراین نظام آموزشی باید به دانشآموزان شیوههای تفکر و انجام مستقلانهی کارهایشان را آموزش دهد و آنها را افرادی خلاق، مبتکر، خودکارآمد، خودانگیخته و خود تنظیم بار آورد. مربیان باید به این امر آگاه باشند که فراگیران باید مسئولیت بیشتری در قبال یادگیریهای خود پیدا کنند و با اخذ شیوههای تربیتی صحیح یادگیرندگان را به صورت فعالانه در تشخیص و بازسازی تجاربشان مشارکت دهند. آنها را افرادی توانمند و مستقل بار آورند که بتوانند اهداف و برنامههای آیندهشان را خود تعیین کنند و در هنگام مواجهه با مشکل به طور مستقلانه با برنامهریزی و تلاش مصرانه از عهدهی آنها برآیند - سلیمانی، 1384 به نقل از عباسی، . - 1390 ازجمله روشهای فعالی که امروزه مورد توجه بسیاری از صاحبنظران تعلیم و تربیت قرارگرفته یادگیری مشارکتی1 است که به اعتقاد جویس2 و همکاران درصورتیکه روشهای مشارکتی با سایر روشها ترکیب شوند تأثیرات آنها افزایش مییابد - جویس و همکاران، ترجمهی محمدرضا بهرنگی، 1384، ص . - 279 اسمیت1996 - 3، نقل در بارکلی4، - 2000 یادگیری مشارکتی را کاربرد آموزش در گروههای کوچک میداند به گونهای که دانشآموزان برای به حداکثر رساندن یادگیری خود و دیگران باهم کار میکنند - عباسی . - 1390 یادگیری مشارکتی یک روش آموزشی است که در آن فراگیران در سطوح مختلف اجرایی در گروههای کوچک و در جهت دستیابی به یک هدف مشترک با یکدیگر کار مینمایند - کرامتی،1382 به نقل از رنجبر و اسماعیلی،. - 1385 ازاینرو موفقیت یک فرد به موفقیت گروه وابسته است و همه افراد ضروری است باور کنند که برای موفقیت باید با همدیگر در ارتباط باشند یادگیری مشارکتی دارای روشهای کاملاً متفاوتی است و فراهم کردن زمینه بحث پیرامون اطلاعات دادهشده یا تمرین مهارتهایی که در بدو امر، معلم ارائه کرده، عموماً مکمل تعالیم معلم است. در پارهای موارد، یادگیری مشارکتی مستلزم کاوش و کشف اطلاعات توسط خود دانشآموزان است - اسلاوین6، - 1991 و سهم دانشآموز در یادگیری مشارکتی تعیین تعامل و مشارکت بین اعضای گروه در حل مسائل یا انجام تکالیف است یادگیری مشارکتی ممکن است بین دو دانشآموز، گروهی از دانشآموزان - سه و بیشتر - ، بین دانشآموز و مربی، در میان گروههای دانشآموزان و مربی اتفاق بیفتد - جاسویسن8 ، 2007 به نقل از وایزگیردت9 و جاسویسن، . - 2014 موفقترین روشهای یادگیری مشارکتی عبارتاند از: چهار روش تحت عنوان یادگیری گروهی دانشآموزان، روشهای تقسیم موضوع به بخشهای مختلف، آموختن باهم، و پژوهش گروهی. در روشهای چهارگانه یادگیری گروهی دانشآموزان، فعالیتهای گروهی دانشآموزان در امر یادگیری و مسئولیت هر دانشآموز در قبال یادگیری یکایک اعضای گروه و خود وی، اصول مشترک همهی شیوههای یادگیری مشارکتی هستند. علاوه بر این، روشهای یادگیری گروهی دانشآموزان بر بهکارگیری اهداف گروهی و موفقیت گروهی که فقط در صورت یادگیری مطالب توسط کلیهی اعضا تحقق مییابند، تأکیددارند. همچنین پاداشهای گروهی، مسئولیت فردی در قبال یادگیری و امکان موفقیت یکسان، محور اصلی فعالیتها در همهی روشهای یادگیری گروهی هستند. چهار روش اصلی در یادگیری گروهی دانشآموزان عبارتاند از: گروههای پیشرفت تیمی دانشآموزان10، رقابت و مسابقهی تیمی11، روش یادگیری انفرادی با یاریگرفتن از تیم12 و روش قرائت و نگارش تلفیقی مشارکتی.13 روش گروههای پیشرفت تیمی دانشآموزان ازجمله روشهای عمومی یادگیری مشارکتی است که میتوان از آن در اکثر موضوعهای درسی در پایههای مختلف استفاده کرد - اسلاوین، - 1991؛ بنابراین روش مورد استفاده در این پروژه تحقیقاتی نیز همین روش گروههای پیشرفت تیمی دانشآموزان - STAD - است. همان طور که قبلاً نیز اشاره شد نظام آموزشی باید با اخذ شیوههای صحیح تربیتی دانشآموزان را افرادی خلاق، مبتکر، خودکار آمد، خودانگیخته و خود تنظیم بار آورد به ویژه باورهای خود کارآمدی14 - بندورا15، 1997به نقل از خیّر، چاری و بحرانی، - 1391 از سازههای مؤثر در حوزهی یادگیری است. خودکارآمدی عقایدی است که افراد میتوانند رفتارشان را دررسیدن به اهدافی که برای خودشان تعیین کردهاند، کنترل و تنظیم کنند - بندورا، 1997 به نقل از ارسلان16، . - 2013 از نظر بندورا - 1986 - اینکه افراد چگونه رفتار میکنند، بیشتر از طریق باورهایشان درباره توانایی خود در آن حیطه و تأثیری که این باورها در گرایش آنها به استفاده از دانش و مهارتهای قبلی برای انجام آن عمل دارد، تعیین میشود - حجازی و نقش، . - 1387 باورهای خودکارآمدی تعیین میکند که افراد تا چه اندازه برای فعالیتهای خود انرژی صرف میکنند و تا چه میزان در برابر موانع مقاومت مینمایند - پاجارس و شانک17، 2001 به نقل از زینلی پور، زارعی و زندی نیا، . - 1388 بندورا خودکارآمدی را در تئوری شناختی اجتماعی خود بهعنوان یک مفهوم مرکزی ارائه داد که به ادراک تواناییها برای انجام دادن عملی که مطابق میل است، اشاره میکند - موریس18، . - 2002 خودکارآمدی بر رفتار فرد بسیار تأثیرگذار است. به عنوان مثال، دانشآموزان دارای خودکارآمدی سطح پایین ممکن است حتی برای یک امتحان خودش را آماده نکند، زیرا فکر میکند که هراندازه زحمت بکشد، فایدهای نخواهد داشت - سانتروک19، 2004 به نقل از سیف، . - 1387 در مقابل شخص برخوردار از خودکارآمدی سطح بالا در انجام کارها امیدوارتر و موفقتر است. بدین ترتیب، یادگیری ما به وسیله خودکارآمدی سطح پایین محدود میشود و به وسیله خودکارآمدی سطح بالا افزایش مییابد - سیف، . - 1387 یکی از انواع باورهایی که امروزه روانشناسان و متخصصان تعلیم و تربیت در پی تحقیق بر روی آن هستند، باورهای خودکارآمدی ریاضی است که معرف قدرت نگرشهای کارآمدی در انتخاب رشته و پیشرفت تحصیلی است امروزه پژوهشگران در اقصی نقاط جهان در حال بررسی و مطالعه کاربردهای علمی اصول یادگیری مشارکتی هستند و بسیاری از روشهای یادگیری مشارکتی در یک یا چند مطالعه مقایسهای/تجربی مورد ارزیابی قرارگرفتهاند
کریمی مونقی و همکاران - 1393 - در مقایسه تأثیر آموزش به روش یادگیری مشارکتی و سخنرانی بر باورهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی نشان دادند که روش آموزشی یادگیری مشارکتی توانسته است عناصر تشکیلدهندهی یادگیری خودتنظیمی، اکثر عناصر تشکیلدهندهی باورهای انگیزشی - جهت گیری تبحری، جهت گیری رویکردی، جهتگیری اجتنابی، ارزش تکلیف و خودکارآمدی - دانشجویان را به طور معناداری افزایش دهد.
کلانتر قریشی - 1392 - به بررسی تأثیرگذاری دو روش آموزش یادگیری مشارکتی و یادگیری در حد تسلط بر خودکارآمدی، عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در ارتقاء پایه ی دانشآموزان اول راهنمایی به سوم راهنمایی پرداخت و به این نتیجه دست یافت که خودکارآمدی و عزت نفس بر اثر این روش آموزشی افزایش معنادار پیدا کردهاند بطوریکه تحلیل آماری تحلیل واریانس یک طرفه با اندازهگیری مکرر افزایش معنادار در خودکارآمدی و عزت نفس در سطح P<0/01 را نشان داده است.
شنگول و کاترانسی - 2014 - 21 پژوهشی با عنوان تأثیر یادگیری مشارکتی - روش جیگ ساو - بر ارزیابی خودکارآمدی ریاضی دانشآموزان پایه هفتم ابتدایی انجام دادند که در این پژوهش تفاوت معنیداری بین نمرات پیشآزمون و پسآزمون دانشآموزان مشاهده نشده است و روش جیگ ساو هیچ تأثیری بر ادراک خودکارآمدی ریاضی دانشآموزان نداشته است.
