بخشی از مقاله
چکیده
روشهای مختلفی اعم از دارو درمانی، فعالیت بدنی و اصلاح رژیم غذایی جهت کنترل وزن و بهبود نیمرخ لیپیدی افراد دارای اضافه وزن موردمطالعه قرارگرفتهاند. . با این وجود به دلیل چند وجهی بودن پدیده نیمرخ لیپیدی نتایج متناقض است. بر این اساس مطالعه حاضر با هدف تاثیرهمزمان روغن زیتون و تمرین هوازی برنیمرخ لیپیدی وشاخص توده بدن زنان دارای اضافه وزن انجام شد. دریک کارآزمایی نیمه تجربی 27 زن 25 تا 45 ساله دارای اضافه وزن به عنوان آزمودنی انتخاب و در چهار گروه تمرین هوازی + روغن زیتون، تمرین هوازی + روغن آفتابگردان، تمرین هوازی، و روغن زیتون تقسیم شدند. 5میلی لیتر خون سیاهرگی قبل و پس از 6هفته مداخله از آزمودنیها جمع آوری شد. تغییرات سطوح LDL و کلسترول تام تفاوتی را بین چهار گروه پژوهش نشان نداد. با این حال تفاوت بین چهار گروه برای سطوح HDL و تری گلیسرید - TG - معنادار بود. به طوری که HDL فقط در گروه مصرف روغن آفتابگردان همراه با تمرین هوازی به طور معنادار افزایش یافت، و TG نیز اگرچه در دو گروه مصرف روغن آفتابگردان همراه با تمرین هوازی و مصرف روغن زیتون همراه با تمرین هوازی به طور معنادار کاهش یافت، اما این کاهش در گروه مصرف روغن آفتابگردان همراه با تمرین هوازی به طور معنادار بیشتر بود. لذا به نظر می رسد مصرف روغن آفتابگردان همراه با تمرین هوازی تاثیرات مطلوب تری را بر پروفایل لیپید زنان دارای اضافه وزن داشته باشد. به هر حال بررسی های بیشتر ضروری میباشد.
مقدمه
تغییر سبک زندگی به سمت زندگی ماشینی به همراه توسعه امکانات و تسهیلات رفاهی باعث به وجودآمدن بسیاری از بیماری های ناشی از نبود فعالیت و فقر حرکتی شده است. درنتیجه تغییر سبک زندگی، میزان فعالیت های بدنی انسان ها کاهش یافته و بیماری های ناشی از فقر حرکتی همچون بیماریهای قلبی عروقی، دیابت، پوکی استخوان و غیره گسترش یافته است - بریت و همکاران، - 2006 و - زیدرک و همکاران. - 2006 بیماری های قلبی عروقی شایعترین بیماری های غیرواگیر در جهان اند که موجب بیماری، ناتوانی و مرگ ومیر می شوند و شناسایی افرادی که در معرض خطر بالای آترواسکلروزند از موضوعات عمده بهداشت عمومی است - دورستین و همکاران، - 2002و - لنون و همکاران. - 2004 بیماری کرونری قلب علت اصلی مرگ و میر درکشورهای صنعتی و درحال توسعه می باشد - بریت و همکاران، - 2006 و - شیخ الاسلامی و همکاران،. - 2010 براساس آمار وزارت بهداشت ایران 38/5 درصد مرگ ومیرها در ایران به سبب بیماری کرونری قلب می باشد - اسدپور و همکاران. - 2006 یکی ازمهمترین علل پیدایش بیماریهای قلبی عروقی اختلال لیپیدها و اکسیداسیون آن ها شامل غلظت های نامناسب اکسیداسیون آن ها شامل غلظت های نامناسب ،HDL ،LDL ،TG و کلسترول تام می باشد - شیخ الاسلامی و همکاران،. - 2011 امروزه مشخص شده اگرچه نشانه های ابتلا به بیماری هایی همچون انسداد کرونری در بزرگسالی نمایان می شود، اما ابتلا به این بیمارییها از دوران نوجوانی و جوانی شروع می شود - سوری و همکاران. - 2007 چاقی و در نتیجه آن بیماری های قلبی عروقی از جمله مشکلات اصلی سلامت محسوب می شود و شیوع آن در بیشتر جوامع رو به افزایش است. در ایالات متحده، در حال حاضر 34 درصد از بزرگسالان معیارهای خطر کاردیومتابولیک مانند افزایش اندازه دور کمر، افزایش تری گلیسرید پلاسما - TG - ، افزایش گلوکز ناشتا، فشار خون و کاهش لیپوپروتئین با چگالی بالا - HDL-C - را دارند - کسلر و همکاران،. - 2012 درحالی که این عوامل خطر کاردیومتابولیک را می توان به طور مؤثر با دارو درمان کرد، اصلاح سبک زندگی به عنوان رویکرد خط اول توصیه می شود. بیشتر برنامه های مداخله در شیوه زندگی شامل اجزای رفتاری، رژیم غذایی و فعالیت بدنی است، اما شواهد نشان می دهد که ورزش منظم سبب کاهش خطر کاردیومتابولیک مستقل از مداخله رژیم غذایی می شود - کسلر و همکاران،. - 2012 با افزایش سن تحرک کاهش می یابد و همین مسئله موجب افزایش وزن بدن، چربی بدن، چربی شکم، و بدتر شدن پروفایل چربی می شود. چاقی شکمی یکی از مهمترین عوامل خطر ابتلا به انفارکتوس حاد میوکارد است.
مطالعات نشان می دهد که عوامل ژنتیکی و محیطی هر دو به افزایش چاقی شکم و وزن بدن منجر می شود، اما عوامل محیطی اعمال تأثیر بیشتری دارد و با تغییر شیوه زندگی مانند عادات رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم فیزیکی می توان این موارد را اصلاح کرد - فارسانی و همکاران، . - 2011 علاوه بر این، فعالیت ورزشی هوازی منظم، آمادگی قلبی عروقی را بهبود می بخشد - چرچ و همکاران،. - 2007 مطالعات متعدد نشان داده اند که ارتباط بین آمادگی قلبی عروقی و علل مرگ ومیر ناشی از بیمار یهای قلبی عروقی در مردان و زنان در تمام سنین وجود دارد - لی و همکاران،. - 2010 بنابراین، دلیل منطقی قوی برای اهمیت دادن به فعالیت ورزشی در برنامه های بهبود شیوه زندگی برای جلوگیری یا درمان سندروم متابولیک و اجزای آن وجود دارد - کسلر و همکاران،. - 2012 در حدود 40 درصد از بیماران مبتلا به فشار خون بالا نیز سطح کلسترول خون بالایی دارند. عواملی که خطر ابتلا به بیمار یهای عروق کرونر را افزایش می دهند عبارتند از افزایش لیپوپروتئین با چگالی پایین - LDL - ، افزایش کلسترول تام - TC - ، سیگار، قند خون و کاهش لیپوپروتئین با چگالی بالا . - HDL - افزایش غلظت کلسترول تام سرم تقریبا موجب افزایش 1/9 برابری خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر - CHD - در مردان و 1/8 برابر در زنان می شود.
- لمینا و همکاران، . - 2012 سطوح بالای HDL ممکن است نقش حفاظتی در برابر آترواسکلروز عروق کرونر، به عنوان چربی زدای درگیر در انتقال معکوس کلسترول از بافتهای عروق محیطی به کبد برای دفع به صفرا داشته باشد - لمینا و همکاران،. - 2012 مشاهده شده، تمرین استقامتی سبب افزایش چشمگیر HDL-C و کاهش LDL و TG در هر دو گروه مردان و زنان پس از یک دوره تمرین می شود، و به طور معمول تفاوت 20 تا 30 درصدی در پروفایل لیپیدی بین ورزشکاران استقامتی در مقایسه با گروه غیرفعال نشان داده شده است - دورستین و همکاران، - 1994و - موسا و همکاران،. - 2009 از طرف دیگر، ترکیب اسیدهای چرب رژیم غذایی، بر لیپیدهای خون اثر دارد و لیپوپروتئین های خون با توسعه آترواسکلروز و بیماریهای ایسکمیک قلبی مرتبط هستند. در کشورهای مدیترانه ای بر خلاف مصرف بالای چربی 40 - درصد کل کالری - نرخ CHD و سطوح کلسترول پلاسما به طور وابسته ای کم هستند - گرندی و همکاران، - 1982و - کیس و همکاران،. - 1970 در این کشورها غذای عادی مردم حاوی مقادیر بالایی از روغن زیتون است که غنی از اسیدهای چرب غیر اشباع با یک پیوند دوگانه - MUFAs: mono unsaturated fatty acids - خصوصا از نوع اولئیک اسید است که به عنوان عامل مسئول آثار سودمند این روغن شناخته شده است - باجیو و همکاران، - 1988 و - کروز و همکاران،. - 2000 البته اخیرا مشخص شده است که این روغن حاوی ترکیبات مینور با خواص بیولوژیکی نیز هست - پرز و همکاران،. - 2005 بررسی اثر اسیدهای چرب موجود در رژیم غذایی بر سطح چربی های پلاسما موضوع بسیاری از تحقیقات است - ناگیووا و همکاران، - 2003و - پرونا و همکاران، - 2009و - فاین و همکاران،. - 2006 بسیاری از این تحقیقات آثار بهبود بخشی مصرف روغن زیتون، از جمله افزایش HDL - فاین و همکاران، - 2004، کاهش LDL - گلین و همکاران، - 2000، کاهش کلسترول و تری گلیسیرید - باجیو و همکاران، - 1988 و کاهش نسبت کلسترول به HDL را نشان داده اند. همچنین در مطالعه ای مشخص شد که مصرف روغن زیتون به صورت کامل، نسبت به مصرف ترکیباتش به طور مجزا، پروفایل لیپیدها را بیشتر بهبود می بخشد - فاین و همکاران،. - 2006 هدف از پژوهش حاضر، تعیین تاثیر ترکیب تمرین هوازی و مصرف روغن زیتون بر نیمرخ لیپیدی زنان دارای اضافه وزن بود.
روش شناسی
31 زن 25 تا 45 ساله دارای اضافه وزن که سابقه فعالیت بدنی شدید را نداشتند، به صورت هدفمند در دسترس به عنوان آزمودنی انتخاب و به صورت تصادفی به 4 گروه تمرین هوازی 8 - نفر - ، روغن زیتون 8 - نفر - ، تمرین هوازی+ روغن آفتابگردان 7 - نفر - و گروه تمرین هوازی+ روغن زیتون 8 - نفر - تقسیم شدند. ضمن اینکه 4نفر به دلیل عدم رعایت رژیم غذایی مورد نظر از ادامه کار کنار گذاشته شدتد. ازکلیه آزمودنیها درساعت8صبح بصورت ناشتا نمونه خون به میزان 5 سی سی درحالت نشسته از ورید بازویی دست چپ اخذ شد. سپس نمونه خونی به آزمایشگاه منتقل گردید. این نمونه ها 30 دقیقه دردمای37درجه سانتی گرادقرارگرفتندو پس از آن درسانترفیوژ به مدت 5دقیقه بادور3000 قرارداده شدند. این کار برایHDL به مدت 10 دقیقه انجام شد. پس ازآن سرمها را درکیت-های مربوطه - کیت - HDL,TG,COL ساخت شرکت پارس آزمون، به منظور اندازه گیری نیمرخ لیپیدی - ساخت ایران و با حساسیت 1، 3 و1میلی گرم/ دسی لیتر - ریخته و به وسیله دستگاه فتومتر و روش طیف سنجی نتایج مربوطه بدست آمد. همچنین برای اندازه گیری LDL از معادله فرید والد و همکاران - LDL=TC- - HDl+TG/5 - استفاده گردید - فرید والد و همکاران،. - 1972 گروههایی که تمرین هوازی داشتند - تمرین هوازی+ روغن آفتابگردان، تمرین هوازی+روغن زیتون و تمرین هوازی - به مدت 6 هفته در برنامه تمرین هوازی فزاینده شرکت کردندبطوری که هرجلسه تمرین با10دقیقه راه رفتن آرام، 10دقیقه تمرینات کششی، 10دقیقه دویدن آرام، 20دقیقه حرکات ایروبیک و استپ و 10 دقیقه سرد کردن همراه بود و گروه روغن زیتون فقط فعالیتهای روزمره را داشت. در هرجلسه 1 دقیقه 30 - ثانیه به مدت دویدن و 30 ثانیه به مدت حرکات موزون - به مدت کل تمرین اضافه میشد. بنابراین بعداز 6 هفته یعنی درجلسه 18، مدت زمان دویدن به 18/5 دقیقه و مدت زمان حرکات موزون به 28/5 دقیقه و زمان کل تمرین به 77 دقیقه افزایش یافت. گروههای روغن زیتون در وعدههای ناهار و شام %40 میزان روغن جامد مصرفی یشان - حدود 16 گرم، معادل 2 قاشق سوپ خوری - روغن زیتون مصرف میکردند. همچنین گروه کنترل مثبت همین میزان روغن آفتابگردان دریافت میکرد. گروه تمرین هوازی هیج روغنی را دریافت نمیکرد. ضمن اینکه گروههای مصرف کننده روغن از روغنهای زیتون و آفتابگردان اویلا استفاده کردند. ابتدا داده ها بوسیله ی میانگین و انحراف معیار توصیف شد، سپس جهت بررسی تغییرات متغیرها از آزمون t جفتی و تحلیل کوواریانس استفاده گردید. تمامی محاسبات با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 19 در سطح معنیداری 3 0. 05 انجام گرفت.
