بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه با افزایش بیتحرکی در جامعه، بروز بیماریهای وابسته به سبک زندگی نیز رو به افزایش است. از جمله بیماریهایی که شیوع روزافزونی دارد، بیماری دیابت نوع 2 میباشد. تغییر سبک زندگی و انجام پیادهروی منظم یکی از روشهای بهبود این بیماران به شمار میرود. با توجه به شیوع بالای دیابت نوع 2، هدف از این پژوهش بررسی تأثیر 3 ماه پیادهروی منظم بر برخی شاخصهای لیپیدی خون زنان دیابتی نوع 2 میباشد.
100 زن مبتلا به دیابت نوع 2 تصادفی به 2 گروه پیادهروی منظم و گروه کنترل تقسیم شدند. زنان دیابتی، در درمانگاه دیابت بیمارستان طالقانی شهر کرمانشاه تحت مداوا بودند. گروه اول به مدت 3 ماه پیادهروی منظم را بین ساعات 7 تا 10 صبح به مدت 30 دقیقه انجام دادند. گروه کنترل فعالیت بدنی منظم نداشتند. داروی مصرفی هر دو گروه در طی مداخله روزانه 500 میلیگرم قرص متفورمین و 5 میلیگرم گلی بن کلامید بود. شدت پیادهروی با توجه به مقیاس درک فشار بورگ سنجیده شد. کلسترول تام، HDL، LDL ، تری-گلیسرید پیش و پس از مداخله در 2 گروه سنجیده شد. برای سنجش شاخصهای لیپیدی از بیماران به صورت ناشتا در ساعات 7 تا 8 صبح خونگیری شد. از آمار توصیفی برای محاسبه میانگین و انحراف استاندارد دادهها استفاده شد و برای محاسبه و مقایسه بین دو گروه از t زوجی و برای مقایسه درون گروهی از t مستقل استفاده شد. دادهها با استفاده از نرم افزار SPSS18 ارزیابی شدند و سطح معناداری - p<0/05 - در نظرگرفته شد.
ویژگیهای توصیفی آزمودنیها از جمله قد، وزن، سن و سابقه ابتلا به دیابت در پیش آزمون هیچ تفاوتی بین دو گروه وجود نداشت. شاخصهای لیپیدی شامل کلسترول تام، HDL، LDL و تریگلیسرید در گروه پیادهروی منظم تغییرات معناداری در پس آزمون داشتند . - p 0/05 - در گروه کنترل افزایش معناداری در میزان کلسترول تام - p=0/009 - ، تریگلیسرید - p=0/003 - مشاهده شد. مقایسه بین دو گروه نشان داد تغییرات کلسترول تام - p=0/037 - ، - p=0/012 - LDL و تریگلیسرید - p=0/039 - بین دو گروه معنادار بود.
با بررسی یافتههای پژوهش معلوم میشود، متغیرهای مورد مطالعه، در پایان 3 ماه فعالیت پیادهروی منظم، در حدٌ معناداری بهتر شدهاند . - p 0/05 - به نظر میرسد فعالیت پیادهروی منظم با شدت متوسط 10 RPE - تا - 14 میتواند در افزایش سلامتی بیماران دیابتی نوع 2 مؤثر واقع شود.
واژگان کلیدی: تریگلیسرید، کلسترول تام، دیابت شیرین، فعالیت بدنی منظم.
مقدمه
دیابت بیماری مزمنی است که شیوع آن گسترده در حال افزایش است - سورینگ و همکاران، . - 2015 حدود 90 درصد مبتلایان، بیماری دیابت نوع 2 دارند و 10 درصد باقیمانده به دیابت نوع 1 مبتلا میباشند - فدراسیون بین المللی دیابت، . - 2013 دیابت نوع 2 از جمله بیماریهای سوخت و سازی است که با کمبود نسبی یا مطلق انسولین، افزایش گلوکز خون و اختلال در سوخت وساز کربوهیدرات، چربی و پروتئین همراه است - اکبر و همکاران، . - 2011 افراد دیابتی چنانچه مبادرت به کنترل گلوکز خون خود نکنند، در معرض قطع اندام، نابینایی، نارسایی مزمن کلیوی و بیماریهای قلبی قرار میگیرند - مک دونالد، . - 1999 بسیاری از عوارض دیابت با بیماری عروق کرونری - CAD - ارتباط دارد - سیگال و همکاران، . - 2004 بررسیها نشان دادهاند درصد ابتلا به آترواسکلروز در افراد دیابتی بیشتر از غیردیابتیها است - کانل و همکاران، . - 1979 به نظر میرسد بیماران دیابتی با هر سنی که باشند بیشتر در معرض خطر ابتلا به آتروسکلروز قلب و عروق هستند - وینگارد و همکاران، . - 1995 افزایش مقادیر تریگلیسرید و LDL-C و کاهش میزان HDL-C در بیماران دیابتی گزارش شدهاست - بارت-کونور و همکاران، . - 1991 این عوامل زمینه ابتلا به عوارض قلبی و عروقی را در این بیماران افزایش میدهد - کراس، . - 2004 کالج پزشکی ورزشی آمریکا و انجمن دیابت آمریکا - 2010 - با بررسی چند پژوهش به این نتیجه رسیدهاند که تمرین هوازی، کلسترول تام، کلسترول LDL را کاهش میدهد و کلسترول HDL را افزایش میدهد و تریگلیسرید را نیز کاهش میدهد . اما در متا آنالیزی که در سال 2014 توسط کیو و همکارانش انجام شد مطالعاتی که 8 هفته پیادهروی یا بیشتر را انجام دادهبودند، مورد بررسی قرار گرفتهاند و نتایج آنها نشان میدهد مقادیر کلسترول HDL افزایش داشته، اما این افزایش معنادار نبودهاست. همچنین، تغییرات کلسترول LDL هم معنادار نبودهاست.
درمان اساسی بیماری دیابت توجه به شیوه زندگی است - مایکل و همکاران، . - 2007 کاهش فعالیت بدنی در دهههای اخیر سبب شدهاست شمار مبتلایان به دیابت نوع 2 افزایش یابد - لمورا و همکاران، . - 2004 هدفهای درمانی بیماران دیابتی نوع 2 بهتر شدن گلوکز خون، لیپیدهای خون و فشار خون میباشد تا از عوارض مزمن بیماری دیابت پیشگیری شود یا آنها را به تأخیر اندازد - کولبرگ و همکاران، . - 2010
افراد دیابتی زیادی، با رعایت رژیم غذایی و یک برنامه فعالیت بدنی به این هدفها میرسند. با کمک فعالیت بدنی میتوان سبک زندگی این بیماران را بهتر کرد - انجمن دیابت آمریکا، . - 2010 امروزه، فعالیتهای ورزشی زیادی برای بیماران دیابتی نوع 2 تجویز میشود. یکی از فعالیتهای ورزشی هوازی کم هزینه و آسان، پیادهروی منظم میباشد. پیادهروی منظم میتواند باعث بهتر شدن آمادگی جسمانی، ترکیب بدنی، و کنترل گلیسمیک شود - کارستوفت و همکاران، . - 2013 پیادهروی توصیه شده 30 دقیقه در روز با افزایش تدریجی می-باشد - هیل، . - 2005
با توجه به آثار میزان لیپوپروتئینهای خون بر بیماریهای عروق کرونری، این پژوهش به منظور بررسی تأثیر 3 ماه پیادهروی منظم بر شاخصهای لیپیدی و کیفیت زندگی زنان مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد.
روش تحقیق
نوع پژوهش کاربردی و روش آن نیمهتجربی میباشد. 100 زن دیابتی نوع 2 داوطلبانه وارد پژوهش شدند و تصادفی به دو گروه پیادهروی منظم و گروه کنترل تقسیم شدند. گروه اول به مدت 3 ماه پیادهروی منظم را بین ساعات 7 تا 10 صبح به مدت 30 دقیقه انجام دادند؛ مدت زمان پیادهروی پیشرفت تدریجی داشت. گروه کنترل در مدت انجام پژوهش هیچگونه فعالیت بدنی از جمله پیادهروی منظم نداشتند. هر دو گروه 500 میلیگرم قرص متفورمین و 5 میلیگرم گلیبنکلامید مصرف میکردند. معیارهای خروج از پژوهش عبارت بودند از: مصرف هرگونه دخانیات، ابتلا به بیماریهای قلبی، کلیوی، پروتئینوری و یا بیماریهای عصبی، مشکلات دیسک کمر، سابقه سکته. در یک جلسه توجیهی نحوه صحیح پیادهروی و میزان شدت پیادهروی برای بیماران توضیح داده شد. رضایت نامه شرکت در پژوهش از آزمودنیها گرفته شد.
شاخصهای لیپیدی شامل LDL ، HDL، کلسترول تام و تریگلیسرید پیش و پس از مداخله در 2 گروه سنجیده شد. آزمودنیها 2 روز پیش و 2 روز پس از مداخله برای انجام نمونهگیری خونی به آزمایشگاه معرفی شدند.
در این پژوهش شدت پیادهروی با توجه به روش 15 امتیازی مقیاس درک فشار بورگ - RPE - 1 سنجیده شد. با توجه به توصیه سازمان خدمات انسانی و سلامتی ایالات متحده - 1996 - 2 و پژوهش وینگ - 1995 - 3، آزمودنیها، فعالیتهای بدنی را در سطح متوسط 10 RPE - تا - 14 دستکم سهبار در هفته انجام دادند.
از آمار توصیفی برای محاسبه میانگین و انحراف استاندارد دادهها استفاده شد. برای محاسبه و مقایسه بین دو گروه از t زوجی و برای مقایسه درون گروهی از t مستقل استفاده شد. دادهها با استفاده از نرم افزار SPSS18 مورد ارزیابی قرار گرفت و سطح معناداری - p<0/05 - در نظرگرفته شد.
نتایج
تعداد 100 زن دیابتی نوع 2 به دو گروه کنترل 50 - نفر - و پیادهروی 50 - نفر - تقسیم شدند و به مدت 3 ماه مورد بررسی قرار گرفتند. در جدول 1، اطلاعات توصیفی آزمودنیها شامل سن، قد، جرم بدن، شاخص توده بدن و سابقه ابتلا به بیماری دیابت در هر دو گروه ارائه شدهاست.
در پیشآزمون هیچگونه تفاوت معناداری در متغیرهای شاخصهای لیپیدی بین دو گروه مشاهده نشد - جدول . - 2 در بررسی تغییرات درون گروهی از پیش آزمون به پس آزمون معلوم شد افزایش 11/11 درصدی کلسترول HDL در گروه پیادهروی معنادار بود . - p=0/000 - همچنین، در گروه پیادهروی با کاهش 10/08 درصدی، کلسترول LDL معنادار بود . - p=0/000 - کاهش 11/11 درصدی کلسترول تام معنادار بود . - p=0/000 - کاهش 12/92 درصدی تریگلیسرید نیز معنادار بود . - p=0/0000 - در بررسی تغییرات درون گروهی از پیش آزمون به پس آزمون معلوم شد در گروه کنترل افزایش 0/04 درصدی کلسترول HDL معنادار نبود . - p=0/914 - افزایش 4/97 درصدی کلسترول LDL در گروه کنترل معنادار نبود . - p=0/43 - همچنین، در گروه کنترل، افزایش 11/51 درصدی کلسترول تام معنادار بود . - p=0/009 - افزایش 7/18 درصدی تریگلیسرید معنادار بود . - p=0/003 -
جدول .2 میانگین و انحراف استاندارد پیش آزمون و پس آزمون HDL، LDL، کلسترول و تری گلیسرید دو گروه
بحث و نتیجه گیری
نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد پیادهروی منظم به مدت 3 ماه میتواند باعث بهترشدن معنادار شاخصهای لیپیدی زنان مبتلا به دیابت نوع 2 شود. در گروه کنترل هیچگونه بهبودی در وضعیت بیماران به وجود نیامد.
سونگ و همکارانش - 2012 - و عظیمیدخت و همکارانش - 1394 - کاهش تریگلیسرید را پس از مداخله فعالیت بدنی مشاهده کردهاند که با پژوهش حاضر همسو بودند. در پژوهشهای آیلین و همکارانش - 2009 - و قلاوند و همکارانش - 2016 - تغییرات تریگلیسرید معنادار نبود که با پژوهش حاضر ناهمخوان بود. دلیل این ناهمخوانی میتواند تفاوت در جنس آزمودنیها و نوع تمرین باشد.
در این پژوهش کلسترول LDL، HDL و کلسترول تام کاهش معنادار داشت که نتایج عظیمیدخت و همکارانش - 1394 - با پژوهش حاضر همخوان بود. اما نتایج آیلین و همکارانش - 2009 - و قلاوند و همکارانش - 2016 - با پژوهش حاضر ناهمخوان بود. دلیل این ناهمخوانی میتواند تفاوت در جنس آزمودنیها و نوع تمرین و شدت و مدت ناکافی تمرینات باشد. افزایش در LDL و تریگلیسرید سرم و کاهش در HDL از ویژگیهای بیماران دیابتی نوع 2 میباشد که اختلال لیپیدی دارند، بنابراین، فعالیت بدنی میتواند پروفایل لیپیدی در بیماران دیابتی را بهتر کند - گاروی و همکاران، 2003 وی و هالی و همکاران، . - 1999 پاسخ پروفایل لیپیدی به فعالیت بدنی به شدت و مدت و تواتر تمرینی بستگی دارد - کوکیس و همکاران، . - 2001 بنابراین باید انتخاب شدت و مدت مناسب تغییرات مناسب را مشاهده کرد. فعالیتهای ورزشی باعث افزایش لیپولیز میشوند. این تسریع در سرعت لیپولیز، سبب افزایش حضور اسیدهای چرب در پلاسما می-
