بخشی از مقاله
مقدمه
دیابت نوع دو شایعترین نوع دیابت است و حدود %95-90 انواع دیابت را شامل می شود .[1] دیابت نوع دو در ارتباط با افزایش عوامل خطرزای اختلالات قلبی- عروقی از جمله چاقی، افزایش فشار خون بالا، هیپرلیپیدمی، کمبود فعالیت بدنی است .[2] از جمله اهداف درمانی مهم در کنترل بیماری دیابت بهبود کنترل عوامل متابولیک است که شامل مجموعه ای از آزمایشها و بررسی های مرتبط است.
ازجمله مهم ترین این آزمایشها می توان به اندازه گیری میزان هموگلوبین گلیکوزیله، فشار خون و ترکیب بدن اشاره کرد. عارضه دیابت نوع دو با افزایش فاکتورهایی مانند چاقی، تغییرات رژیم غذایی و کاهش فعالیت بدنی بالا می رود .[3] از طرفی تمرینات هوازی باعث بهبود اکسیژن مصرفی بیشینه به میزان %10 در بیماران دیابتی نوع دو می شود و با این میزان تغییر انتظار می رود که خطر بیماری های قلبی- عروقی به طور قابل ملاحظه ای کاهش یابد .[4]
لذا با توجه به آثار سودمند تمرینات هوازی بر بهبود ترکیب بدن و سیستم قلبی عروقی و تنفسی و همچنین وجود نتایج ناهمگن در ارتباط با تمرینات اینتروال در افراد دیابتی نوع دو هدف بررسی تأثیر هشت هفته تمرین اینتروال هوازی بر توان هوازی، ترکیب بدن و فشار خون زنان دیابتی نوع دو است.
روششناسی
روش تحقیق حاضر به صورت نیمه تجربی از نوع کاربردی بود. 18 نفر از زنان دیابتی نوع دو - با دامنه سنی -33 53 سال و شاخص توده بدنی 30 - 25 کیلوگرم بر مترمربع - مرکز دیابت بیمارستان گلستان شهر اهواز، پس از آنکه اهداف ومراحل پژوهش برای آنها کاملاً تشریح شد و پس از اخذ رضایت نامه و تکمیل پرسشنامه - شامل اطلاعات فردی، سوابق پزشکی و ورزشی - ، به طور داوطلبانه در تحقیق شرکت کردند و به طور تصادفی در دو گروه تجربی - n=10 - و کنترل - n=8 - تقسیم شدند.
آزمودنی ها یک هفته قبل از شروع آزمون اصلی برای آشنایی با نحوه انجام آزمون بر روی دستگاه، در آزمایشگاه حاضر شدند. پس از تقسیم آزمودنی ها به دو گروه کنترل و تجربی، در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون، قد، وزن - به ترتیب با استفاده از قدسنج ،ترازو - و شاخص توده بدن، نسبت دور کمر به لگن و درصد چربی بدن - با استفاده از دستگاه ترکیب بدنی مدل المپیا 3/3 ، ساخت کره جنوبی - ، فشار خون با استفاده از دستگاه فشار سنج جیوه ای ساخت ژاپن و تست VO2peak با استفاده از آزمون استورر دیویس، روی دوچرخه کارسنج مونارک - مدل 839 E ، ساخت سوئد - اندازه گیری شد.
همچنین از آزمون استورر دیویس برای تعیین حداکثر توان آزمودنی ها استفاده شد. برنامه تمرین اینتروال هوازی، شامل هشت هفته رکاب زدن بر روی دوچرخه کارسنج مونارک، هفته ای سه جلسه 24 - جلسه - بصورت یک روز در میان بود. برنامه تمرینی گروه تجربی، شامل گرم کردن، مرحله اصلی و سرد کردن بود. آزمودنی ها در مرحله گرم کردن رکاب زدن روی دوچرخه مونارک را با شدت 30-40 درصد حداکثر توان پا به مدت 5 دقیقه انجام دادند. بار کار در مرحله اصلی جلسات رکاب زنی از هفته اول تا هشتم افزوده شد،
بطوریکه از 6 تناوب در هفته اول تا12 تناوب در هفته هشتم ادامه پیدا کرد. شدت کار در فعالیت رکاب زنی بر حسب درصدی از حداکثر توان فرد در نظر گرفته شد بدین حالت که در هفته اول از تمرین اینتروال، آزمودنی در مرحله فعالیت با 65 درصد حداکثر توان خود و در مرحله استراحت با 30-40 درصد حداکثر توان رکاب می زد و این مقدار در هفته هشتم به 80 درصد حداکثر توان در مرحله فعالیت رسید.
بعلاوه، مدت زمان مرحله فعالیت از 30 ثانیه در هفته اول به 60 ثانیه در هفته هشتم افزایش پیدا کرد. هر آزمودنی در پایان هر جلسه فعالیت حدوداً 5 دقیقه سرد کردن را با 30-40 درصد حداکثر توان خود انجام داد. به منظور اعمال بار کار در شدت مورد نظر در پایان هفته چهارم مجدداً از آزمودنی ها حداکثر توان پا به وسیله آزمون استورردیویس اندازه گیری و بر اساس نتایج این آزمون شدت کار در مرحله فعالیت در هفته پنجم تا هشتم تنظیم شد.
از آمار توصیفی برای تعیین میانگین و انحراف استاندارد هر متغیر و از آزمون شاپیرو- ویلکز، برای تعیین توزیع طببعی داده ها استفاده شد. برای بررسی تغییرات درون گروهی از آزمون t وابسته و برای مقایسه تغییرات بین گروهی از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد. در این پژوهش، به منظور بررسی ارتباط بین متغیرها از آزمون همبستگی پیرسون استفاده گردید. تمامی محاسبات با استفاده از نرم افزار SPSS/17 انجام و سطح معنی داری آزمون ها - - P<0/05 در نظر گرفته شد.
نتایج
میانگین و انحراف استاندارد شاخص های آنتروپومتریکی، ترکیب بدنی و همچنین سطوح معنی داری متغیرهای مورد مطالعه در جدول - 1 - ارائه شده است.
نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که تمرین اینتروال هوازی، پس از هشت هفته سبب تغییر معنی داری در شاخص توده بدنی - P= 0/7 - ، نسبت دور کمر به لگن - P= 0/29 - ، درصد چربی بدن - P= 0/74 - و وزن بدن - P= - 0/93 بیماران مورد مطالعه نشد. در صورتی که پس از مداخله تمرینی، افزایش معنی داری در مقادیر اوج اکسیژن مصرفی مشاهده شد.
×جدول .2 شاخص های آنتروپومتریکی، ترکیب بدنی و مقایسه تغییرات درون گروهی و بین گروهی
بحث و نتیجهگیری
در پژوهش حاضر هیچ تغییر معنی داری در وزن بدن و BMI در هیچ کدام از گروها مشاهده نشد. این نتایج همسو با نتایج کادگلو بود .[5] بالدوچی و همکاران بعد از 12 هفته تمرینات ورزشی هوازی با شدت پایین و شدت بالا 70 - تا - VO2max %80 هیچ تغییر معنی داری در وزن و BMI مشاهده نکردند .[6] در تحقیقات مغایر با پژوهش حاضر، شدت و مدت تمرینات بیشتر بود و همچنین در بعضی ها از آنها تمرینات در ترکیب با رژیم غذایی بوده است
در حالی که در پژوهش حاضر رژیم غذایی کنترل نشد .[7] در مطالعه حاضر فشار خون سیستولیک کاهش معنی دار ولی فشار خون دیاستولیک تغییر معنی دار مشاهده نشد. این نتایج همسو با نتایج یوکاما و همکاران [8] بود. می توان گفت که بهبود در فشار خون، بیشتر مربوط به درمان های دارویی و کنترل رژیم غذایی می باشد
